BOSHLANG’ICH SINF O`QUVCHILARIDA IJODKORLIKNI SHAKLLANTIRISHDA




Download 4,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/170
Sana24.11.2023
Hajmi4,42 Mb.
#104996
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   170
Bog'liq
12827 1 08483D29A1B1ECFE14652BC1F8AE0AB7548A1DDF

BOSHLANG’ICH SINF O`QUVCHILARIDA IJODKORLIKNI SHAKLLANTIRISHDA 
TA’LIMIY O`YINLAR O`RNI 
Bozorova Guljamol Ismatullayevna, Ochilova Gulnora Fozilovna
 
Navoiy shahridagi 6- maktabning Boshlang’ich sinfo’qituvchilari
 
Xoliqulova Mahbuba Qaysarovna Mirzaobod tumani 4-umumta’lim maktabi boshlang`ich sinf 
o`qituvchisi. 
O`yin-bola hayotining uzviy qismidir. O`yin orqali bola atrof-muhit, tabiat hodisalari, manzaralari, 
buyumlar, o`simliklar, hayvonlar, dunyosi bilan tanishadi. 
Boshlang`ich ta`lim davrida o`quvchilarning aqliy va jismoniy faoliyatini tashkil qilishda didaktik 
o`yinlar alohida ahamiyatga ega. Didaktik o`yinlar o`quvchilar aqlini charxlaydi, so`z boyligining oshishi, 
og`zaki nutqining rivojlanishiga, mukammal inson bo`lib kamol topishida g`oyat katta tarbiyaviy ta`sir 
kuchiga ega. 
Didaktik o`yinlar jaryonida, o`quvchilar o`yin qoidalariga qat`iy rioya qilishga o`rganadilar, inoqlik 
his-tuyg`ulari, dunyoqarashlari shakllanib boradi. Ayniqsa, o`yin jarayonida ularning idroki, zehni, xotirasi, 
bilim olish ishtiyoqi va ehtiyoji mustahkamlana boshlaydi, ziyrakligi, diqqati, topqirligi ortib boradi. 
O`quvchilarning istedodi, ijodiy qobiliyati namoyon bo`la boshlaydi. 
Ta`lim jarayonida didaktik o`yinlar o`quvchilarning yosh xususiyatiga ko`ra tashkil etilishi kerak. 
Bu esa ularga bilim berishni yengillashtirishga, ko`rgazmalilikni ta`minlashga qaratilgan bo`lib, 
o`quvchilarni toliqtirmaslik imkoniyatini yaratadi. Didaktik o`yinlarni xilma-xil tarzlarda tashkil qilish 
mumkin. 
Didaktik o`yinlarni tashkil etishda qo`g`irchoqlar, o`yinchoqlar, rasmlar va tarqatmalar, turli 
geometrik shakllardan ham foydalanish mumkin. 
Har bir didaktik o`yinni boshlashdan oldin o`quvchilarga o`yinning qoidasi, mazmuni, yakuni 
nimadan iborat ekani o`qituvchi tomonidan tushuntiriladi. O`quvchilar uni tushunib, anglab, shu asosida 
harakat qiladilar. 
Bolaning asosiy faoliyati o`yin davrida ham mehnat, o`qish faoliyatining ma’lum qismlari bilan 
shug`ullanadi, mehnat faoliyati asosiy hisoblangan katta yoshdagilar ham o`qish faoliyati bilan o`z 
yo`nalishlari bo`yicha shug`ullanib boradilar. shularni hisobga olgan holda boshlang`ich sinf 
o`quvchilarining ham asosiy faoliyati o`qish bo`lsada, lekin ularning yosh va individual psixologik 
xususiyatlari bolalarni o`yindan to`laqonli ajratish imkonini bermaydi. Shu bois boshlang`ich sinflarda 
berilayotgan materialni o`yin vositalaridan foydalangan holda berish o`quvchilarni faoliyatini samarali 
bo`lishiga olib keladi. 
O`quvchi ta’limiy o`yin asosida o`zida erkinlikni his etadi, tushunmaganini o`yin asosida tushunish 
vaziyati yuzaga keladi, darsga qiziqishi ortadi. 
Didaktik o`yinlar ta’lim jarayoni samaradorligini oshiradi, ta’lim jarayonida o`quvchilar faolligini, 
o`qish motivlarini rivojlantiradi. Didaktik o`yinlar boshlang’ich sinflarda ta’limning samarali bo`lishiga, 
o`quvchilarning o`quv-bilish faoliyatini muvaffaqiyatli boshqarishga ham katta yordam beradi, ya’ni 
didaktik o`yinlar vositasida nazariy bilimlar oson egallanadi, o`quvchilarning bilim olishga qiziqishlari 
ortadi. Tavsiya etilayotga didaktik materiallar va o`yinlardan har bir o`qituvchi samarali va ijodiy 
foydalanishlari mumkin. Bu esa o`qituvchilarning ta’lim sohasida erishadigan yutuq va muvaffaqiyatlari 
uchun omil bo`ladi, degan umiddamiz. 
„KIM KO`P SO`Z TUZADI” o`yini. 
O`quvchilarga biror harf (tovush)ga oid so`zlar topish vazifasi yuklanadi .Bu harf (tovush) so`z 
boshi, so`z o`rtasi va so`z oxirida keishi lozimligi vazifasi beriladi. 
Masalan, “a “ tovushiga oid so`zlar toping. 
So`z boshida: ayiq, asal,… . So`z o`rasida : sariq, maktab….. 
So`z oxirida: bog`cha, chana….kabi 
“KIM KO`P BILADI” O`YINI. 
O`rganilayotgan harf yuzasida bir guruh meva, 2-guruh, hayvon, 3-guruh gul, 4-guruh narsa, 5- guruh 
savzavot nomlarini topishlari so`raladi. 
Masalan: “B” harfi 
guruh: banan, behi, 
guruh: begemot, baqa.. 
guruh: binafsha, boychechak.. 4-guruh: belkurak, botinka.. 
guruh: baqlajon, bodring kabi 


55 
Bu o`yinlar asosida bolalar tovush va harf haqidagi tushunchalari kengayib boradi. ”BERILGAN 
BO`G`INLARDAN GAP TUZING” O`YINI. 
Biror maqol, hikmatli so`z yoki mavzuga oid gapni bo`ginlar orqali hosil qilish vazifasi beriladi. 
Masalan: Qat-ra-qat-ra yi-g`i-lib dar-yo bo`-lur. Maqoli bo`g`inlarda aralash holda beriladi, o`quvchilar 
topshiriqni bajarishlari uchun bo`g`inlarni to`g`ri qo`ya bilishlari lozim. 
“SO`Z ICHIDAN SO`Z TOP” O`YINI. 
O`quvchilarga bir so`z beriladi, bu so`z ichidan so`zlar topish vazifasi yuklanadi, yani 1-2- 
sinflarga 2-3 bog`inli so`zlar. Masalan: “Mirzacho`l” so`zi ichidan so`zlar hosil qilish: 
Mirza , cho`l , zira, zo`r, zar , o`ra , lim kabi… O`zbekiston: o`z, o`zbek, bek, is, zeb , zebo kabi… 
“Guliston”, “Maktabshunoslik”, ”Tabiatshunoslik“ so`zlarini ham shu asosda berish mumkin. Bu 
o`yin aqliy hujum metodi asosida tashkil etilsa , maqsadga muofiq bo`ladi. 
“BERILGAN SO`ZLARGA BO`GIN, SO`ZLAR QO`SHISH ORQALI YANGI SO`ZLAR HOSIL 
QILING” O`YINI. 
O`quvchilarga so`z beriladi bu so`z so`z boshida o`rtasida oxirida kelishi mumkinligi ta’kidlanib, 
yangi so`zlar hosil qilish so`raladi. Masalan: “Oy” so`zi Oygul, Oybek, Shirinoy, Oysanam kabi…. 
“Gul” so`zi asosida Gulnora, Gulchehra, guldon, gulchi kabi… 
Yuqorida ko`rsatib o`tilgan o`yinlar asosida bolalarda mustaqil fikrlash o`z fikrini o`zgalar bilan 
muhokama qilish va o`z lug`at boyligini oshirish, og`zaki va yozma nutq malakalarini shakllantirish 
imkoniyatlari yuzaga keladi. 

Download 4,42 Mb.
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   170




Download 4,42 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



BOSHLANG’ICH SINF O`QUVCHILARIDA IJODKORLIKNI SHAKLLANTIRISHDA

Download 4,42 Mb.
Pdf ko'rish