19
Ixtiyoriy nurga uning uchidan boshlab
berilgan kesmaga teng yagona kesmani
qo‘yish mumkin.
Ikkita kesmani o‘zaro taqqoslash uchun ular bitta
nurga qo‘yiladi. Keyin esa quyidagi hollardan qaysi
biri bo‘lishiga qarab, kesmalarning o‘zaro tengligi yoki
uzun-qisqaligi (ya’ni katta-kichikligi) haqida xulosa
chiqariladi
(11-rasm)
:
A
B
C
D
A
B
C
D
CD
kesma
AB
kesmaning yarmi;
C
D
11
A
B
C
D
A
B
C
D
AB
kesma
CD
kesmaga teng;
A
B
C
D
A
B
C
D
AB
kesma
CD
kesmadan uzun;
A
B
C
D
A
B
C
D
AB
kesma
CD
kesmadan qisqa;
b)
c)
d)
Kesmaning o‘rtasi
deb uni o‘zaro teng ikkita
kesmaga ajratuvchi nuqtaga aytiladi.
12-rasmda
AB
kesmaning o‘rtasi bo‘lgan
C
nuqta
tasvirlangan. Shaklda teng kesmalar bir xil sondagi
chiziqchalar bilan belgilanadi.
12
A
B
С
10
a)
2.3. Kesmaning uzunligi va uning
xossalari. Kesmalarni o‘lchash
Kesmalarni nurga qo‘yish orqali taqqoslash u qa
-
dar qulay emas. Kesmalarning qaysi biri uzun yoki
qisqaligini (ya’ni katta yoki kichikligini) ularning uzun
-
liklarini taqqoslash asosida aniqlash ham mumkin.
Biror kesmani birlik kesma deb olib, uning uzun
-
ligini 1 ga teng deb qabul qilamiz. Qolgan kesmalar
uzunliklarini shu birlik kesma uzunligiga nisbatan
aniqlaymiz.
Kesmaning uzunligi
musbat son bo‘lib, u kesmaga
birlik kesma va uning bo‘laklarini necha marta joylash
mumkinligini ko‘rsatadi.
Aniqki, 12-rasmdagi
OE
kesmani birlik kesma deb
olsak, ya’ni uzunligini 1 ga teng desak, u holda
AB
a)
13
C
D
O
E
C
D
1
1
1 0,5
1
b)
A
B
A
B
1
1
