Ekoturizm markazidagi qushlar Hozirga keîib «Nurota» davlat tabiat qo£riqxonasida qariyb
yarim asrdan beri qo£riqlanib kelinayotgan yowoyi qo‘ylar-
arxarlar son jihatdan ko‘payishi hisobiga qo‘riqxona chegaraiaridan
chiqib qadimiy areallaii Qizilqumning qoldiq tog£iari tomon
siljib bormoqda. Shuning uchun ham bu joylardan ekoturistik
maqsadlarda foydalanish bu yowoyi qo'ylaming asta-sekiniik
bilan odamlar ko‘ziga o£iganishini tashkil qilib borish ekoturizmni
tashkil qilishni osonlashtirib boradi. Keyingi yillarda «Nurota»
davlat
tabiat
qo£riqxonasidan
ekoturizmni
rivojlantirishda
maqsadli ishlar amalga oshirilmoqda. Xususan, turistlarga
joylashtirish, ovqatlantirish va dam olish xizmatiarini mahalliy
aboli ko£rsatmoqda. Viloyatdagi turizm mutaxassislari va turizm
tadbirkorlarining yordami bilan mahalliy aholi o‘z uylarini xalqaro
va ichki turistlar ehtiyojlariga, taSablariga moslashiirmoqdalar.
Hozircha bu qo£riqxonaga har yili 100 dan ziyod xorijiy turistlar
kelib ketishmoqda.
istiqbolda «Nurota» davlat tabiat qo£riqxonasida mahaîliy
aholi yordami bilan zamonaviy turistik infratuzilmalar barpo
120
etish, xizmatlar sifatini yaxshilash rejalari ishîab chiqilmoqda.
Qizilqum echkemari esa xalqaro «Qizil kitob»ga kiritilgan bo‘lib
vatanimiz tabiatidagi bu noyob sudraluvchi yashayotgan joylarga
ham ekoturistik marshratiar ishîab chiqishni talab qiiadi. Qizilqum
echkemari odamlarga boshqa sudraluvchilarga qaraganda ancha
oson o‘rganadi. Ikkinchidan, xalqaro “Qizil kitob”dagi hayyonlar
va parrandalar xalqaro ekoturistlaming eng ashaddiy muxlislarini
o‘ziga jalb qiiadi.
9.3. 0 ‘zfoekistoiantag o'simliklar ctamyosi — ekotarlzm resisrsferi
G ‘simliklar — Yerdagi hayot manbayi. Haqiqatdan ham
insonning yashashi uchun Yerni atmosfera kislorodi bilan
ta’minlaydigan o'simliklar karbonat angidrid yutib atmosferani
tozalab turadi. O'simlik insonning oziq-ovqati va kiyimi, dorivor
moddalar, kimyoviy xomashyo, qurilish materiallari, inson
uchun hosildor navlar yaratish manbayi. Q'simliklar havorii
fitonsidlar-zararli virus va bakteriyalami o‘ldiruvchi uchuvchan
moddalar bilan to‘ldiradi. 0 ‘simlik iqlim sharoitlarini hosil qiiadi.
0 ‘simlik hayvonot oîamini ozuqa bilan ta’minlaydi. Umuman
o ‘simlikiarning muhim ahamiyatlarini sanash juda qiyin, fotosintez
jarayonida o‘simliklar har yili 100 mlrd t organik moddalar va 150
inlrd t erkin kislorod chiqaradi.
Yer yuzida hammasi bo‘lib 265000 tur o‘simlik bor. Shulardan
92%i quruqlikda, 8%i suvlarda o ‘suvchi o‘simliklardir. O'simliklar
turiarining 50%i gulii o ‘simliklar, 27%i zamburg'lar, qolganlari
mox va lishayniklar. Quruqlikdagi o‘simliklar tuzilishiga qarab
6 guruhga ajratiladi — daraxtlar, butalar, yarim butalar, o‘t-
o‘simliklar, moxlar, lishayniklar.
Hozirgi vaqtda sayyoramizdagi madaniylashtiriSgan o'simliklar
insoniyatning yovvoyi o‘simüklardan foydalanishdagi minglab
yillardagi faoliyati natijasidir. O'simlikiarni madaniylashtirishda
Janubiy va Janubiv Sharqiy Osiyo juda katta hissa qo£shdi. Bu
mintaqada 7822 tur o'simliklar madaniylashtirildi, Yevropada
121
1312, Aftikada 500, Amerika qit’asida 2117 tur o ‘símlik!ar
madaniylashtirilgan. Insorúyat hozirda 30 ming tur o‘simíikdan
foydalanadi. Inson 250 tur o‘sim3ikdan xomashyo oladi. Bu
o‘simIiklar butun dunyoda ekiladigan ekin maydonlarining 82%
ini tashkil qiladi.
