| Metil va metilen guruh vodorod atomlarining torsion burchaklarini
aniqlashni C1-C2-C3(H3) va C1-C2-C3(H2)-C4 misollarid qaraymiz. Aytaylik, C1-C2-C3 va H4 bir tekislikda.
H5atomini C3 atomiga qo’shishda torsion burchakni 120º deb olamiz.
Metil guruhining oxirgi, H6 atomini qo’shishda torsion burchak 240° yani -120° deb olinadi.
Agar C1-C2-C3-H4 torsion burchagini C2-C3 bog’i atrofida aylantirsak torsion burchak 0°-359°-0° (360°) oraliqda bo’lishi mumkin. 360° teng uch qismga bo’linsa 120°. Shuning uchun ham H5 va H6 atomlari qo’yilganda torsion burchak 120° olinda. Agar C1-C2-C3-H4 torsion burchak 60° deb olinsa, H5 va H6 atomlar uchun torsion burchak mos ravishda 180 hamda 300 (-60°) bo’ladi.
C1-C2-C3-C4 bir tekislikda yotgan deb tasavvur qilgan holda C3 atomiga 2- ta H atomini kiritamiz. H4 atomini kiritishda ham C1-C2-C3-H4 torsion burchak 120° belgilanadi. H5 atomini kiritishda esa 240° (-120°) tanlanadi. To’yingan uglevodorodlarda valent burchak 109° - 110° deb olinadi.
Siklopentan molekulasi uchun Z-matrisa tuzamiz. Uglerod atomlari ketma-ketlikka rioya qilgan holda 1-dan 5-gacha raqamlangan. Наг bitta С atomiga 2ta H atomi bir-biriga nisbatan 120° ostida birikkan.
| 