18
2.2. Kesmalarni taqqoslash
1.
Tevarak-atrofingizdan shakli ham, o‘lchamlari
ham bir xil bo‘lgan narsalarga misollar keltiring.
2.
Ikkita daftar varag‘ining o‘lchamlari bir xil eka
-
nini qanday amaliy usul bilan aniqlash mumkin?
3.
6-rasmda chap va o‘ng qo‘l tasviri berilgan.
Bu shakllarning birini ikkinchisiga aynan ustma-ust
tushadigan qilib qo‘yish mumkinmi? Qanday qilib?
Buni o‘z qo‘llaringiz bilan bajarib ko‘ring.
Teng shakllar
deb birini ikkinchisining ustiga
aynan ustma-ust tushadigan qilib qo‘yish mumkin
bo‘lgan shakllarga aytiladi.
Bir geometrik shaklni ikkinchisining ustiga qo‘-
yish tushunchasi bilan faollashtiruvchi mashqlar-
da tanishdik. Bu tushunchani amalda quyidagicha
tasavvur etish mumkin. Bir shaklni ikkinchisining
ustiga qo‘yish uchun oldin shaffof plyonkaga birin
-
chi shaklning nusxasini ko‘chirib andoza olamiz.
So‘ng shaffof plyonkani tekislik bo‘ylab siljitib,
birinchi shakl andozasini ikkinchi shakl bilan ay
-
nan ustma-ust tushadigan qilib qo‘yishga harakat
qilamiz
(7-rasm)
. Agar shakllar aynan ustma-ust
tushsa, bu shakllar teng bo‘ladi.
Ba’zida bir shaklni ikkinchisiga aynan ustma-ust
qo‘yish uchun oldin shakl nusxasi tasvirlangan
shaffof plyonkani ag‘darib olishga to‘g‘ri keladi.
8-rasmda shunday holat tasvirlangan.
Uchi
O
nuqtada bo‘lgan nur va ixtiyoriy
AB
kesma berilgan bo‘lsin. Ravshanki, bir uchi shu
nur uchi bilan ustma-ust tushadigan, ikkinchi
uchi esa nurda yotadigan va
AB
kesmaga teng
bo‘lgan kesmani nurining ustiga qo‘yish mumkin
(
9-rasm
). Bunday kesma yagona bo‘ladi va bu
amal
AB
kesmani
O
nurga qo‘yish
deyiladi. Buni
kelgusida qisqacha
kesmani nurga qo‘yish
deb
ham yuritamiz.
Bir xil uzunlikdagi taxtalarni arralab, kesib olina
-
yotganda ham shunday qilinadi
(10-rasm).
9
A
B
A
B
O
8
a)
b)
7
6
