|
1-Amaliy mashьulot. Real oboektlarning tanlash va ularni ishlash ‘olatini щrganishBog'liq 1-Amaliy mashgulot Hybrid-renewable energy systems in microgrids integration, developments and control ( PDFDrive ), 1427572, gipermatnlar yaratish va ishlash, 2 5454015403950874988-3[1], Биринчи бет, Astanov Axliddin, Asosiy makroiqtisodiy ko, 11-маъруза, Additiv va multiplikativ ekonometrik modellarni tuzish, ,,,, Mavzu Erkin savdo va proteksionizm siyosati Reja, Tursunov Murodjon ingliz tilidan mustaqil ishi, Haqidagi fan, 0.В.И. Вешкурцев, Д.Г. Мирошин Практикум по дисциплине Оборудование отрасли, yakka tartibli ishchi reja
1-Amaliy mashьulot. Real oboektlarning tanlash va ularni ishlash ‘olatini
щrganish.
Boshqaruv (sozlash) ob’ektlari (BO) tizimlarining shunday dinamik
elementlariki, ularda sozlagichlar yoki kuzatuvchi tizimlar yordamida berilgan ish
rejimlari saqlanib turishi kerak. Bular qatoriga turln sozlovchi a’zolar orqali
boshqariluvchi mashina va qurilmalar kiradilar. Odatda, sozlash a’zolari ob’ektning
bir qismini tashkil qiladi; masalan; bug’li mashinalarda - ventillar, samolyotda rul,
trubinalarda -suv oqimini yo’naltiruvchilar, kimyoviy reaktorlarda - burilib
to’sgichlar, elektr dvigatellarda - yakorь yoki statorning chulg’amlari.
Sozlash ob’ektlari juda xilma - xil fizik tabiatga ega bo’lib, ularning xarakatlari
bir necha usulda yozilishi mumkin: to’ldiruvchi so’zlar va jumlalar yordamida, blok
sxema yoki qonuniyatial sxema ko’rinishida, mantiqan bog’liqliklarinn ko’rsatib
algebraik usulda, jadval va grafiklar orqali aniqlanib tajriba usulda hamda murakkab
differentsial tenglamalar yordamida. Bu usullarning har biri o’zining qulaylik,
qulaylikka va kamchiliklariga ega.
Ob’ektlar ma’lum bir xususiyatlar (chiziqlilik, o’zgarmas yoki o’zga-ruvchan
parametrlarga ega bo’lishlilik, inertsiyalilik va hokazo) bilan tavsiflanadiki, ular
sozlagichning analiz qilish va sintezlash usuli o’ri-ni tanlab olishga bevosita ta’sir
ko’rsatadi. CHiziqli ob’ektlar uchun tizimlarining sintezi yoki analiziga yaxshi ishlab
chiqilgan chastotali usullarni qo’llash qulay. CHiziqli bo’lmagan ob’ektlar uchun esa
murak-kabroq maxsus to’lab chiqilgan usullardan foydalanishga tug’ri keladi: fazaviy
tekislik usuli, garmonik chiziqlantirish usuli va hokazo.
Fazoviy tekislik usuli faqatgina past darajadagi эгри чизиқли дифференциал
тенгламалар билан ифодаланиладиган тизимлар чун ишлаб чиқилгандир.
Гармоник чизиқлантириш усули эса даражалар бўйича чегараланмасада, у
ѐрдамида эгри чизиқли дифференциал тенгламалар тахминий ҳисобланади.
Аниқлиликни ошириш учун эса кириш сигналидаги юқори гармоникаларнинг
биринчи гармоникаларнинг тузатиш киритишга тўғри келади [А.2]. Шуни
эслатиб ўтиш лозимки, амалда гармоник чизиқлантириш усулини тадбиқ этиш
қийин бўлган бошқариш ва созлаш объектлари ҳам мавжуддир.
Объектнннг чизиқлилигини текшириш учун киришга катталиги бир хил,
лекин ишоралари фарқ қиладиган сигнал берилиб, унга бўлган реакция
кузатилади. Бордию, шундай таъсир натижасида ўтиш тавсифилари
ўзларининг шакллари бўйича жуда ўхшаш бўлиб фақатгина ишоралари билан
фарқ қилинса, бундай объектлар чизиқли объектлар бўлиб саналади. Чизиқли
объектлар учун суперпозиция қонунияти ўринли бўлиб уларнинг математик
ифодаланишини чизиқли дифференциал ѐки фарқли тенгламалар орқали ѐзиш
мумкин. Агар объект айтилган сигналларга турлича жавоб берса, у ҳолда
бундай объектлар учун суперпозиция қонунияти ўринли бўлмай уни фақат эгри
чизиқли дифференциал ѐки фарқли тенгламалар орқали ѐзиш мумкин.
Бошқариш объектларини ифодалаб ѐзишда объект ичида юз бераѐтган
жараѐнни камчилик даражада идеаллаштириш муҳим рол ўйнайди. Агар чизиқли
объектнинг динамикаси ўзгарувчиларнинг охирги сони билан аниқланса, унинг
2
2
хатти-ҳаракати доимийлари жамланган дифференциал тенгламалар орқали
ѐзилиши мумкин (оддий дифференциал тенгламалар билан). Бордию ўзгарувчилар
сони чексиз катта бўлса, у ҳолда объект доимийлари тақсимланган
дифференциал тенгламалар (хусусий ҳосилали дифференциал тенгламалар
орқали) ѐзилади.
Автоматик бошқариш тизимларини лойиҳалашда, таркибида так-
симланган параметрли объект мавжуд бўлса, хусусий ҳосилали динамик
тенглама кўпинча оддий дифференциал тенгламаларга (дифференциал
тенгламалар тизимига) келтирилиб олинади.
Кўпчилик бошқарув объектларида бошқарув объектининг параметр-лари
доимий бўлмай вақт давомида ўзгарувчан бўлади. Масалан, ўчиш апа-
ратларининг параметрлари унинг ўчиш тезлигига боғлиқ ҳолда В=В(т)
қонуният бўйича ўзгариб боради. Бу ҳолларда ўчиш аппаратининг дина-микаси
(самолетники, ракетаники) ўзгарувчан параметрли дифференциал тенгламалар
орқали ѐзилади. Бордию параметрларнннг вақт бўйича ўзгариши тасодифий
ҳарактерга эга бўлса, бундай объектларнннг жараѐнлари динамикаси
|
| |
