2. 2. Ko`chalarda avtomobil yo`llari infratuzilmasini milliy transport
tizimi rivojlanishidagi o‘rni
Milliy ko`cha yo`llarda transport tizimida yirik xizmat ko‘rsatuvchi
tarmoqlardan biri avtomobil yo‘llari xo‘jaligidir. Infratuzilma
tizimining asosiy
unsurlaridan biri yo‘llar bo‘lib, avtomobil yo‘llari hayotni ta'minlash vositasidir.
Transport yo‘li qadim zamonlardan beri jismoniy shaxs, tashkilot, shahar, mintaqa,
mamlakatlar o‘rtasida savdo munosabatlarini amalga oshirish va muloqot sifatida
xizmat qilgan. Infratuzilmani barpo etishni jarayon sifatida
tushunish uchun har
qanday jarayonni bir uslub orqali tushunishga tengdir, ya'ni
uning tarixi va
qonunlarini kuzatishdir.
O‘zbekiston Respublikasi transport tizimi yo‘llari quyidagicha bo‘linadi:
umumiy foydalanishdagi transport yo‘llari;
xo‘jalik transport yo‘llari;
shahar va boshqa aholi punktlari ko`chalari.
Umumiy foydalanishdagi transport yo`llari davlat mulki hisoblanadi va
xususiylashtirilmaydi. Umumiy foydalanishdagi transport yo‘llari
davlat mulki
bo‘lib, avtomobil yo‘llaridan foydalanuvchilar uchun ochiqdir. Umumiy
foydalanishdagi transport yo`llari
aholi ehtiyojlarini, davlatning ijtimoiy-iqtisodiy
va mudofaa ehtiyojlarini qanoatlantirish uchun shaharlar
hamda boshqa aholi
punktlari o‘rtasida yuklar va yo‘lovchilar tashishni ta'minlaydi.
Xo‘jalik transport yo‘llari davlat yoki xususiy mulk shaklida bo‘lishi
mumkin. Shaharlar va boshqa aholi punktlarining ko‘chalari mahalliy davlat
hokimiyati organlari tasarrufida bo‘lib,
davlat mulki xisoblanadi va
xususiylashtirilmaydi.
Respublikamizda avtomobil yo‘llari tarmog‘ining umumiy uzunligi 184
ming km.ga yaqin, shundan 24 foizi umumiy foydalanishdagi avtomobil yo‘llari,
34 foizi xo‘jaliklararo qishloq yo‘llari, 39 foizi qishloq va shahar ko‘chalari, 3
foizi korxonalarga qarashli yo‘llarni, 4 foizi turli idoralarga qarashli yo‘llarni
tashkil etadi (3-jadval).
