Ózbekistan respublikasi joqari hám orta arnawli bilimlendiri ministrligi berdaq atindaǵi qaraqalpaq mámleketlik universiteti




Download 0,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/18
Sana02.10.2024
Hajmi0,69 Mb.
#273120
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
Bog'liq
Otaxanova Dildora

3.
 
Autentifikaciyalawdıń áhimiyeti hám wazıypaları. Informaciyanı 
qorǵawda autentifikaciyanaıń ornı 
Autentifikaciyalaw sistemaları tipine qaramastan bes elementten dúziledi.
Birinshi element - autentifikaciyadan ótiwi shárt bolǵan insan yamasa 
process, paydalanıw subekti.
Ekinshi element - bildiriwshi belgi, insan yamasa processti basqalarınan 
ajıratıp alıw ushın identifikator.
Úshinshi element - paydalanıwshı subekti identifikatordı tastıyıqlaw 
procesi yaǵnıy autentifikator.
Tórtinshi element - Sistema iyesi (admınıstrator), sistemadan paydalanıw 
juwapkershiligin, avtorizaciyadan ótken paydalanıwshılardı hám basqa 
paydalanıwshılardı autentifikaciyalaw mexanizmiminen ótkeriw. 
Besinshi element - autentifikaciyalaw mexanizmı.
Tabıslı autentifikaciyadan ótken paydalanıwshıǵa belgili bir huqıqlar 
kompleksi beriledi. Onıń ushın sistemadan paydalanıwdı basqarıw mexanizmı 
xızmet etedi. Usı mexanizm járdeminde paydalanıwshı subekti eger 
autentifikaciyadan ótpegen bolsa sistemadan paydalanıw huqıqınan ayrıladı.
Autentifikaciyadan ótiw procesine fizikalıq shaxstıń sistemaǵa parol 
járdeminde kiriwin mısal keltiriwge boladı. Fizikalıq shaxs - bul sonday insan, 
yaǵnıy ol kompyuterden paydalanıw huqıqına iye insan. Ádetde sistemadan 
paydalanatuǵın fizikalıq shaxsqa identifikacion kod beriledi yaǵnıy 
paydalanıwshınıń atı. Sistema admınıstratori paydalanıwshınıń atına qaray onıń 
avtorizaciyadan ótken yamasa ótpeganligin anıqlawı múmkin. Bunnan tısqarı 


hár bir paydalanıwshıǵa at beriwi múmkin yaǵnıy “paydalanıwshı ” sıyaqlı. Usı 
identifikatordan bir qansha paydalanıwshı gruppalar paydalanıwı múmkin. 
Olardıń bir birinen parıqlawda jasırın paroldan paydalanıladı. Sistema usı 
parollar járdeminde sistema paydalanıwshıların ajıratıp, paydalanıwshını 
prioritetine qaray huqıqlar kompleksi usınıs etedi. Usı processge mısal retinde 
kompyuterge registraciya arqalı kiriw, yaǵnıy paydalanıwshınıń sistemaǵa kiriw 
ushın login hám parollarin kirgiziwin keltiriwimiz múmkin. Bul processde 
konkret autentifikaciyalaw ámelge asıp atır, yaǵnıy paydalanıwshı sistemaǵa 
login hám parolların klaviaturadan kirgizgeninde sistema avtomatik túrde oqıp 
aladı hámde sistema bazasında ámeldegi usı paydalanıwshıǵa tiyisli (registraciya 
processinde sistema admınıstratori tárepinen berilgen yamasa paydalanıwshınıń 
ózi kirgizgen) parol hám loginlar menen salıstırıladı. Eger parol hám loginlar bir 
birine uqsas bolsa, paydalanıwshı autentifikaciyadan ótken esaplanadı.
Kompyuter sistemalarıda autentifikaciya hámde paydalanıwdı basqarıw 
ádetde eki hár qıylı funktsiya retinde qaraladı. Autentifikaciyalaw procesi 
paydalanıwshı identifikatorin tastiyiqlasa, paydalanıwdı basqarıw bolsa 
paydalanıwshınıń sistema resurslarınan paydalanıw huqıqın belgileydi. 

Download 0,69 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




Download 0,69 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Ózbekistan respublikasi joqari hám orta arnawli bilimlendiri ministrligi berdaq atindaǵi qaraqalpaq mámleketlik universiteti

Download 0,69 Mb.
Pdf ko'rish