INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR Vol.52, No. 4, 2023
ISSN 2181-4732
73
uchun agregat (yumshatkich)ning nazariy jihatdan xarakat tezligi 1,6 m/s dan kam bo‘lmasligi kerak
ekan.
Bu xulosalarni tekshirib ko‘rish uchun tajribada yumshatkich harakat
tezligini tuproqning
uvalanish sifatiga ta’sirini o‘rganib chiqildi. Tajribalar erta bahorda kuzgi shudgorni boronalash
davrida o‘tkazildi. 0...10 sm qatlamdagi tuproqning yuza namligi tajriba o‘tkazishdan
oldin
15,8 foizni, qattiqligi esa 0,53 MPa ni tashkil etdi. Tajriba o‘tkazish jarayonida yumshatkich
tishlarining uzunligi 130 mm, tishlar orasidagi masofa 55 mm,
yumshatkich osma mexanizmi
taranglovchi prujinasining dastlabki taranglovchi kuchi 350 N, prujinaning qattiqligi 40 N/sm qilib
olindi.Tajriba natijalari ko‘rsatdiki, (1-jadval) yumshatkichning harakat
tezligi ortishi bilan
tuproqning uvalanish sifati ortdi, ya’ni ishlov qatlamida o‘lchami 50 mm dan ortiq bo‘lgan kesaklar
miqdori kamayib, o‘lchami 25 mm dan kam bo‘lgan kesaklar miqdori ortdi. Bu esa tuproqda namning
yaxshi saqlanishiga, qishloq xo‘jaligi ekinlari urug‘ini sifatli qilib ekish
va ularning bir tekis unib
chiqish imkonini beradi.
Tajribalar yana shuni ko‘rsatdiki, tuproq yuzasidagi kesaklar yumshatkichning tezligi ma’lum
miqdorga yetgandan so‘nggina samarali maydalana boshlaydi. Shu sababli biz o‘z oldimizga
yumshatkichning tuproq yuzasidagi kesaklarni maydalay olishni ta’minlaydigan
eng past tezligini
topishni maqsad qilib qo‘ydik. Bu tezlikni yumshatkichning kritik tezligi deb ataymiz.
1-jadval
