• 3.79-shakl. 131 2- misol.
  • ‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi




    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet81/237
    Sana11.12.2023
    Hajmi13,35 Mb.
    #116299
    1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   237
    Bog'liq
    Chizmachilik.I.Raxmonov. 2016

    3.78-shakl.
    ko‘rish mumkin.
    K o‘p detallami chizishda ulam ing sirtlari orasida mavjud bo‘lgan qi­
    yalikni chizishga to ‘g ‘ri keladi, masalan, sof po ‘latdan tayyorlangan bal- 
    ka va rels (temir yo‘l izi) va ayrim quyma detallaming (3.80-shakl) kesi- 
    mi, y a’ni ko‘ndalang profilini chizishda qiyalik qo ‘llaniladi.
    Qiyalikni yasashga oid b a’zi bir amaliy misollami keltiramiz.
    1- misol. 1:4 nisbatli qiyalik yasalsin.
    Yechish. Yasaladigan to‘g ‘ri burchakli uchburchak katetlarining nis­
    bati 1:4 bo‘lishi uchun ulam ing uzunligi, y a’ni birinchi katetining kat- 
    taligi bir birlik b o ‘Isa. ikkinchi katetining kattaligi undan 4 baravar katta, 
    y a ’ni 4 birlik bo ‘lishi kerak va hokazo.
    Shunga ko ‘ra, biror to‘g ‘ri chiziq tanlab olamiz (3.79-shakl, 
    a), un­
    dagi 
    О nuqtadan bu chiziq bo‘yicha o ‘ng yoki chap tomonga 4 birlik (40 
    mm) o ‘lchab qo‘yib, 
    A va С nuqtalami aniqlaymiz. So‘ngra О nuqtadan 
    AC to ‘g ‘ri chiziqqa perpendikular chiqaramiz va unga bir birlik (10 mm) 
    o ‘lchab qo‘yib, 
    В nuqtani topamiz. Agar В nuqtani A va С nuqtalar bilan 
    birlashtirsak, 
    AOB va COB to ‘g ‘ri burchakli uchburchaklar hosil bo‘ladi. 
    Bu uchburchaklar katetlarining o ‘zaro nisbati 
    OB/OA=OB/OC= 1/4 yoki 
    25 % bo‘ladi.
    3.79-shakl.
    131


    2- misol. 20 %li qiyalik yasalsin.
    Yechish. Qiyalikni foizlar, y a’ni yuz sonining ulushilari bilan aniq- 
    lashda ham 1-misolda ko‘rsatilgan usuldan foydalanishga to 'g 'ri keladi. 
    Bu yerda qiyalikning 20% li b o ‘lishi uchun to ‘g ‘ri burchakli uchburchak 
    katetlarining nisbati 1:5 bo‘lishi kerak. Buning uchun uzunligi 100 mm 
    bo ‘lgan 
    F M  to ‘g ‘ri chiziq kesmasini tanlab olib (3.79-shakl, b), unga 
    nuqtadan perpendikular chiqaramiz. So‘ngra  nuqtadan bu perpendi­
    kular bo'yicha, yuqoriga yoki pastga 20 mm uzunlikdagi kesmani o ‘lchab 
    q o ‘yib, 
    N va К  nuqtalam i hosil qilamiz. Belgilangan N va К nuqta- 
    larni 
     nuqta bilan birlashtirsak, to‘g ‘ri burchakli MNF va MFK uch- 
    burchaklarga ega bo'lam iz. Bu uchburchaklar katetlarining nisbati 
    FN/FM=FK/FM=20/100=1/5 yoki 20 % bo'ladi.
    Quyidagi 3 va 4-m isollarda shveller va qo'shtavr balkasining kesi- 
    mini yasash ko'rsatilgan (3.80 va 3.81-shakllar).

    Download 13,35 Mb.
    1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   237




    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    ‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish