Окружность по центру и точке (Aylana markazi va nuqtasiga ko‘ra) –
aylana markazini belgilash orqali aylana yasash.
Эллипс (Ellips)
– ellips fokuslarini va undagi nuqtani berish orqali ellips ya
-
sash.
Угол (Burchak)
– uchta nuqta yoki ikkita to‘g‘ri chiziq orqali burchak yasash.
Отражение относительно прямой (To‘g‘ri chiziqqa nisbatan akslanti
-
rish)
– kerakli obyektni va to‘g‘ri chiziqni belgilash orqali obyektni to‘g‘ri chi
-
ziqqa nisbatan aks ettirish.
Ползунок (Surgich)
– uzunlik va burchaklar kattaligini o‘zgaruvchi sifatida
biror oraliqda uzluksiz o‘zgartirish imkoniyatini beruvchi animatsiya uskunasi.
1. To‘g‘ri chiziq yasash
To‘g‘ri chiziq eng sodda va cheksiz geometrik shakldir. Uning tasvirini hosil qilish uchun:
1) uskunalar panelida “Прямые линии” (“To‘g‘ri chiziqlar”) guruhini ochamiz
(2-rasm).
2) “Прямая” (“To‘g‘ri chiziq”) uskunasi ustiga sichqonchaning chap tugmasini bosamiz;
3) sichqonchaning chap tugmasini bosib, ikkita A va B nuqtalarni belgilaymiz;
4) ekranda shu ikkita nuqtadan o‘tuvchi to‘g‘ri chiziq paydo bo‘ladi
(3-rasm).
To‘g‘ri chiziq tasvirining ustiga sichqonchaning chap tugmasini bosib uning o‘rnini almash-
tirish, ya’ni uni siljitish mumkin. Shuningdek,
uning rangi va stilini aniqlash hamda uni ix
-
tiyoriy harf bilan belgilash imkoni ham bor.
2. Nur yasash algoritmini tuzish va
yasash
Yuqoridagi algoritmga o‘xshash nur yasash
algoritmini tuzing va nur yasang.
3. Kesma yasash algoritmini tuzish
va yasash
Yuqoridagi algoritmga o‘xshash kesma ya
-
sash algoritmini tuzing va kesma yasang.
2
70
4. Siniq chiziq yasash
Siniq chiziq – nuqtalar va ularni birlash-
tirib turuvchi kesmalardan iborat shakl.
Uning tasvirini hosil qilish uchun:
1) uskunalar panelida “Прямые линии”
(“To‘g‘ri chiziqlar”) guruhini ochamiz;
2) menyudan “Ломанная” (“Siniq chi
-
ziq”) ustiga sichqonchaning chap tugma
-
sini bosib tanlaymiz;
3) sichqonchaning chap tugmasini bo
-
sib, siniq chiziqning ketma-ket uchlarini
belgilaymiz;
4) ekranda uchlari shu nuqtalardan
iborat bo‘lgan siniq chiziq paydo bo‘ladi
(4-rasm)
.
To‘g‘ri chiziq tasviri ustiga sichqoncha
-
ning chap tugmasini bosib, uning o‘rnini
almashtirish, ya’ni uni siljitish mumkin.
Shuningdek, uning rangi va stilini aniq
-
lash hamda uni harf bilan belgilash imko
-
ni ham bor.
5. Perpendikulyar to‘g‘ri chiziq-
larni yasash
Ikki to‘g‘ri chiziq to‘g‘ri burchak ostida
kesishsa, ular “perpendikulyar to‘g‘ri chi
-
ziqlar” deb ataladi. Ularning tasvirini hosil
qilish uchun:
1) uskunalar panelida “Cпециальные прямые” (“Maxsus to‘g‘ri chiziqlar”) guruhini
ochamiz;
2) menyudan “Перпендикуляр” (“Perpendikulyar”) ustiga sichqonchaning chap tugma
-
sini bosib tanlaymiz;
3) kesma (to‘g‘ri chiziq) yasaymiz;
4) nuqta belgilaymiz (nuqta kesma yoki to‘g‘ri chiziqda ham yotishi mumkin);
5) Sichqonchaning chap tugmasini bosib, ishchi sohada perpendikulyar to‘g‘ri chiziqlarni
hosil qilamiz
.
6. Parallel to‘g‘ri chiziqlarni yasash algoritmini tuzish va uni yasash
Yuqoridagi algoritmga o‘xshash parallel to‘g‘ri chiziqlarni yasash algoritmini tuzing va uni
yasang.
4
3
71
UCHBURCHAKLAR
Bilim:
– ko‘pburchak haqida tasavvurga ega bo‘lish;
– uchburchak va uning asosiy elementlarini bilish hamda ular bo‘yicha
uchburchaklarni turlarga ajratish;
– uchburchak medianasi, bissektrisasi va balandliklarini bilish va farqlay olish;
– uchburchaklar tengligining alomatlari;
– teng yonli uchburchak va uning xossalari;
– teng tomonli uchburchak va uning xossalari;
– kesma o‘rta perpendikulyarining xossasi.
Amaliy ko‘nikmalar:
– uchburchaklar tengligi alomatlariga ko‘ra teng uchburchaklarni aniqlay olish;
– uchburchaklar tengligi alomatlarini masalalar yechishda va amaliy ishlarni
bajarishda qo‘llay olish.
II BOB
Bu bobni o‘rganib chiqqach, quyidagi bilim va amaliy ko‘nik-
malarga ega bo‘lasiz:
|
