2.
Identifikaciyalaw hám autentifikaciya haqqında túsinik
.
Kompyuter sistemasında dizimge alınǵan hár bir subekt (paydalanıwshı
yamasa paydalanıwshı atınan háreketleniwshi process) penen onı bir mániste
identifikaciyalawshı informaciyaǵa baylanıslı.
Bul subektke at beriwshi san yamasa simvollar baǵanası bolıwı múmkin.
bul
informaciya subekt
identifikator
dep júritiledi. Eger paydalanıwshi
tarmaqta dizimge alınǵan identifikatorǵa ie bolsa ol legel (nızamlı), keri
jaǵdayda legel bolmaǵan (nızamsız) paydalanıwshı esaplanadı.
Kompyuter
resurslarınan paydalanıwdan aldın paydalanıwshı kompyuter sistemasınıń
identifikaciya hám autentifikaciya processinen ótiwi kerek.
Identifikaciya
(Identification) – paydalanıwshı onıń identifikatorı (atı)
boyınsha anıqlaw processi. Paydalanıwshı tarmaqtan paydalanıwǵa háreket
etkende birinshi náwbette orınlanatuǵın funkciyası. Paydalanıwshı sistemaǵa
onıń sorawı boyınsha óziniń identifikatorın biltiredi, sistema bolsa óziniń
maǵlıwmatlar bazasında onıń barlıǵın tekseredi.
Autentifikaciya
(Authentication) – belgilengen paydalanıwshı,
process
yamasa qurılmanıń haqıyqıy ekenligin tekseriw processi.
Bul tekseriw
paydalanıwshı (process ymasa qurılma) haqıyqattan anıq ózi ekenligine isenim
payda etiwge imkan beredi. Autentifikaciya ótkeriwde tekseriwshi tárep
tekserilip atırǵan táreptiń haqıyqıy ekenligine isenim
payda etiwi menen birge
tekseriliwshi tárep te informaciya alasıw processinde aktiv qatnasadı. Ádette,
paydalanıwshı sistemaǵa ózi haqqındaǵı basqalarǵa belgili bolmaǵan(mısalı,
parol, sertifikat) kiritiwi arqalı identifikaciyanı tasdıyqlaydı.
Identifikaciya hám autentifikaciya subektleriniń (paydalanıwshılardıń)
haqıyqıy ekenligin anıqlaw hám tekseriw óz-ara baylanısqan process bolıp
tabıladı. Arnawlı bir paydalanıwshı yamasa processtiń sistema resurslarınan
paydalanıwına sistemanıń dizimi usılarǵa baylanıslı. Subektti identifikaciyalaw
hám autentifikaciyalawdan keyin onı avtorizaciyalaw baslanadı.
Avtorizaciya
(Authorization) - subektge sistemada belgili kepillik hám
resursların beriw processi, yaǵnıy avtorizaciya subekt háreketi sheńberin hám ol
paydalanatuǵın resursların belgileydi. Eger sistema avtorizaciyalaǵan shaxsdı
avtorizaciyalanbaǵan
shaxstan
isenimli
ajrata
almasa
bul
sistemada
informaciyanıń konfidenciallıǵı hám anıqlıǵı buzılıwı múmkin. Autentifikaciya
hám avtorizaciya processleri menen paydalanıwshı háreket administratorlaw
processi ajıralmas baylanısqan.
