0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

O'ngga
Burilish radiusi
R<15m
0,0200
0,0200
V
R=15m
0,0060
0,0060
R>15m, 
o‘tish 
egriligi
R>15m, 
tezlanish
0,0005
0,0005
Transport
tasmasi va o‘tish
0,0001
0,0001
oqimining
egriligi mavjud
ajralishi
Chapga
R<10m
0,0300
0,0300
burilish
10100,0040
0,0025
tezlashish 
tasmasi 
mavjud
0,0010
0,0010
Izoh: *bilan belgilangan 
к —
qiymatlarini quyidagi 
Ka— 
koeffitsiyentiga ko‘paytirish lozim:
Yo‘lning kesishish burchagi, grad. .30 gacha 40 50+75 90 120 150 180
ka qiym ati.......................... .......1,8 
1,2 1,0 1,2 1,9 2,1 3,4
4.11-jadvalning davomi
V
Ikkita oqimga ajra­
lish
0,0015
0,0005
Ikkita
buriluvchi
7
<
Ikkita chapga buri-
0,0020
0,0005
transport
oqimi
lishdagi kesishish
Ikkita 
buriluvchi
0,0025
0,0012
oqimning qo‘shilishi
4.12-jadval
Harakatlanish
sharoiti
Harakat
yo ‘nalishi
Chorrahaning tavsifi
к,
q iy­
m ati
Transport
oqim ining
O 'ngga burilish
Tezlashish 
tasmasi
y ° ‘q
0,0090

qo‘shilishi
r
burilishdan 
keyingi qo‘shilish
r = 10 — 15 tn 
r = 15 + 25 m 
Tezlashish 
tasmasi 
mavjud
Bu rilish jo yid a qo‘- 
shimcha 
tezlashish 
tasmasi yo‘q 
Bu rilish joyida qo‘- 
shimcha 
tezlashish 
tasmasi mavjud 
Uzluksiz 
harakat 
ta’minlangan 
0 ‘tish-tezlashish 
tasmasining uzunligi:
1 = 250 m
0,0010
0,00027
0,0042
0,00025
0,00051
0,00039
Transport
oqimining
aralashishi
(«prepletenie»)
YoMning 
tutash 
joyidan 
burilish 
joyigacha 
boMgan 
masofa:
1 = 180 m 
1 = 250 m 
1 = 400 m 
1 = 500 m
0,0023
0,0012
0,0025
0,0003
transport
oqim ining
ajralishi
burilish jovidg
sekinlashish 
tasmasi 
yo‘q 
sekinlashish 
tasmasi mavjud
0,0069
0,0008
yoMning tutashish 
jo yid a
sekinlashish-tezlashish 
tasmasi yo‘q 
sekinlashish-tezlashish 
tasmasi mavjud
0,0044
0,00013

Harakat
sxema-
sining
tavsifi
Harakat
sxemasining
tavsifi
Aylananing ichki cheti bo‘yicha 
radiusi, m
20
30
50 
80
K‘ qiym ati
¥
Oqimning 
qo‘shilishi: 
ko‘p tasm ali ayla- 
nada s’ezd radiusi 
15 m dan katta; 
bir tasm ali aylanada 
s’ezd radiusi 15 m 
dan kam;
bir tasm alik aylana­
da s’ezd radiusi 15 
m dan katta
0,0030
0,0030
0,0025
0,0018
0,0015
0,0010
0,0010
0,0007
0,0005
0,0005
0,0004
0,0003
¥
Oqim ning ajralishi: 
ko‘p 
tasm ali 
aylanada 
s’ezd 
radiusi 15 m dan 
katta;
bir tasm ali aylanada 
s’ezd radiusi 15 m 
dan kam ;
bir tasm ali aylanada 
s’ezd radiusi 15 m 
dan katta
0,0020
0,0012
0,0012
0,0012
0,0007
0,0007
0,0007
0,0004
0,0004
0,0035
0,0002
0,0002
K o ‘p 
tasm ali 
aylanada oqim ning 
aralashishi
0,0016
0,0010
0,0007
Harakat 
m iqdorining 
oylar 
bo‘yicha 
y illik
notekislik 
koeffitsiyenti qiym atlarini 4.14-jadvaldan olinadi.

лг„<8 bo‘lsa, chorrahadagi ko‘rinishni oshirish va kerakli yo ‘1 
belgilarini o‘rnatish talab qilinadi;
=8-s-12 bo‘lsa, yuqorida keltirilgan ishlarga qo‘shimcha 
ravishda chorrahada' yo‘l belgi chiziqlarini tushirish va chorrahani 
yoritish zarur;
k
=
12-$-16 
boMsa, 
yuqorida 
aytilganlardan 
tashqari 
chorrahadagi harakatni qisman kanallashtirilish lozim ;
4.14-jactval
O ylar
Y illik o‘rtacha sutkalik harakat m iqdori, avt/sut 
bo‘yicha 
K' koeffitsiyentining qiym atlari
1000 kichik
1000-2000
2000-6000
6000 katta
Yanvar
0,0885
0,0800
0,0510
0,0510
Fevral
0,0860
0,0660
0,0550
0,0585
M art
0,0860
0,0714
0,0550
0,0670
Aprel
0,0800
0,0750
0,0690
0,0790
M ay
0,0800
0,0860
0,0750
0,0850
Iyun
0,0860
0,0714
0,0860
0,0855
Iyu l
0,0816
0,0784
0,1160
0,1000
Avgust
0,0875
0,0850
0,1230
0,1320
Sentabr
0,0900
0,1100
0,1130
0,1080
Oktabr
0,0840
0,0960
0,0870
0,0890
Noyabr
0,0715
0,0850
0,0834
0,0800
Dekabr
0,0775
0,0790
0,0760
0,0780
ка< 
16 
bo‘lsa, 
chorrahadagi 
harakatni 
to ‘liq 
kanallashtirish, oddiy chorraha harakatini aylanm a ko‘rinishga 
o‘tkazish yoki chorrahaga svetofor obyektini o‘rnatish kerak.

4.5. 
Y O ‘L E L E M E N T L A R IN IN G F A O L , SU S T , 
H A L O K A T D A N K E Y IN G I V A E K O L O G IK X A V F S IZ L IG I
Tayanch so ‘zlar va iboralar: yo ‘Ining faol xavfsizligi; yo ‘Ining 
sust xavfsizligi; halokatdan keyingi xavfsizlik; ekologik xavfsizlik; 
transport shovqini; shovqin sathi; avtomobil-traktor oqimi; chiqindi 
gazlar; qurum.
Avtom obil yoMining fa o l xavfsizligi deganda yoMning yo ‘1- 
transport hodisalarini vujudga keltirm aslik yoki uning boMish 
ehtim olini kam aytirish xususiyati tushuniladi. Bu xususiyat 
jam lovchi halokatlilik koeffitsiyenti orqali tavsiflanadi va yoMning 
konstruktiv elem entlari hamda ulardan foydalanish sifatining 
(qatnov qism ining, yoM yoqasining, harakat tasmasining, ajratuvchi 
tasm alar enining, yoM to‘shamasining mustahkamligi, qoplamaning 
ravonligi, g‘adir-budirligi va boshqa ko‘rsatkichlar) yaxshilanishi 
orqali ta’m inlanadi.
Faol xavfsizlikni ta’m inlash uchun yoM elem entlarining 
geom etrik oMchamlarini, transportdan foydalanish ko‘rsatkichlarini 
relef va ob-havo xususiyatlaridan kelib chiqib ShM Q 2.05.02-07 
bo‘yicha loyihalash, Q M Q 3.06.03-96 talablariga m uvofiq qurish va 
ta’m irlash ishlarini olib borish hamda davlat me’yorlariga mos 
ravishda harakat xavfsizligini ta’m inlash yuzasidan jihozlanishi 
lozim .
Avtom obil yoHining sust xavfsizligi deganda, yoMning harakat 
qatnashchilarida tan jarohatlarini vujudga keltirm aslik yoki uning 
ogMrlik darajasini pasaytirish xususiyati tushuniladi.
Bu ko‘rsatkich Y T H sonining xalq xo‘jalig ig a zarar keltirgan 
jabrlanuvchilar soniga nisbati bilan tavsiflanadi. Sust xavfsizlik 
birinchi navbatda transport vositalarining yoMdan chiqib ketishi, 
ajratuvchi 
tasmalardan 
o ‘tib 
ketishi, 
ko‘priklardan, 
yo ‘1 
o‘tkazgichlardan, estakadalardan tushib ketishi, yo‘1 inshootlariga 
urilish i, yo ‘1 yoqasida va yo ‘1 yonbag‘rida joylashgan qo‘zg‘almas 
to‘siqlarga u rilish i bilan tavsiflanadi. H ozirgi vaqtda bunday 
hodisalar umumiy Y T H sonining 
25 % tashkil qiladi.

Avtom obil yoMidagi sust xavfsizlikni ta’minlash uchun yo‘I 
poyining 
ko‘tarma 
balandligini 
kam aytirish, yo‘1 poyining 
ko‘tarmadagi yonbag‘ir qiyaliklarini yotiq qilish, keng ajratuvchi 
tasmalami qurish, ko‘prik, yo‘1 o‘tkazgichlari va estakadalaming 
gabaritini kengaytirish, yo‘1 yoqasida o‘m atilgan to‘siqlam i elastik 
va urilishga xavfsiz qilish ishlarini olib borish tavsiya etiladi.
Halokatdan keyingi xavfsizlik -  deganda YTHdan so‘ng, 
transport vositasi to‘xtagandan keyin avtom obilni yong‘indan, 
portlashdan saqlash, jabrlanuvchilam i tez avtomobildan chiqarib 
olib, birinchi yordamni ko‘rsatib kasalxonaga yuborilishi va 
shikastlangan transport vositalarini chetga chiqarib qo‘yish 
tushuniladi. Halokatdan keyingi xavfsizlikni ta’minlash uchun 
chorrahalarda, kichik radiusli egri bo‘laklarda, tikka ko‘tarilish va 
tushish, ko‘prik, yo ‘1 o‘tkazgich oldi bo‘laklarida maxsus idishlarga 
qum solib qo‘yish hamda Y H X B , A Y B va kasalxonalar bilan 
bogMaydigan telefon-avtomatlami har 1-2 km masofadan keyin 
o‘rnatish maqsadga muvofiq boMadi. Shuningdek, tuman avtomobil 
yo‘1 boshqarmasi xo‘jaliklarid a halokat natijalarini bartaraf qiluvchi 
brigadalar tashkil qilinadi.
Ekologik xavfsizlik -  deganda transport vositalarining harakati 
natijasida va yoM holatining yom onligi oqibatida atrof-muhitga 
ko‘rsatiladigan zarar tushuniladi. Bu zarar asosan transport 
vositalarining harakati natijasida chiqadigan shovqin va ishlatilgan 

Download 4,53 Mb.