zich joylashgan davlatlar o ‘z davlatlarî hududlarida saqianib
qoîgan tabiatni m uhofaza qilishda ekoturizmni rivojlantirish
y oilarir» ustalik bilan topdilar. Yaqin vaqtlargacha milliy
parklar bir biridan ajraigan hoîda, axborotsiz yoki o ‘zaro
hamkorliksiz ishlar edi. Lekin ekologik m uam m oîam ing
sayyoraviy
chegaralarda
kuchayishi,
m uam m oîam ing
yechim ini topish
qiyinlashib borayotganligi, moliyalash
tirishning
og'irlashib
borayotganligi
dunyodagi
milliy
parklarni yagona tarm oqqa biriashtirishni talab qildi.
1993-yilda landshaft bioxilma-xilîigi va turlarni saqlash
b o ‘yicha «PanYevropa strategiyasi» jahonda birinchi ekologik
tannoq — EK ONETning tuzilganligini e ’ion qildi.
6.2. Ekoíarizmni rivojlantirishda xalqaro modellardan foydalanish
EKONET
tizimidagi
davlatlar hozirga
keüb alohida
qo‘riqlanadigan hududiarni
muhofaza
qilish va oqilona
foydalanishniBg
quyidagi
texnologiyasini
ishlab
chiqds
(1-chizma). Ekonet tizimi hozirga kelib nafaqat Yevropa
daviailarida balki, butun jahondags davlatlaming alohida
muhofaza qilinadigan hududlarining ekologik muvozanatini
saqlashda ekoturizmni jada! rivojlantirish
maqsadlarida ommaviy
ravishda qo‘llanilmoqda. Chunki, olimlaming xulosalariga ko'ra
alohida muhofazadagi hududiarni ekologik bilimîi va ekologik
ongli kishiîar davlat nazoratiga qaraganda yaxshixoq muhofaza
qiladilar.
Fikrimizcha qayd qüingan usul — EKONET milliy parklar
va qo'riqxonalardan ekoturizmda foydaianishda juda qo‘l
keladi va qulay. Hozirda mamlakatimizda EKONET tiziraida
davlat tabiaî qo'riqxonaîaridan foydalanish Baday-to‘qay
xalqaro biosfera rezervatida sinab ko‘rilmoqda.
Bu biosfera
rezervatining qo‘riqxona yadrosidagi Buxoro bug‘ulari tabiiy
biologik xilma-xillik resurslari tabiiy landshaftlari bilan qattiq
rejimda muhofaza qilinadi, insonning
har qanday faoliyati
80
cheklangan. Faqat ilmiy tadqiqotlar ocíkazilishiga ruxsat
beriladi (1-qo‘riqxona yadrosi).
Ikkinchi (2-bufer himoya mintaqasi) muhoíáza zonasida
ham qattiq qo‘riqÍash rejimida, insonning
har qanday faoiiyati
cheklangan, faqat iímiy tadqiqotlarga ruxsat beriladi. Chunki bu
zonaga asosiy muliofazadagi (qo'riqxona yadrosidagi) hayvonlar
o'tishi mumkin. Shunindek, qo‘riqxonadagi
boshqa hayvonlar
ham o‘tishi mumkin.
Barqaror 'N.
rivojlantirish
Biologik xilma- \
xillikni qo‘riqlash
Moniíonng
tadqiqotlari
/ ^
-s.' K f
U
X
Iqtisodiy
.
Qo'riqxona
\bufer-hJmoya X
1№11taqa
3
yadrosi
mintaqasi
2
Bioiogik
rezervat faoiiyati
Foydalanishda
mintaqalash
1-chizma.
