л/'1’ =
U
sit
(103.10)
(103.9) va (103.10) dan ko‘rinib
turibdiki, inersiya kuchlarining
bosh vektori jism massasi bilan inersiya markazi tezlanish vektorining
ko‘paytmasiga teng b o ‘lib, yo‘nalishi tezlanish vektorining yo‘na-
lishiga teskari; inersiya kuchlarining biror
m arkazga nisbatan bosh
m om enti esa sistemaning shu markazga nisbatan kinetik m om enti
dan vaqt b o ‘yicha olingan birinchi hosilaning teskari ishora bilan
olinganiga teng.
(103.9) ning urinm a va norm al tuzuvchilari quyidagicha:
(103.9)
va (103.10) dan foydalanib
inersiya kuchlarining bosh
vektori ham da bosh m om entining b a ’zi bir xususiy hollarda hisob
lash formulalarini keltirib chiqaramiz.
1. Jism ilgarilama harakatda b o ‘lsin. U holda jism inersiya m ar
kazi atro fid a aylanm a harakat qilm aydi. B unda
M £ = 0 boMib,
inersiya kuchlari teng ta ’sir etuvchiga keltiriladi va u inersiya kuchla
rining bosh vektori kabi (103.9) tenglam a bo‘yicha aniqlanadi.
2. Jism simmetriya tekisligiga ega bo ‘lib, u m azkur tekislikka tik
yo‘nalgan q o ‘zg‘almas o ‘q atrofida aylanm a
harakat qilayotganda
inersiya kuchlarining bosh vektori (103.9) formula b o ‘yicha, inersiya
kuch larin ing bosh m om enti esa (103.10) fo rm u lan i q o ‘zg‘alm as
o ‘qqa proyeksiyalash bilan aniqlanadi:
A gar aylanish o ‘qi jism ning massa m arkazidan o ‘tsa,
Яф = 0
boMadi.
3.
Jism simmetriya tekisligiga ega bo'lib,
unga nisbatan parallel
h arak at qilayotgan b o ‘lsa, inersiya k u ch larin in g bosh vektori
