(107.5) bog‘lanish
tenglam alari О nuqtaning q o ‘zg‘almasligini,
OA va
AB m aso falar o ‘zgarm asligini,
В n u q ta n in g esa
Ox o ‘qi
bo‘ylab surilishini xarakterlaydi. (107.5) tenglam alar vaqtga bog‘liq
emas. Shuning uchun ular statsionar bog‘lanishlarni ifodalaydi.
Faraz
qilaylik, krivoship-shatunli mexanizm ning
В polzuni pol
sirti bo‘ylab sirpansin va u vertikal yo‘nalishda
= flsinw? qonun
bo‘yicha sakrab garmonik tebranish hosil qilsin (196-rasm).
Tekshirilayotgan sistemaning bogManish tenglamasi quyidagicha:
*i
=У\ = 0 ,
7 3 - asincof = 0 ,
' x
2
2
+ y
2
2
- r 2 = 0 ,
----------------
(x 2 - x 3 )2
+ ( y
2
- у
г ) 2
- I
2
= 0 .
(107.6)
(107.6) tenglam aning ikkinchisi vaqtga bog‘liq.
Demak, bu bogManish nostatsionar bogManishdan iborat boMadi.
Sistemaga q o ‘yilgan bogManishlar b o ‘shatiladigan va b o ‘shatil-
maydigan boMishi mumkin. T englam a ko 'rin ish id a
ifodalanuvchi
bogManish bo‘shatilm aydigan, tengsizlik ko‘rinishida ifodalanuvchi
bog‘lanish esa b o ‘shatiladigan bogManish deyiladi.
108- § . Umumlashgan koordinatlar. Sistem aning erkinlik
darajasi
M a’lumki, erksiz mexanik sistema nuqtalarining ko'chishi ixtiyo-
riy boMmay, biror sabab bilan chegaralangan. Bu shuni ko‘rsatadiki,
sistema nuqtalarining hamma koordinatalari erkin ravishda o ‘zgara
olmaydi; bunday koordinatalar erksiz koordinatalar deb ataladi. Bu
holda sistema holati uning erkin koordinatalarining holati orqali aniq
lanadi. Erksiz koordinatalar esa bogManish tenglam asidan topiladi.
Faraz qilaylik, sistema Л/,,
M2,
