|
3-Tenglamaning yechimi qutbli koordinatalar sistemasida (r, θ, φ) ifodalanuvchi atom funksiyalari hisoblanadi:
Χnlm=Rnl (r)Ylm (θ,φ) (4)
Bu funksiyada Rnl - n va l kvant sonlari bilan aniqlanadigan radial qism, Ylm -l va m kvant sonlari bilan aniqlanadigan burchak qism.
H atomi uchun Shredinger tenglamasining aniq yechimi asosida topilgan
ayrim Χnlm funksiya quyida keltirilgan:
ls-orbital
Sferik (sharsimon) bulutda electron zichlik X2 hosilasi deb olinsa, uning maydoni 4πr2 teng. Elektron zichlikning (4πr2X2) yadrogacha masofaga (r) bog’liqlik grafigi tuzilganda 1s elektron uchun Bor radiusiga teng masofada (r=0.53 Å) elektron zichlik maksimal ekanligi topilgan (2s uchun r=2.5Å).
Yadrogacha masofa (r)
-Rasm. (4πr2X2) г bog’likligini ifodalovchi grafik (o’ngda).
Vodorod atomining to’lqin funksiyasi ko’p elektronli sistemalarda elektronlararo tasirlashuvni (e2rij) inobatga olmaganligi uchun elektron holatini to’liq ifodalay olmaydi. Ushbu ta’sirlashuvni inobatga olgandan keyin 3-tenglamadagi energiya operatori H quyidagi ko’rinishda bo’ladi:
Bunday ko’rinishdagi operatorlar molekulalara’ro ta’sirlarni baholashi uchun bir vaqtning o’zida ko’p (birdan ortiq) elektronlarning koordinatalariga bogliq va bu Shredinger tenglamasining aniq yechimini cheklaydi.
Shuning uchun ham, Shredinger tenglamasi ko’p elektronli sistemalar uchun bir necha yondoshuvlar asosida yechiladi:
Atom orbitallar va molekulyar orbitallar
Maktab kimyosidan ma’lumki, yadro atrofidagi elektronning bo’lish ehtimolligi eng ko’p ( 90%) bo’lgan fazo orbital deyiladi.
 
s   -orbital (bitta):
| 