|
Zbek1ston respublikasi axborot
|
| bet | 23/71 | | Sana | 28.05.2024 | | Hajmi | 24,2 Mb. | | #255852 |
Bog'liq Ma\'lumotlar bazasi. ZaynidinovX.N.raqam
|
Predme t nomi
|
Soatla r soni
|
F amiliy a
|
Mansa bi
|
Maos hi
|
Kafedr a
|
Tel
|
201
|
EHM
|
36
|
Ergashe
|
Dots.
|
70000
|
EVM
|
4-
|
|
|
|
V
|
|
|
|
89
|
201
|
SHK
|
72
|
Ergashe
|
Dots.
|
70000
|
EVM
|
4-
|
|
|
|
V
|
|
|
|
89
|
202
|
MBBT
|
48
|
Komilo
|
Dots.
|
70000
|
EVM
|
4-
|
|
|
|
V
|
|
|
|
89
|
301
|
MBBT
|
48
|
Babaev
|
Prof.
|
10000
|
A.SU
|
5-
|
|
|
|
|
|
0
|
|
19
|
401
|
Fizika
|
52
|
G‘aniev
|
Ass.
|
50000
|
FE
|
4-
|
|
|
|
|
|
|
|
12
|
401
|
Optika
|
20
|
G ‘aniev
|
Ass.
|
50000
|
FE
|
4-
|
|
|
|
|
|
|
|
12
|
Agar munosabat 1-normal formada boTsa - INF, unda barcha kalit bo‘lmagan atributlar kalit atributga funksional bog‘langan. Lekin, bog‘lanish darajasi har xil, Agar kalit boim agan atribut kalit atributni qismiga bog‘langan bo‘lsa, u qisman bog‘lanishli deyiladi. Bizning misolda soatlar soni (kalit bo'lmagan atribut) predmetlar nomi atributiga qisman bog‘langan. Agar kalit bo‘lmagan atribut barcha murakkab kalitga bogTangan bo'Isa va uni qismiga bog‘langan bo’imasa. unda bu atributni murakkab kalitga to‘la funksional bog‘lanish deyiladi. Agar, A,B,S atributlar berilgan bo‘lsa va unda A
—>В bo‘lsa, B->S bo‘lsa, unda S A dan tranzitiv bog‘langan bo‘ladi. Bizni misolda familiya, kafedra, telefon.
Uchinchi normal fonna (3 NF). Ma'lumotlar munosabatlarda 2
45
NFga keltirilganda ham bir qancha noqulaylikiar bo‘ladi. Jumladan, m a’lumotlarda axborotlarni ortiqchaligi, amallami bajarish qiyinligi va boshqalar. Bunday munosabatlarni 3 NFga keltiriladi.
Agar, A,B,S, R munosabatini 3 ta atributi yoki atributlar to'plami bo'lsin. Agar В atribut A atributga, S atribut esa В atributga bog'langan bo'lsa, ya’ni A —> В va B—+S. Bunda teskari bog'linishlar bo'lmasa, unda S atribut A atributga tranzitiv bogMangan deyiladi. Uni ko ‘pincha diagramma ko'rinishida quyidagicha belgilaymtz:
О <г) (jD &
2.10-rasm. 3 NFga keltirishning diagramma ko'rinishi Shunday qilib, R munosabat 3 NFda berilgan deyiladi, agarda, u
2 NFda b o isa va R munosabatdagi birlamchi kalit bo‘lmagan har bir atribut R munosabatni har bir mumkin bo' Igan kalit atributiga notranzitiv bog‘langan bo'lsa. Umuman oJganda normallashtirish jarayoni va munosabatni 3 NFga keltirish quyidagi bosqichlardan iborat boiadi:
L. M a’lumotlarni ixtiyoriy tuzilmasidan oddiy tuzilmali ikki oMchamli jadvallarga o'tish va J NFni hosil qilish;
2. Kalit atributiari bilan barcha atributlar orasidagi mumkin bo‘lgan to‘liqmas funksional bog‘lanishlarni yo‘qotish va 2 NF hosil qilish;
3 .M umkin bo‘lmagan kalit atributiari va asosiy boMmagan atributlar orasidagi tranzitiv bog‘lanishlarni y o ‘qotish va 3 NFni hosil qilish.
M a’lumotlar bazasi va M BBT ni fizik tashkil etish.
MBBT komponentalari va ulami amaliy dasturlar bilan o'zaro bog‘liqligi m a’lumotlarni fizik tasvirlashda muhim o ‘rin tutadi. MBBT murakkab til dastur kompleksidan iborat bo‘lib., MBni ishlash imkoniyatini ta’minlaydi. M BBT tarkibiga tizimli dasturlar kompleksi kiradi. Bu kompleksni markaziy komponentasi monitor yoki
46
boshqaruvchi dasturlar hisoblanadi. Komponentalaming fizik tashkil etuvchilari 2.11-rasmda berilgan.
2.11-rasmda amaliy dasturlar tarkibidagi m a’lumotlar bilan ishlash tili (YAMD)ni bitta operatorini bajarishiga tegishli bo'lgan amallar ketma-ketligi koisatilgan.
Masalan, bu MBdan m a’lumotlarni o‘qish so‘rovi operatori
b o iib xizmat qilsin. Unda yo‘nalishlar quyidagi m a’noga ega:
Amaliy dasturlar MBga (Y AMD) operatori orqali murojaat qilsin. Uni monitor tomonidan tahlil qilinadi.
Talqin qilish jarayonida monitor oldindan translyatsiya qilib
qo‘yilgan sxemani ishlatadi.
Bu so‘rovga tegishli m aium otlar aniqlanib boiingandan keyin. monitor OTga tashqi xotiraga murojaat qilishni amalga oshirish talabi bilan murojaat qiladi.
ОТ M Bga murojaatni bajantdi. Bu xuddi fayllarga murojaat qilish kabi oddiy bajariladi.
Talab qilingan m aium otlar tashqi xotiradan tizimni bufer
sohasiga uzatiladi.
M aium otlar amaliy dasturlami ishchi sohasiga jo ‘natiladi.
Monitor amaliy dasturga soi'ovni bajarish natijalari xabarini beradi.
Amaliy dastur MBdan olingan m aium otlar ustida kerakli
amallami bajaradi.
47
M anzillash usullari. Bitta m ashina ko'rsatmasi yordamida o'qish mumkin bo‘Igan bittar guruhi fizik yozuvlar deb ataladi. Fizik yozuvlar mashina xotirasining yacheykalarida saqlanadi va mashina adreslari yordamida identifikatsiyalaiiadi. Dasturlar mantiqiy yozuvlarni kalitlar yordamida aniqlaydi. Dastnr uchun zarur bo'lgan ma’lumotni mantiqiy yozuv kalitlari yordamida fizik yozuvlarni adreslarini aniqlaydi. Dastur uchun zarur bo‘lgan m a’lumotni mantiqiy yozuv kalitlari yordamida fizik yozuvlarni mauzillarini aniqlanadi. Kalit qiymatlari juda ko‘p boMganligi uchun mashina manzillar bilan munosiblikni aniqlash uchun xilma-xil manzilash usulidan foydalaniladi. Kalit sifatida har bir yozuvda joylashgan piksellangan uzuntikdagi maydonlardan foydalaniladi. Ba’zi hollarda kaiit sifatida bir nechta maydon olinadi va bunda ulangan kalitlar hosii qilinadi. Fayllardagi yozuvlarni bir qiymatli aniqlash uchun. albatta, yagona kalit mavjud bo‘lishi kerak va bunday kalitlar birtamchi kalitlar deb ataladi.
Yozuvlarni manzillashning quyidagi usullari mavjud:
Fayllarni ketma-ket saqlash usuli. Har bir yozuv kaliti tekshiriladi. Bunday usul ko‘p vaqtni talab etadi.
Blokli qidirish. Agar yozuvlar kalit bo'yicha tartiblangan bo‘Isa, fayllarni skanerlashda har bir yozuvni o ‘qib chiqish talab elilmaydi. Bunday hollada kerakli yozuvdami topish uchun blokli qidirish usulidan foydalaniladi. Bunda yozuvlar bloklarga gumhlanadi va har bir blok bir martadan tekshiriladi, kerakli yozuv qidirib topilgimcha.
B inar qidirish. Bunda soha o ‘rtasidagi yozuv topiladi va uning kaliti qidirish tartibi bilan solishtiriladi. So‘ngra qidirish sohasi ikkiga ajratiladi va har bir yarnu alohida qidiriladi. Binar qidirish to‘g ‘ridan
to‘g ‘ri muxojaat qurilmalarida ishlatib boMmaydi.
|
| |
