Keń tarqalǵan bir márteli paroldan paydalanıwǵa tiykarlanǵan
autentifikaciyalaw protokollarınan biri Internette standartlastırılǵan S/Key (RFC
1760) protokolı bolıp tabıladı. Usı protokol aralıqdaǵı paydalanıwshılardıń
haqıyqıylıǵın tekseriwdi talap etiwshi kóplegen
sistemalarda,
atap aytqanda,
Cisco kompaniyasınıń TACACS+sistemasinda ámelge asırılǵan.
6.
Biometirik xarakteristiklarǵa tıykarlanǵan identifikaciya hám
autentifikaciya usılları hám onıń kemshilikleri
Házirgi waqıtqa kelip, informaciya kommunikaсiya texnologiyaları kúnnen
kunge tez rawajlanıp barmaqta. Usınıń sebebinen de kompyuter texnologiyaları
kirip barǵan tarawdıń ózi qalmadı desek qáte bolmaydı. Ásirese tálim, bank,
finans sistemalarıda usı zamanagóy texnologiyalardı qóllaw joqarı nátiyje berip
atır. Usınıń menen birge informaciya qáwipsizligine bolǵan hújim
de kem-
kemnen kúsheyip baratırǵanı hesh kimge sır emes.
Sonday eken, házirgi
dáwirdń eń aktual máselelerinen biri informaciya qáwipsizligin támiyinlewden
ibarat.
Házirge shekem sistemaǵa ruxsatsız kiriwdi qadaǵan etiwdiń eń keń
tarqalǵan usılı retinde «parol» qoyıw principi esaplanadı. Sebebi bul usıl júdá
ańsat, paydalanıw ushın qolay hám kem qarjı talap etedi. Bıraq, házirge
kelip
«parol» sisteması tolıǵı menen ózin aqlay almay atır. Yaǵnıy usı usıldıń bir
qatar
kemshilikleri kózge taslanıp qaldı.
Birinshiden, kópshilik paydalanıwshılar ápiwayı hám tez esga túsetuǵın
parollardı qollaydı. Mısalı, paydalanıwshı óz shaxsına tiyisli sáneler,
atlardan
kelip shıqqan halda parol qoyadı. Bunday parollardı buzıw bolsa, paydalanıwshı
menen tanıs bolǵan qálegen shaxs ushın onsha qıyınshılıq payda etpeydi.
Ekinshiden, paydalanıwshı paroldı kirgiziwi processinde, baqlaw arqalı da
kiritilip atırǵan belgilerdi bilip alıw múmkin.
Úshinshiden, eger paydalanıwshı parol qoyıwda quramalı, uzun belgilerden
paydalanatuǵın bolsa, onıń ózi da usı paroldı esinen shıǵarıp qoyıwı itimallıǵı
bar hám aqır-aqıbetde, házirde qálegen parollardı buzıwshi programmalardıń bar
ekenligi kózge taslanıp qaldı.
Joqarıdaǵı kemshiliklerden kelip shıqqan halda sonı aytıw múmkin,
informaciyanı qorǵawdıń parollı principinen paydalanıw tolıq nátiyje bermiy
atır. Usınıń sebebinen de házirde informaciyalardan ruxsatsız paydalanıwdı
sheklewdiń biometrik usılların qóllaw dúnya boyınsha globallasıp barmaqta hám
usı baǵdar biometriya atı menen atalmaqta.
