|
0 ‘zbekist0n respublikasi oliy va
|
| bet | 15/109 | | Sana | 14.02.2024 | | Hajmi | 22,48 Mb. | | #156599 |
Bog'liq TO‘QUYCHILIK MAXSUS TEXNOLOGIYASI VA JIHOZLARI ALIMBOYEV (1)Burchak va aylanma tezliklar nima?
To‘quv dastgohlarida keng qo‘llaniladigan uzatmalaming qanday turlarini bilasiz?
Friksion uzatmalaming qanday afzalligi va kamchiliklari bor?
Tishli uzatmalaming qanday turlarini bilasiz?
Tishli uzatmalarda uzatish soni qanday qilib topiladi?
Chervyakli uzatmalar qaysi hollarda qo‘llaniladi?
Chervyakli uzatmalardagi uzatish soni va foydali ish koeffitsiyenti deganda nimani tushunasiz?
Egiluvchi elementli uzatmalar qanday hollarda qo'Ilaniladi?
Tasmali uzatmalaming turlari va ularning qo‘llanilishi haqida ni- malami bilasiz?
Zanjirli uzatmalar, ularning tasmali uzatmalardan farqi va afzal- liklari nimalardan iborat?
Qanday hollarda ekssentrikli mexanizmlar ishlatiladi?
Tormoz va muftalaming qanday turlarini bilasiz?
3-BOB
TO‘QUV DASTGOHLARINING ASOSI УА YURITMASI Dastgoh asosi
Asosga to ‘quv dastgohining hamma mexanizm va qismlari o ‘rnatiladi. U dastgoh ishlayotgan vaqtda asosiy mexanizm- larining harakati natijasida paydo bo‘ladigan dinamik kuch- larga chidamli va pishiq qismlardan iborat bo‘lishi kerak.
Zamonaviy asos (3.1-rasm) ikkita: chap (1) va o‘ng (5) quyma cho‘yan romdan yasalgan. Romlarning polga tayanib turuvchi va polga mahkamlanuvchi qismlari kengaytirilgan. Eni keng dastgohlarda bikirligini oshirish maqsadida qo'shim - cha ikkita ko‘ndalang bog‘lovchilar (4) va (6) o ‘rnatiladi. Asos rom lariga ikki tom onidan kronshteynlar (2) o 'rn a tilg an . Kronshteynlar xomutlar orqali skalo (3) osti valiga bog'lan- gan. Bu bog‘lanish asosning bikirligini oshirish uchun ham xizmat qiladi.
Ishlash vaqtida vujudga keladigan zarb kuchlarining ta’sirini kamaytirish maqsadida asos qismlari og‘ir bo'lishi kerak.
Asos qismlarini m a’lum tartibda yig'ish lozim. Romlar o'rnatiladigan joy tozalangan va tekis, ular vertikal va o'zaro parallel o'rnatilgan bo'lishi kerak. Asosni vaterpas (shayton) yordamida yig'ish zarur.
asosi.
Romlar bilan bog'lovchilar orasi to ‘g‘ri burchakli diagonal bo'lib, romlar orasidagi masofa teng bo‘lishi shart. Romlarga dastgoh qismlari bolt yordamida mahkamlanganda gaykalar asosning sirtida bo‘lishi tavsiya etiladi.
Asosdagi dastgoh qismlari vallar o'rnatilgandan so‘ng uzil- kesil mahkamlanishi kerak, chunki vallarning yaxshi aylanishini ta’minlash uchun dastgoh joyidan qo‘zg‘atilishi mumkin. Asos mas’uliyatsizlik bilan yig‘ilganda biriktiruvchi qismlarining bo‘- shashib ketishi natijasida dastgohda quyidagi buzilishlar yuzaga kelishi mumkin:
rom va bog'lovchilarning qiyshayishi natijasida siqilib qolib, podshipniklar qiziydi;
notekis harakatlanadi va elektr dvigatel qiziydi;
vallarning og‘ir aylanishi natijasida va boshqa sabablarga ko‘ra, romlarning polga mahkamlangan qismlari bo'shashib qolsa, dastgohning ishlashi natijasida romlar yaroqsiz holatga kelishi mumkin.
To'quv dastgohlarining hamma mexanizmlari harakatni bosh valdan, u esa individual elektr dvigateldan oladi.
Bosh val uch xil usulda harakatlantiriladi:
bir paytda ishga tushirish; bunda elektr dvigatel bilan bir paytda dastgoh bosh vali ham harakatga keltiriladi, dastgoh to'xtasa, elektr dvigatel ham to'xtaydi;
oldin elektr dvigatel harakatga kelib, so'ngra harakat bosh valga uzatiladi. Dastgoh biror sabab bilan to'xtatilsa, elektr dvigatel ishlayveradi;
dastgohni kombinatsiyalangan usulda harakatga keltirish. Ikkinchi usulga o'xshab, awal elektr dvigatel, so'ngra bosh val harakatga keltiriladi, dastgoh to'xtagan paytda elektr dvigatel ham, dastgoh bosh vali ham to'xtaydi. Zamonaviy to'quv dast gohlarida ikkinchi va uchinchi usullar qo'llaniladi. Bu usullarda dastgoh bosh valini har xil holatda yurgizish imkoniyati bor. Bu esa to'quvchining mehnat unumdorligini oshiradi.
STB dastgohida mexanizmlarga harakat uzatish
Elektr dvigatel ishga tushirilganda (3.2-rasm) tasmalar (I) aylanma harakatni friksion (2) ga, friksion bosh val (3) ga uzatadi. Bosh valda bir juft kulachok (4) joylashgan, ikki yelkali
richag (5) orqali batanosti vali (6) ga tebranma, tayanch (7) orqali batan (8) ga va tig‘ (27) ga, ya’ni arqoqni to‘qima qirg‘og‘iga jipslovchiga harakat uzatiladi.
Bosh val (10) dan konussimon shesternalar (11) orqali ko‘n- dalang val (9) harakat oladi. Ko‘ndalang valda arqoq ipi tashlovchi mexanizmning kulachogi (19), uch qismli kulachok (20), mitti moki tashuvchi shesterna (26), yulduzcha (25), ko‘ndalang val
(14) yuritmasi joylashgan.
Oxirgida mato o‘rovchi va tanda uzatuvchi mexanizmlarning chervyakli uzatm alari (12, 13 ,23 ) ga va shesterna (24) ga, homuza hosil qiluvchi mexanizmning zanjirli uzatmasi (21) ga va ko‘p rangli mexanizmning kartoniga harakat uzatiladi.
Bosh valdan shesternalar (15,16) va (17) orqali kulochokli val (18) harakat oladi, unda arqoq tashlovchi va qabul qilish qutisiga harakat uzatuvchi kulachoklar joylashgan.
|
| |
