0-variant – topshiriq. Quyidagi savollarga yozma ravishda javob yozing. Javoblar qisqa va aniq bо‘lishi kerak

1. 
   O’ng va ters halqalar yordamida to’qiladigan nusxalarga namunalar keltiring. Halqalarni almashtirish, bitta halqadan bir nechta halqa to’qib chiqarish haqida ma’lumot bering. Har bir narsani to’qish - boshlang’ich qator halqalarini terishdan boshlanadi. Buning I bir necha usullari bo’lib, bular: bir ipli * xavoyi xalqa olish; ikki ipli xalqa terish, yo’g’on milkli, to’rsimon milkli xalqa terish a) ьir ,рц ^ajqa terish. va hokazo usullaridir. Eng sodda xalqa terish usuli - bu bir ipli havoyi xalqa terish usuli bo’lib, u quyidagicha bajariladi. O’ng qo’lga bitta spitsa olinib, chap qo’l bilan ip burab, halqa holiga keltiriladi va spitsaga kiydiriladi (9- rasm, a). b) ikki ipli halqa terish. 9-rasm. Halqa terish usullari.
   
2. 
   >
   
3. 
   . ,
   
4. 
   v
   
5. 
   j
   
6. 
   j -щШ ШШт
   
7. 
   ' Z! v.'
   
8. 
   10-rasm. Boshlang'ich qator xalqalarini terish
   
9. 
   19
   
10. 
    Ikki ipli halqa terish usuli: Bu usul eng keng qo’llaniladigan usul bo’lib bu quyidagicha bajariladi: ip uchidan ushlab, chap qo’limizning yozilgan kaftiga tashlanadi (10-rasm, a). Ipning uchidan tortib, bosh barmoqqa soat milklari yonalishiga teskari yo’nalishda o’raladi. (10-rasm, b), so’ngra ip uchini bukilgan ko’rsatkich barmoqqa ilib oliladi. Ip uchlarini birlashtirib (10-rasm, v) qolgan i 3 ta barmoqlami bukiladi. O’ng qo’lga ikkita spitsani juftlab ushlanadi va bosh barmoqqa o’ralgan halqa orasidan spitsa uchlari kiritiladi. (10-rasm, g), va ko’rsatkich barmoqqa ilingan ipni o’rab (10-rasm, d), o’zimizga tomon tortib, bosh barmoqdagi halqa orasidan tortib chiqiladi (10-rasm, e), so’ngra bosh barmoqdagi xalqani qo’yib yuboriladi. Spitsada hosil bo’lgan halqaning iplarini ikki tomonga tortib zichlanadi (10-rasm, j). Chap kaftni o’zimizga qaratib o’ng qo’ldagi halqali spitsani o’zimizga qaratib, pastga tortiladi va yangi halqa hosil qilish uchun yana o’sha amallami qayta bajariladi (10-rasm, z). Spitsada qator terilgan halqalar hosil bo’ladi ( 9- rasm, b). Yo ’s on milkli halqa terish usuli: Bu usulda halqa terishda bosh barmoqqa o’ralgan ipning qalinligini 2-3 qavat qilib olinadi. Ko’rsatkich barmoqdagi ip esa, bir qavatligicha qoladi. Natijada halqalar bir qavatli, pastki o’ram esa bir necha qavatli yo’g’on bo’ladi va juda chiroyli bortma mulk hosil bo'ladi (11-rasm, a, b, v).
    
11. 
    To’qishga kirishilganda halqalar terilgan ikki spitsaning biri sug’urilib olinadi. Bunday razm solinsa, spitsaga qator terilgan halqalar old va orqa devorchalardan iboratligi ko’rinadi. Bir halqa bilan ikkinchi halqa orasidagi qismi otilma deyiladi (12- rasm).
    
12. 
    12-rasm. Halqalarning tuzilishi.
    
13. 
    O’NG VA TERS HALQA TO’QISH USULLARI
    
14. 
    To'qishga kirishda, birinchi halqa to'qilmay o’ng spitsaga ko’chirib, yechib olinadi, keyngi halqadan toqish boshlanadi (13-rasm). O'ng halqa to’qishning ikki usuli bo'lib, birinchi usul old devorcha orqali
    
15. 
    o’ng to’qish usuli quyidagicha bajariladi: o’ng qo’ldagi spitsa ichi bilan chap qo’ldagi spitsada qator terilgan halqaning old devorchasi orqali halqa orasidan o’tib, koptok ipdan tortilgan ipni ilib olinadi va oraliqdan tortib chiqiladi (14-rasm, a). Chap qo’ldagi spitsaga terilgan halqalarning hammasi to’qib bo’lingach, chap qo’ldagi bo’sh qolgan spitsa o’ng qo’lda olinadi. O’ng qo’ldagi to’qilgan halqali spitsa esa, chap qo’lga olinib, to’qish yangitdan boshlanadi. Va shu tartibda to’qish davom ettiriladi. Bunday to’qilgan o’rilish «ro’mol» nusha chok deb ataladi va u quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi (15-rasm). O’ng halqa to'qishning ikkinchi usuli - orqa devorcha orqali to’qish usuli
    
16. 
    13-rasm. Milk halqani ко 'chirish.
    
17. 
    14-rasm. О ’ng halqa to 'qish.
    
18. 
    Xalqa yirikligi Yoy
    
19. 
    O ’tilma Ort devorcha
    
20. 
    bo’lib, u quyidagicha bajariladi (14-rasm, b). O’ng qo'ldagi spitsa uchi bilan chap qo’ldagi spitsadagi xalqaning orqa devorchasi orqali koptok ipdan ilinib halqa oralig’idan o’tib, yangi halqa hosil qiliriadi. Ters halqa toqishning ham ikki usuli bo'lib, ular: orqa devorcha orqali ters halqa to’qish va old devorcha orqali
    
21. 
    ters halqa to’qish usullaridir. Ulami bajarish quyidagi rasmlarda yaqqol ko’rsatilgan. Old (16-rasm, a) yoki orqa (16-rasm, b) devorcha orqali to’qish usullarini qo’llash orqali turli ko’rinishli o’rilishga ega bo’linadi. Masalan: bir qator o’ng, va bir qator ters to’qish yo'li bilan hosil qilinadigan “paypoq” nusha chokning ko’rinishiga nazar solinsa, bunins isbotini ko’rish mumkin. (17-rasm, a, b). 15-rasm. Ro’mol nusxa chok.
    
22. 
    16-rasm. Ters halqa to ’qish usullari.
    
23. 
    17-rasm. Paypoq nusxa to 'qish usullari.
    
24. 
    CHETKI HALQALAR VA OXIRGI QATOR HALQALARINI TO’QISH
    
25. 
    Birinchi va oxirgi halqalar mustaqil halqalar bo’lib, ular turli naqshli gullar to’qishda hisobga kiritilmaydi. Birinchi xalqa, to’qilmay ko’chirib olinsa, oxirgi halqa ters to’qiladi. Shunday qilinsa to'qilayotgan polotno cheti tekis chiqadi (18rasm, a).
    
26. 
    18-rasm. Milk halqalarining 19-rasm. Halqalarni ко 'rinishi berkitish
    
27. 
    Ayrim xollarda to’qilayotgan polotno chetida bo’rtiqlar hosil qilib to’qish mumkin. Buning uchun oxirgi halqa o’ng to’qiladi. Va keyingi qatorda birinchi halqa ko’chirilayotganda ip orqada qoldiriladi (1 8-rasm, b). Oxirgi qator qator halqalarini berkitishning bir necha usullari bo’lib, bulardan biri quyidagicha bajariladi. Birinchi chetki halqa ko’chirib olinadi, keyingi halqa to’qiladi. Shunda o’ng qo’ldagi spitsada 2 ta halqa hosil bo’ladi. Endi chap spitsa uchi bilan birinchi milk xalqa orasiga kiriladi va undan ikkinchi xalqani milk halqa orasidan o'tkaziladi. Shunday qilib o’ng qo’ldagi spitsada bitta halqa qoladi. ; Yana bitta halqa to’qib, o’ng spitsada 2 ta halqa hosil qilinadi. Va yana birinchi halqadan ikkinchi halqa o’tkaziladi. Halqa shu tariqa bekitiladi (19-rasm). Halqalarni berkitishning yana bir usulida milk halqa ko’chirib olinmasdan, to’g’ridan to’g’ri 2 ta halqadan 1 ta to’qiladi va hosil bo’lgan halqani yana chap spitsaga ko’chiriladi va u bilan keyingi halqa birga qo’shib 2 ta halqadan 1 ta to’qiladi.
    
28. 
    Eng oxirida 1 ta halqa qolgach, ip uziladi va oxirgi halqa orasidan ip o’tkazilib tarang tortiladi. Bir halqani ikkinchi halqaga kiydirish hisobiga ham oxirgi qator halqalarini berkitish mumkin. Bunda o’ng spitsaga ko’chirilgan ikki- halqaning birinchisi chap spitsa uchi bilan kerib turilib u orqali ikkinchi halqa o’tkaziladi.
    
29. 
    TO’QISHDA SHARTLI IFODALAR
    
30. 
    Turli choklarning to’qilishini aniq va oson o’rganish uchun halqalarning shartli ifodalaridan foydalaniladi. O’ng halqaning shartli isodasi - 1 Ters halqaning shartli ifodasi — To'qishda birinchi qator pastda qolgani uchun qatorlar tartibi ham pastdan yuqoriga qarab o’sib boradi. Shuningdek, to’qish o’ngdan chapga qarata yo’nalgani uchun to'qish tartibi kabi shartli ifodalarda ham, chapdan o’ngga tartibida belgilanadi.
    
31. 
    | | | | 4 - qator I I I I 3 - qator I I I I 2 - qator I I II 1 - qator
    
32. 
    Bir qator hamma halqalarni o’ng, keyingi qator hamma halqalarni ters to’qish yo’li bilan «paypoq» nusha chokni hosil qilinadi. Bu chokni shartli ifodasi quyidagicha bo’lishi ham mumkin.
    
33. 
    4 - qator -----I I I 3 - qator 2 - qator -----I I I 1 - qator 3 2 1
    
34. 
    Shartli ifodalarda - chetki milk halqalar hisobga kirmaydi. Shuni ham nazarda tutish lozimki, shartli ifodalar ko'pincha to’qiladigan nushaning o’ng tomonini ifodalaydi. Shartli ifodaning «izoh» qismida shartli ifodada ko’rsatilmagan barcha qatorlarda qanday ish bajarilishi (ya’ni qaysi chok to’qilishi) haqidagi ma’lumot berilgan bo’ladi.
    
35. 
    24
    
36. 
    Toqishda qo’llaniladigan boshqa uslub'iaming ham shartli ifodasi bo’lib ular yordamida turli uslublarda to’qilgan chok turlarini ifodalash mumkin (1 -jadval). 1 -jadval Shartli belgisi Halqaning nomi i O’ng halqa _ Ters halqa О Xomaki halqa Q (V) 9 Ko’chirilgan halqa (ip ishning orqasida) Ko’chirilgan halqa (ip ishning oldida) A 2 ta halqadan bitta o’ng to’qish (old devorcha orqali)
    
37. 
    2 ta halqadan bitta o’ng to’qish (orqa devorcha orqali) Д 3 ta halqadan bitta o’ng to’qish
    
38. 
    V Bitta halqadan 2 ta o’ng to’qish \|/ Bitta halqadan 3 ta o’ng to’qish \ y Bittadan beshta ong to’qish / O’ngga og’dirilgan chirmoq \ 1
    
39. 
    1
    
40. 
    .
    
41. 
    Chapga og’dirilgan chirmoq
    
42. 
    Ikkita va undan ortiq xalqani chapga og’darilgan chirmov
    
43. 
    Ikkita va undan ortiq xalqani o’ngga og’darilgan chirmov
    
44. 
    Turli choklaming to’qilishini shartli belgilar yordamida ifodalashda 2 xil usul qo’llaniladi. 1-usul ishning to’qilish bo’yicha shartli ifodasi bo'lsa, 2-usul ishning ko’rinishi (ya’ni polotno o’ng
    
45. 
    tomonidagi ko’rishi) bo’yicha ifodasi deb ataladi. Ko’pgina adabiyotlarda 2-usul qo’llaniladi. 1-usulda shartli belgilarda ifodalashda qaysi halqa qanday to’qilishi lozim bo'Isa, shu belgi qo’yilib ifodalanadi. Masalan: paypoq nusxa chok (1-qator o’ng; 2-qator ters to’qib hosil qilinadi)ning ko’rinishi va to’qilish bo’yicha shartli ifodalanishini ko’radigan bo’linsa, bu ifodalar hamma choklardagi kabi bir-biridan farqli bo’ladi.
    
46. 
    Ko’rinish bo’yicha To’qilish bo’yicha chartli ifoda “K” chartli ifoda “T” | | | 2-qator 2 qator--------1-qator | | | 1-qator
    
47. 
    Izox: keyingi qatorlada nusxa bo’yicha to’qing.
    
48. 
    Shartli ifodalashda qaysi usuldan foydalanilganligini, ya’ni qanday to’qish kerakligini bilish uchun qatorlaming joylashuviga e’tibor berishning o’zi kifoya. Ko’rinishi bo’yicha shartli ifodalashda qatorlar (1,2,3 ...) ifodaning bir tomoniga tartib bilan, pastdan yuqoriga tomon joylashgan bo’ladi. To’qilish bo’yicha shartli ifodalash usulida esa, toq qatorlar ifodaning o’ng tomonida, juft qatorlar ifodaning chap tomonida berilgan bo’ladi va qanday to’qilishi kerak bo’lsa, shu belgi qo’yilgan bo’ladi. Shartli ifodalarning yuqorisida qo’yilgan “K” yoki “T” belgilar esa, ishnmg ko’rinishi (K) yoki to’qilishi (T) bo’yicha ifodasi ekanligini bildirib turadi. Shartli ifodada va to’qilish tartibi yozilgan yo’riqnomalarda «*» yulduzcha ko’rinishdagi belgiga duch kelinadi. Bu belgi juda ahamiyatli bo’lib, shu yulduzcha qo’yilgan va tugallangan oraliqdagi to’qilish halqalar tugaguncha takrorlanadi degan ma’noni anglatadi. Yulduzchadan oldingi yoki undan keyingi to’qilishlar faqat qator boshi yoki oxirida bajariladi. Masalan: 80 ta halqa tering va quyidagi shartli ifoda asosida ishlang. 1-qator. Demak, 1-qatorda 2 ta o’ng, 2ta ters. Yani «*» gacha bo’lgan o’rilish faqat qator boshida bajariladi; «*» oralig’idagi * 4 ta o’ng, 1 ta xomaki, 2 tadan bitta o’ng * orilish toki 80 ta halqa tugaguncha qaytarib to’qilaveradi, qator oxirida esa lta ters 1 ta o’ng to’qiladi. I - * Z1 0 1 М Г - - П '-qator
    

49. 
    Qamrovchi halqalar haqida ma’lumot bering. CHILV1RLAR QAMROVCHI HALQALAR. BO’RTMA GULLAR
    
50. 
    Halqalaming ketma-ketlik tartibini o’zgartirish orqali chilvir hosil qilinadi. Masalan, oldin ikkinchi halqa keyin birinchi halqani to’qib, halqalami chirmashuviga erishiladi (47-rasm, a, b). Bunda halqa o’ngga (47-rasm, a) yoki chapga (47-rasm, b) og’adi.
    
51. 
    44
    
52. 
    Amaliy maslahatlar: - agar ilgari hech to’qish ishlari bilan shug’ullanilmagan bo’linsa, faqat jun ip (ochroq rangli bo’lgani ma’qul) bilan ish boshlash tavsiya etila'di (boshqa iplar elastik bo’lmaganligi uchuri, spitsada yaxshi surilmaydi va to’qish jarayonini qiyinlashtiradi). Ipning yo’g’onligini 2,5-3-raqamli spitsada ishlash mumkin bo’ladigan qilib, tanlangani ma'qul; - qatomi to qib bo’lgandan keyin, yangi qatomi boshlash uchun, to’qimani qanday aylantirib olishga ahamiyat berish kerak. Agar to’qilayotgan to’qima bitta ipdan emas, balki 2-3 ta ipdan (yo’l-yo’l yoki naqsh to’qish uchun) iborat bo’lsa, to'qimani bir u, bir bu tomonga aylantirish Iozim. Shunda iplar bir-biriga o’ralib ketib, to’qishni qiyinlashtirmaydi; - ishni boshlashdan oldin kerakligicha halqalarni terib olib, uni qaytadan sanab chiqish kerak. Halqalar soni to’g’riligiga qanoat hosil qilgandan keyingina 1-qatorni to'qishni boshlash tavsiya qilinadi, chunki terilgan halqalar soni kerakligicha bo’lmasa mo’ljaldagi gul chiqmaydi; - ko’pincha to’qiyotganda kopdokdagi ip tugab qoladi. Agarda ip qatorning o’rtasida uzilsa, qator boshigacha so’kilib, shu joyidan yangi ip ulanadi, qolgan ip esa qirqib olinadi - bu ip tayyor qismlarni ulashda ishlati ladi; - gulning namunasi bejirim chiqishi uchun, uni salgina dazmollash mumkin. Buning uchun ustiga katak qog’oz qoplangan yumshoq to’shamaga namunaning teskari tomonini yuqoriga qaratib, to’g’ri to’rtburchak shaklida ignalar bilan qadab tortib qo’yiladi. Ustiga ikki qavat namlangan doka yopib, yuzasini asta-sekin dazmollanadi (paypoq va ko'z-ko’z gul qilib to'qilgan narsani bosibroq dazmollanadi). Agarda to'qilgan narsaning guli yaqqol ajralib, bo’rtib turgan bo’lsa, u dazmollanmaydi. Uning ustidagi xo'l doka quriguncha qoldiriladi va shundan keyin ignalar olinib namuna bo’shatiladi; - ko'chirilgan halqalar to'qilgan narsani tortib qo’ymasligi uchun o’ng halqadan oldin xomaki halqa qilinadi va shundan keyingina o’ng halqa to’qiladi. Teskari tomonida halqa ko’chirilib, xomaki halqa spitsadan tushirib yuboriladi; - sharflami inglizcha usulda to'qishda dastlabki qatorni qalinroq (ikki qavat) ip bilan to’qishni tavsiya etiladi, shunda sharfning ziyi tortilmaydi. Sharf uchlari har xil bo’lib qolmasligi uchun oxirgi qator halqalarini yopayotganda ipni ikki qavat qilish kerak.
    
53. 
    Chilvir halqalardan oldin va undan keyin ters halqa to’qish chilvir halqalarning yanada bo’rtib, ajralib chiqishini ta’minlaydi. Chilvirlarni ikki va undan ortiq halqalar yordamida bajariladi. Bunda yana bitta yordamchi spitsa kerak bo’ladi. Masalan, 4 ta*o’ng halqadan chilvir hosil qilish uchun 4 ta halqa ikkiga bo’linib, birinchi ikkitalik halqa yordamchi spitsaga kiydirib olib ishning orqa tomonida qoldiriladi. So’ngra keyingi (uchinchi - to’rtinchi) halqalar navbat bilan to’qilgach, yordamchi spitsadagi halqalar to’qiladi. Bunda ikkinchi ikkitalik halqalarning o’ngga og’ib chinnalgani ko’rinadi. Agar birinchi ikkitalik halqalar (birinchi va ikkinchi) ishning old tomonida qoldirilib keyin uchinchi va to’rtinchi halqalar to’qilsa, so’ngra birinchi halqalar to’qilsa, bunda birinchi ikkitalik halqa chapga og’gan chirmovni hosil qiladi. Chirmovlami har o’ng qatorda yoki bir necha qatordan so’ng bajarish mumkin. Mashq uchun 6 ta o’ng halqada chilvir to’qish ko’rib chiqiladi (48-rasm).
    
54. 
    48-rasm. Chirmov 47-rasm. O 'nga og’dirilgan (A), halaani to'aish chapga og'dirilgan(B) chirmovlar.
    
55. 
    Spitsaga 24 ta halqa teriladi (2 ta milk halqalar ham shu hisobga kiradi). Birinchi, uchinchi, beshinchi va ettinchi qatorlar 3 ta ters, 6 ta o'ng, ikkinchi va barcha juft qatorlar nuxsa bo’yicha to'qiladi. 9-qator - 3 ta ters, 3 ta o’ng halqani to’qimasdan yordamchi spitsaga kiritib, ishning old tomonida qoldiriladi, keyingi 3 ta o’ng halqalarni o’ng to’qiladi, yordamchi spitsadagi 3 ta halqani ham o’ng to’qiladi; 3 ta ters va milk halqa ham ters to’qiladi. 11-qatordan boshlab birinchi va hokazo qatorlar guli navbat bilan takrorlab to’qiladi.
    
56. 
    CHIRMOV HALQALI CHOKLAR (49-56-rasmlar)
    
57. 
    51 -52-rasmlar
    
58. 
    46
    
59. 
    53-56-rasmlar
    
60. 
    cnoo t^tD 1Л>» CO(N
    
61. 
    QAMROVCHI HALQALAR
    
62. 
    To'qilayotgan polotno sirtida qabariq va bo’rtiq gul hosil qilishda ko'pincha oddiy lekin samarador bo’lgan usuldan foydalarriladi. Bunday ko’rinishi qamrovchi halqalar yordamida hosil qilish mumkin. Bunda qamrovchi halqa 1 ta yoki birdaniga bir necha halqani qamrab olib, polotnoda gorizontal joylashgan, o’ngga yoki chapga og’gan, birmuncha yo’g’onlashtirilgan yoki ishchi ip qalinligida bo’lishi mumkin. Quyida qamrovchi halqalar ishtirokida to’qiladigan bir nechta nushalarning to’qilishi ko’rib chiqiladi.
    
63. 
    Xomaki halqalardan hosil qilinadigan qamrovchi halqalar (57- rasm).Mashq uchun 15 ta halqa teriladi: 1-qator: 1 ta ters, 1 ta xoamki, 2 ta o'ng halqa to'qilgandan keyin yana 2 ta o'ng halqa olinib, chap spitsani ishning old tomonidan xomaki halqa tagiga kiritiladi va undan keyingi to’qilgan 2 ta o'ng halqaga kiydiriladi. 2- va boshqa juft qatorlar 1 ta o'ng, 2 ta ters halqalar bilan to'qiladi. 3-qatordan bosh lab birinchi va ikkinchi qatorlar guli takrorlanadi. 5 7-rasm. Qamrovchi halqalar
    
64. 
    58-rasm. Yakka qamrovchi halqa
    
65. 
    .,f -
    
66. 
    Ъ ' W:
    
67. 
    ■ I-?*'
    
68. 
    
69. 
    59-rasm. Yakka qamrovchi halqadan hosil qilingan gul
    
70. 
    Ishchi ipdan hosil qilingan 1 qavat qamrovchi halqa. (58-59- rasm). Qo’shaloq qamrovchi halqalarning to’qilish uslubi ularni to’qimada shaxmat tartibida. diogonal bo’ylab, uchburchak, romb va
    
71. 
    48
    
72. 
    hokazo shaklda joylashtirish imkonini beradi. Ular tekis paypoq nusxa to’qimada chiroyli ko’rinadi. Mashq uchun 24 ta halqa terilib, 4 qator paypoq nusxa to’qiladi (60-rasm). Beshinchi qator 2 ta o’ng halqa to’qilgandan keyin-ikki halqa qamrab olinadi. Buning uchun ishninig o'ng tomonidan 2 ta to’qilmagan halqadan keyingi oraliqda o’ng spitsa bilan ishchi ip (qamrovchi ipni) to’quvchi tomon tortib olinadi va uni spitsaga o’tkazmay turib (osiltirib) o’ng qilib to’qiladi. Yangi halqa salgina cho’ziladi. Keyin 2 ta qamrab olingan halqani to’qimay o’ng spitsaga ko’chiriladi. Chap spitsani esa, ishning oldi tomonidan yangi (qamrovchidan hosil qilingan) halqaga kiritiladi va bu halqani 2 ta qamrab olingan halqaga kiydiriladi. Hamma juft qatorlar ters to’qiladi (qamrab olingan halqalar har biri alohida-alohida ters to’qiladi). Shu tariqa qamrovchi halqalaming turli xil o'rinlarda joylashtirib chiroyli ko’rinishli to’qima hosil qilinadi.
    
73. 
    HALQALAR SONINI ORTTIRISH VA KAMAYTIRISH USULLARI
    
74. 
    Halqalar sonini oittirish va kamaytirish usullari bir necha xil bo’lib, ular to’qilayotgan polotnoning kengligini o’zgartirish maqsadida, shuningdek, turli tuman choklar to’qishda qo’llaniladi. Ko’pgina kiyimlarning pastki qismi, yeng uchlari, goho bel qismida halqalar soni gavdaga yopishib turadigan qilib teriladi va ko'pincha rezina chokida to’qiladi, rezinadan so’ng asosiy chokka otilishdan avval halqalar sonini butun kenglik bo'yicha tekis taqsimlab halqa ko’paytirib olinadi. Bunda quyidagi halqalar sonini orttirish usullaridan biri qo’llaniladi. 1 - usul. Bitta halqadan ikkita halqa to'qish usuli bo'lib, uni bir necha xil bajarish mumkin. 1 ta halqadan 2 ta o’ng to’qish usuli (61- rasm, a). O ’ng spitsa uchi bilan chap spitsadagi halqaning old devorchasi orqali o’ng to’qiladi, halqani chap spitsaga ko’chirmay turib, orqa devorcha orqali yana bitta o'ng halqa to’qiladi. So’ngra chap spitsadagi to’qilib (2 ta o’ng to’qilgan) bo'lingan halqa tushirib yuboriladi.
    
75. 
    л j i • i *» и * , - Л T, ■■ ■ 4 Ч У *'> SM *:#>■>
    
76. 
    60-rasm. Qo ’shaloq qamrovchi halqadan hosil
    
77. 
    49
    
78. 
    61-rasm. Bitta halqadan ikkita halqa to 'qish
    
79. 
    1 ta halqadan 1 ta o’ng, 1 ta ters to’qish usuli (61-rasm, b). O ’ng spitsa uchi bilan chap spitsadagi halqaning old devorchasi orqali 1 ta o’ng to’qiladi va aynan shu devorcha orqali yana 1 ta ters halqa to’qiladi. 1 ta halqadan 2 ta ters to’qish usuli. Bunda o'ng spitsa uchi bilan chap spitsadagi halqaning orqa devorchasi orqali so’ng, old devorchasi orqali ters to’qiladi. 2 - usul. Ikki halqa oralig’idan yangi halqa hosil qilish usuli (62- rasm). Ikki halqa orasidagi o'tilma o'ng spitsa uchi bilan ko’tarilib, chap spitsaga kiydiriladi va orqa devorchasi o’rqali o'ng to'qiladi.
    
80. 
    62-rasm. Ikki halo a oralie'idan van pi halaa hosil ailish
    
81. 
    3 - usul. Xomaki halqa yordamida halqalar sonini ortirish usuli (63-rasm). Bu usulda to’qilish orasida olingan har bir xomaki halqa hisobiga 1 tadan halqaga ko’payadi va bu halqa keyingi qatorda ters to'qiladi. Ko’pincha homakini ters olish usulidan foydalaniladi, chunki bunda to ’qimada teshiklar hosil bo'lmaydi.
    
82. 
    50
    
83. 
    63-rcism. Xomaki halqa yordamida halqalar sonini ortirish
    
84. 
    4 - usul. Oldingi qator halqasidan yangi halqa hosil qilish usulidir (64- rasm). Bu usulda o'ng spitsaning uchi chap spitsadagi to’qilish navbati kelgan halqaning tagidagi ya’ni oldingi qatoridagi halqasidan o’tilib, yangi o’ng halqa tortib chiqiladi. 5 - usul. Bitta halqadan toq sonli halqalar to’qish usulida o’ng spitsa uchi bilan chap spitsadagi halqaning old devorchasi orqali bitta o’ng to’qiladi, so'ng bitta ters, va yana bitta o'ng to’qiladi (65-b rasm). Yoki halqani orqa devorchasi orqali 1 ta o’ng, old devordan 1 ta o’ng va yana orqa devordan 1 ta o’ng (65-a rasm). (U-rasm Oldingi qator halqasidan yangi halqa hosil qilish
    
85. 
    65-rasm Bitta halqadan toq sonli halqalar to'qish
    
86. 
    Bu usulni quyidagicha bajarsa ham bo’ladi. Chap spitsadagi halqadan bitta o’ng to’qiladi: lta xomaki olinadi va yana bitta o’ng to’qiladi. Yuqoridagi barcha usullami to’qilayotgan polotno kengligini orttirish uchun qo'llash mumkin. To’qilayotgan polotno kengligini
    
87. 
    51
    
88. 
    keskin qc’shimcha qo’shib ko’paytirish uchun, qator oxirida havoyi halqalar qo’shish usulidan foydalaniladi (66-rasm).
    
89. 
    66-rasm. Havovi halaalar an ’shish Quyida halqalar sonini kamaytirish usullari haqida ma’lumot berilgan. Bunda 3 ta yoki 2 ta halqadan 1 ta halqa hosil qilinadi. Buni bir necha xil bajarish mumkin. 1 - usul. 2 ta yoki 3 ta halqadan bitta old devorcha orqali o’ng to’qish usulida chap spitsadagi ketma-ket turgan 2 ta yoki 3 ta halqaning old devorlari orqali o’tilib, 1 ta o’ng halqa tortib chiqiladi (67-rasm).
    
90. 
    67-rasm. 2 ta yoki 3 ta halqadan bitta old devorcha orqali о ’ng to 'qish
    
91. 
    2 - usul. 2 ta yoki 3 ta halqadan bitta ong to’qishda orqa devorcha orqali to'qish usulidan ham foydalaniladi. Bunda chap spitsadagi ketma ket turdan 2 ta yoki 3 ta halqaning orqa devorchasi orqali, o’ng spitsa uchi bilan kirib, 1 ta o’ng halqa tortib chiqiladi (68-rasm).
    
92. 
    68-rasm. 2 ta yoki 3 ta halqadan bitta orqa devorcha orqali о ’ng to 'qish
    
93. 
    52
    
94. 
    3 - usul. 2 ta yoki 3 ta haiqada 1 ta ters to’qish usulida ham o’ng spitsa uchi bilan chap spitsadagi qator turgan 2 ta yoki 3 ta halqaning old devorchasi orqali o’tib, 1 ta ters to’qiladi (69-rasm).
    
95. 
    Ayollar gavdasi uchun o’tqazma yengli kiyimning asosiy andoza chizmasini qurish haqida ma’lumot bering. Yeng o’mizini gavdaga o'tirishini ko’zdan kechiriladi. Agar old-yoki orqa qismda kenglik yoki torlik sezilsa. avval o’miz bo’ylab solqi hosil qilib ko'klanadi. Solqi hosil qilib ko'klangan qismi gavdaga yopishib turadi. Agar yeng o’mizining tortilib qolgan joyini gavdaga moslamoqchi bo’linsa, shu qismidagi ko’klov chokini bo’sh qilib qayta tikiladi. Yengni teskari tomoni bilan kiydiriladi. 2. O ’ng yengning (teskarisini) o’rta chizig’i vertikal tushadigan qilib qo’yiladi (88-rasm, b). Belgini yeng o'miziga, yengning o’rtasi to’g’nalgan joyiga qo’yiladi. Yelka kengligini aniqlanadi. 3. Santimetr tasmasida yeng boshi balandligining uzunligini o’lchanadi, so’ngra o’miz aylanasi uzunligini o’lchanadi. Odatda yeng boshi uzunligi o’miz uzunligidan biroz ortiqroq bo’ladi (3-4 sm). Agar yeng boshi uzunligi aksincha, kaltaroq bo’lsa, u holda yon chokni bir oz ichkariroq olib tikiladi yoki yengning pastki biriktiruvchi qismidagi chokini uchma-uchroq tikiladi. 4. Endi ikkinchi kiydirib ko’rishga o'tiladi. Ishni o'ng tomonga ag’darib kiydiriladi va hamma kerakli joylarini (vitochkalar va cho'ntak o’rni, biriktiruvchi choklaming yo’nalishlari, buyum uzunligi va kengligi) ko’zdan kechiriladi. 5. O ’ng yengni kiydirib, yengning buklov chizig’ining yuqorigi nuqtasi yelka chizig’i bilan birlashtiriladi. Shuningdek, yengning biriktirma chokda tikilgan qirqimlarining yuqori nuqtasi kiyim yon chokidagi yuqori nuqta bilan birlashtirib maxkamlanadi. So’ngra kiyim echiladi va tikishga kirishiladi. Kiyim bo’laklarini birlashtirib tikish. Agar kiyim zich tikilgan bo’lsa, u holda kiyimning biriktiruvchi choklarini mashinada yirik chokda bajarish ancha qulay. Bordi-yu to'qilgan kiyim bo’sh, yirik choklarda to'qilgan bo'Isa, u holda to’qilgan kiyim bo’laklari qo'lda biriktiruvchi choklarda tikiladi. Shuni aytib o'tish kerakki, har ikkala holatda ham taqilma milk, etak va bilak (milk) qismidagi choklar albatta qo’lda bajariladi. Kiyim bo’laklarini biriktirish quyidagi ketma-ketlikda bajarilsa, niaqsadga muvofiq bo’ladi: - Avval yelka va yon choklari tikiladi. Biriktiruvchi chok ko'klov chokining yonidan tortiladi. Keyin ko'klov choki so’kib yuboriladi.
    
96. 
    63
    
97. 
    Chok ikki qavat doka orqali avval bukilgan holda so'ng yorib dazmollanadi. - Yengni o’mizga o'tkazish uchun yeng kiydiriladi va teskari tomonidan ko’klanadi, biriktiruvchi chokda tikiladi va dazmollanadi.
    

Kiyimning ayrim qismlarini to’qishda qanday qoidalarga rioya qilish zaruru?

98. 
    Ilmoqda to’qishda halqalarning tuzilishi va dastlabki qatorga kiritib to’qish usullari haqida ma’lumot bering. Paypoq nusxa to`qish (bir tomonlama) (77- rasm). Doiraviy yo`nalishda to`qiganda halqalar hamisha o`ng halqa qilib to`qiladi; yassi polotno shaklida to`qishda esa bir qatorni (polotnoning o`ng tomonidan) o`ng halqalar va ikkinchi qatorni (polotnoning teskari tomonidan) ters halqalar tashkil etadi.
    
99. 
    Ko vak to`qish (xaltacha). Bunda buyumning o`ng tomoni teskari tomoni ham bir hilda to`qiladi: 1-qatorda 1 o`ng halqa to`qiladi. 1 halqa to`qimasdan ko`chiriladi (asosiy ip polotnoning oldingi tomonida bo`ladi); 2- qator va undan keyingi qatorlarning hammasida o`ng halqalar o`ng halqa qilib to`qiladi, ters halqalar esa to`qimasdan ikkinchi spisaga ko`chiriladi (asosiy ip polotnoning oldingi tomonida bo`ladi).
    
100. 
     Ro`mol nusxa to`qish (78-rasm). Doiraviy yo`nalishda to`qishda navbatma-navbat bir kqator — o`ng halqa­ar bilan, ikkinchi qator — ters halqalar bilan to`qdadi.. Yassi to`qishda esa polotnoning o`ngi ham, teskarisi ham bir xilda: yo faqat o`ng halqalardan, yoki faqat ters halqalardan iborat qilib to`qiladi.
     
101. 
     Rezinka nusxa to`qish (lastik).Bunda ters halqa va o`ng halqa ustunchalari turlicha almashib keladi; masalan, 1 o`ng halqalar ustunchasi va 1 ters halqalar ustunchasi yoki 2 o`ng halqalar ustunchasi, 3 ters halqalar ustunchasi va hakazo. Quyida ba’zi naqshlarga tegishli rapportlar ko`rsatilgan. Naqsh ya’ni gulning takrorlanadigan qismi rapport deb ataladi. Nakshlarning ta’rifida rapport, odatda, yulduzchalar (*) orasiga olinadi. Bu esa naqshning ikki yulduzcha orasida berilgan qismini qatorga qancha sig`sa, qator oxirigacha shuncha marta takrorlash kerakligini bildiradi. Agar naqshning ta’rifida yulduzcha oldida bitta yoki bir necha halqa ko`rsatilgan bo`lsa, avvalo shu halqalar to`qiladi, so`ngra qatorning oxirigacha rapport takrorlanadi. Qatorning oxirida ikkinchi yulduzchadan keyin ko`rsatilgan halqalar to`qiladi. Eng chetki ikki halqa naqsh hosil qiluvchi halqalar hisobiga kirmaydi, ular umumiy halqalar hisobigagina kiritiladi.
     
102. 
     Ch atishtirilgan rezinka. Bu hildagi rezinka ham oddiy rezinka singari (1 o`ng halqa, 1 ters halqa qilib) to`qiladi, lekin o`ng halqalar hamma vaqt orqa devorchasidan ilib olinadi, ters halqalar esa odatdagicha to`qiladi. Ikki marta chatishtirilgan rezinka — bunda 1x1 rezinka to`qiladi, lekin o`ng va ters halqalar hamma. qatorlarda, orqa devorchasidan ilib olib to`qiladi.
     
103. 
     Inglizcha rezinka. 1-qator—to`g`ri homaki halqa hosil qilinadi, 1 halqa tuqimasdan ikkinchi spisaga o`tkaziladi (asosiy ip polotnoning orqasida bo`ladi) 1 o`ng halqa to`qiladi, 2- qator va bundan keyingi qatorlarning hammasi—1 to`g`ri xomaki halqa hosil qilinib, 1 halqa to`qimasdan ko`chiriladi (asosiy ip polotnoning orqasida bo`ladi), oldingi qatordagi halqa va xomaki halqa ustki tomonidan ilib olinib, o`ng halqa qilib qo`shib to`qiladi.
     
     
     Download 0.5 Mb.