• Prizma 1.7-rasm. Rangni tenglashtirish sxemasi. Tajriba natijasini grafik ravishda ifodalash mumkin (1.8-rasm). 400 500 600
  •  S.Q.Tursunov va boshqalar. Kompyuter grafikasi va web-dizayn. Pedagogika OTMlari talabalari uchun




    Download 10,66 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet22/218
    Sana27.06.2024
    Hajmi10,66 Mb.
    #266045
    1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   218
    Bog'liq
    Kompyuter grafikasi darslik

    23 S.Q.Tursunov va boshqalar. Kompyuter grafikasi va web-dizayn. Pedagogika OTMlari talabalari uchun
    darslik. T. Cho‘lpon. 2013 y. 377-bet.
    Г
    =


    Bu tenglama r'+g' +b' =1 bo‘lgan birlik tekislikda joylashgan (r', g', 
    b') rang vektorlarini ifodalaydi. Boshqacha qilib aytganda, biz kubdan 
    Maksvell uchburchagiga o ‘tdik.
    Kolorimetrik tajribalar davomida sof monoxromatik ranglarga mos 
    keluvchi (r', g', b') koeffitsientlar aniqlanadi. Eng sodda kolorimetrik 
    yonlari yorug‘lik manbalari tomonida yoritilayotgan oq gipsdan 
    tayyorlangan prizmali tarzida tasavvur qilishimiz mumkin. Uning chap 
    yoniga (gran) monoxromatik nur manbai y o ‘naltirilgan, o ‘ng yoni esa 
    uch xil RGB nur manbalaridan qo‘shilgan nur yuboriladi. Kuzatuvchi bir 
    vaqtning o ‘zida prizmaning ikki yonini ko'radi, bu esa ranglar tengligini 
    qayd etish imkonini beradi (1.7-rasm).
    Prizma
    1.7-rasm. Rangni tenglashtirish sxemasi.
    Tajriba natijasini grafik ravishda ifodalash mumkin (1.8-rasm).
    400 
    500 
    600 
    700 
    ^ nm
    1.8-rasm. RGB ning uch rangli qo‘shilish koeffitsientlari.
    K o‘ramizki, r’ g' va b' koeffitsientlar musbat ham, manfiy ham 
    bo‘lishlari mumkin. Bu nimani anglatadi? Bu shuni anglatadiki, ba’zi bir 
    monoxromatik ranglar R, G va В laming yig‘indisi tarzida berilishi 
    mumkin emas. Ammo yo ‘q narsani qanday qilib olib bo‘ladi? Biming 
    uchun rang tenglamasidagi monoxromatik nurga R, G va V tashkil 
    etuvchilardan birini qo'shish kerak bo‘ladi. Masalan, agar X ning ba’zi


    qiymatlarida monoxromatik numi qizil bilan aralashtirilsa, uni quyi­
    dagicha ifodalash mumkin23:

    (X) +
    r ’(A,)R =g‘(l)G + b ’(X)B.
    Shu narsa m a’lum bo‘ldiki, monoxromatik nurlaming hech birini 
    (R, G va В nurlarining o ‘zlaridan boshqa) qo'shilish koeffitsientlarining 
    faqat musbat qiymatlari bilan berish mumkin emas ekan. Buni Maksvell 
    uchburchagi asosida tuzilgan ranglar grafigi yordamida yaqqol 
    ko‘rsatish mmnkin. Egri chiziqning yuqori qismi sof monoxromatik 
    ranglarga to‘g ‘ri keladi, pastdagi 380 dan 780 nm gacha bo‘lgan chiziq 
    esa qirmizi deb ataluvchi ranglami (ko‘k va qizil ranglar aralashmasi) 
    ifoda etadi, ular monoxromatik ranglar emas. Egri chiziq chegarasining 
    ichida b o ig a n nuqtalar real (mavjud) ranglarga, chegaradan tashqaridagi 
    nuqtalar esa - noreal (mavjud bo‘lmagan) ranglarga mos keladi. Uch­
    burchak ichida joylashgan nuqtalar r’, g' va b' koeffitsientlarning manfiy 
    boim agan qiymatlariga mos keladi va RGB tashkil etuvchilaming 
    qo'shilishi bilan hosil bo‘ladigan ranglami to‘liq qamrab ololmaydi -
    ba’zi to'yingan ranglar ushbu uch tashkil etuvchining aralashmasi 
    sifatida qaralishi mumkin emas. Birinchi navbatda bular havorangning 
    barcha nozik turlarini ham o ‘z ichiga oluvchi yashildan ko‘kgacha 
    b o ig a n ranglar - bu ranglar rang grafigi egri chizig‘ining chap qanotiga 
    to‘g ‘ri keladi. Shuni yana bir bor ta’kidlamoqchimizki, bu yerda gap 
    to ‘yingan ranglar haqida borayapti, chunki, masalan, to‘yinmagan havo 
    ranglami RGB tashkil etuvchilarining qo‘shilishi tufayli olish mumkin. 
    Ranglami to iiq qamrab ololmasligiga qaramay, RGB tizimi hozirgi 
    paytda - birinchi navbatda rangli televizorlarda va kompyuterlaming 
    displeylarida keng qoilanilmoqda. Rangni ba’zi nozik turlarining 
    yetishmasligi unga ham sezilmaydi24
    RGB tizimining ommabopligini ta ’minlovchi yana bir omil iming 
    yaqqol ko‘rinishidir: asosiy ranglar k o iis h spektrining yaqqol farqla- 
    nadigan qismlarida joylashgandir.
    Bundan tashqari, insonning rangli ko‘rinisliini tushuntiruvchi 
    farazlardan biri uch tashkil etuvchili nazariya b o iib , u odamning ko‘rish 
    tizimida uch tipdagi yorugiikni sezuvchi elementlar borligini ta ’kid- 
    laydi. Bir tip elementlar yashil rangga, boshqa tipi - qizil rangga, 
    uchinchi tipi esa - ko‘k rangga javob beradi. Bunday gipotezani Lomo­

    Download 10,66 Mb.
    1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   218




    Download 10,66 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



     S.Q.Tursunov va boshqalar. Kompyuter grafikasi va web-dizayn. Pedagogika OTMlari talabalari uchun

    Download 10,66 Mb.
    Pdf ko'rish