Mashinasozlikning
energetika mashinasozligi (bug'
qozonlari, bug' turbinalari, gidroturbinalar, dizel va
elektroturbinalar); stanoksozlik, avtomobilsozlik, kema
sozlik, samolyotsozlik, kimyo sanoati, o'rmon sanoati,
selluloza-qog'oz sanoati, yengil sanoat kabi turlari yaxshi
rivojlangan.
9.10. Osiyo mamlakatlari
Maydoni 44 m ln.km 2, aholisi 3,7 m lrd.kishi, hozir
50 dan ortiq davlatlar mavjud. IGO' ko'ra ular ikki
296
guruhga bo‘linadi: a) dengiz bo'yida joylashgan davlatlar;
b) quruqlik ichkarisida joylashgan davlatlar.
Tabiiy
resurslari:
yer resurslariga eng boy qit’a (44 m ln.km 2),
iqlimiy resurslari shimoldan janubga tomon o'zgarib
boradi. Suv resurslariga Shimoliy, Sharqiy va Janubi-
sharqiy Osiyo boy.
Mineral
resurslar — yoqilg'i-
energetika: a) neft zaxirasining 70%i Osiyoda joylashgan
(G'arbiy Sibir, Fors ko'rfazi, K aspiyva boshqalar); b) jahon
gaz zaxirasining 80%i Osiyoda joylashgan; d) toshko'm ir
va qo 'n g 'ir ko'm ir konlari zaxirasining 54%i Osiyoga
to'g'ri keladi, e) metall foydali qazilm alar Rossiyada,
Qozog'istonda, Xitoy, Hindiston va boshqa davlatlarda
mavjud; f) o'rm on resurslari Shimoliy va Janubiy-sharqiy
Osiyoda ko'proq.
Aholisi.
Jahon aholisining 60%i
yashaydi. Tug'ilish (Xitoy, Isroil, Gruziya, Yaponiyadan
tashqari) ko'rsatkichi yuqori. Ayrim davlatlarda (Afg'o-
niston, Yaman, Kambodja) 100 kishiga 50 ta bola to'g'ri
keladi. Urbanizatsiya darajasi past, aholining katta qismi
qishloqlarda yashaydi. Q adim iy shaharlar serob.
Xo'jaligi. Sanoati.
Sanoatning rivojlanishiga ko'ra
Osiyo davlatlari 6 ta guruhga bo'linadi: 1) yuqori dara
jad a rivojlangan Yaponiya; 2) Xitoy va Hindiston, ular
ishlab chiqarilayotgan mahsulotning hajmi bo'yicha
jahondagi o'nta davlat qatoriga kiradi, ammo jon boshiga
hisoblaganda ju d a orqada; 3) yangi industrlashgan davlat
lar: Janubiy Koreya, Tayland; 4) Fors ko'rfazidagi neft
qazib chiqaruvchi davlatlar. Aholi jon boshiga YIM juda
yuqori. Saudiya Arabistoni, Quvayt, BAA eksportining
297
95%ini neft tashkil qiladi; 5) sanoati bir tomonlama
sust rivojlangan m am lakatlar (Mo‘g ‘uliston, Pokiston,
Vyetnam, Bangladesh, lordaniya, Shri Lanka), ularda
tog‘-kon yoki oziq-ovqat sanoati rivojlangan; 6) eng
qoloq davlatlar (Afg‘oniston, Nepal, Yaman, Laos, Butan).
|
