Magnitorazvetkaning fizik va geologik asoslari

Download 1.28 Mb.
bet	2/8
Sana	26.05.2023
Hajmi	1.28 Mb.
	#65184

Bog'liq
1hojiake (3)
Anvar kurs ishi, 5-MAVZU. DAVLATNING BYUDJET - SOLIQ SIYOSATI, Guruhlangan va interval variatsion qatorlar, 4-amaliy (1), 52775, New Doc 2023-09-13, Doc1, 아동중심교육 형성의 역사적 배경, Nurmatova Azima Abdullajon qizi (1), Маълумот шаклиузб Нурафшон, Нурафшон Маълумотнома 22.12.2023, olimpiyada oyinlarida yengil atletika

Magnitorazvetkaning fizik va geologik asoslari Magnitorazvedka – bu geofizik usul bo‘lib, Yer magnit maydonining o‘zgarishini o‘rganishga asoslangan. Magnit maydonning o‘zgarishi tog‘ jinslari va ma’danlarning har xil magnitlanganligi bilan bog‘liq. Magnitorazvedka temir ma’danlarini izlash va qidirishda eng samarali usuldir. U geologik xaritalashda, tuzilmali tadqiqotlarda va boshqa foydali qazilmalarni izlashda keng qo‘llaniladi. Magnit maydoni Yer yuzasida, dengiz sathida, havoda va quduqlarda o‘lchanadi. Magnit maydonining asosiy xarakteristikalari (ta’riflari) qo‘yidagilardan iborat: 1. Magnit maydonning induksiyasi (T). O‘lchov birligi SGS tizimida – Gauss (Gs), SI tizimida – Tesla (Tl). 1Gs =10-4 Tl va nanotesla (nTl). 1nTl = 10-9 Tl 2. Magnit maydonning kuchlanganligi (N). O‘lchov birligi SI tizimida – A/m, SGS da – Ersted (E). 1E =103 /4π A/m. T  0H , bu yerda 0 - vakuumdagi magnit singdiruvchanlik. (SI tizimida 4 10 Gn/ m 7 0     .SGS tizimida o‘lchamsiz va 1ga teng). 3. Maydonning magnitlanganligi (I) - O‘lchov birligi SIda – A/m, SGSda – E, γ (gamma). Magnit qidiruv usuli (magnit razvedka) minerallar va ularni oʻrab turgan togʻ jinslarining magnit xossalariga qarab oʻzgarib turadigan yer yuzasidagi magnit maydonini oʻrganishga asoslangan. Magnetitni yo‘naltirish uchun qo‘llash haqida birinchi yarim afsonaviy eslatma miloddan avvalgi 2637 yilga oid Xitoy yilnomalarida mavjud.ammo faqat milodiy 1100 yilda xitoyliklar magnitda qutblar borligini aniqladilar va kompasdan foydalanishni boshladilar. Evropada eng oddiy kompas 1187 yilda paydo bo‘lgan va ehtimol Xitoydan mustaqil ravishda ixtiro qilingandir. Kolumb 1492 yilda o‘zining tarixiy sayohatida kompasdan foydalangan va Amerikani kashf etgan. Jilbert (Angliya) taxminan 1600 yilda magnetizm bo‘yicha bir qator muhim tajribalarni o‘tkazdi va birinchi yaqinlashishda yerni elementar magnit deb hisoblash mumkinligini aniqladi. kompas birinchi marta 1640 yilda Shvetsiyada magnetit rudalarini qidirish uchun ishlatilgan. 1701 yilda fizik va astronom Xelli tomonidan izolinlardan foydalangan holda birinchi jahon magnit xaritasi tuzdi. Intensiv magnit maydonning kunlik o‘zgarishi 1827 yilda Arago (Fransiya) tomonidan kashf etilgan.yer magnetizmi haqidagi zamonaviy ta'limotning boshlanishi Gauss (1832-1838 yillar) va qozon olim I. M. Simonovning (1837 yil) klassik asarlarida bayon etilgan. Shvetsiyada tiberg-Talen portativ magnitometrini (1789 yil) qurdi. Rossiyada magnit razvedkadan foydalanish xix asr oxiridan boshlangan. magnitnaya, Blagodat, Vysokaya va bakalskiy tumanlarida magnit razvedkadan foydalangan D. I. Mendeleevning ishlarini ta'kidlash kerak 1899 yilda professor V. I. Bauman tomonidan 1914-1917 yillarda ko‘proq tizimli va katta hajmli magnit kuzatuvlar o‘tkazildi. U mag‘nit kuzatuvlarni o‘tkazish metodologiyasini yaratdi va Pilchikov magnit anomaliyalarini talqin qilish nazariyasini ishlab chiqdi. 1888 yilda, leyst E. E. 1894 yilda va 1996-1914 yillarda Kursk magnit anomaliyasini konturizatsiya qildi. 1914 yilda nemis geofizigi adam Shmidt magnit maydonning vertikal komponentini o‘lchash uchun asbob yaratdi. mamlakatimizda m-2 magnitometri xuddi shu printsip asosida ishlab chiqilgan bo‘lib , u 1970-yillarga qadar magnit qidiruv ishlarida ishlatilgan. 1936 yilda dunyoda birinchi marta Leningrad konchilik instituti professori indüksiyon aeromagnitometrini yaratdi, aeromagnit tortishish usulini ishlab chiqdi va qo‘lladi, bu hozirgi kunga qadar juda keng ishlab chiqilgan va qo‘llanilgan. hozirgi vaqtda mamlakatimizning butun hududi 1:1000000 va 1:200000 masshtabli aeromagnit suratga olish bilan jihozlangan uskunalar ishlatiladi. 1960-yillarda magnit razvedka ishlarini o‘tkazish uchun proton magnitometrlari ishlab chiqilgan. Hozirgi vaqtda ishlarni bajarish uchun kvant magnitometrlari qo‘llaniladi. 1920-yillardan boshlab magnit razvedka razvedka geofizikasining yetakchi usuliga aylandi. U nafaqat temirni qidirishda, balki boshqa ko‘plab geologik muammolarni hal qilishda ham qo‘llaniladi. Magnit maydonning asosiy arakteristikasi-bu magnit induksiya debnomlanadi. ataladigan vektor miqdori magnit induksiya vektorining yo‘nalishi maydonning ma'lum bir nuqtasiga joylashtirilgan magnit ignaning Shimoliy uchiga ta'sir qiluvchi kuch yo‘nalishiga to‘g‘ri keladi. si tizimidagi magnit induksiyani o‘lchash birligi Tesla( TL); dala o‘lchovlari uchun kichikroq birlik keng qo‘llaniladi - nanoteslar (ntl); 1ntl \ u003d 10-9. magnit induksiya muhitning xususiyatlariga bog‘liq. ba'zi bir muhitda kuzatilgan magnit maydonning ikkinchi xarakteristikasi magnit maydon kuchlanishidir ushbu parametr atrof-muhit ta'siri bilan buzilmagan maydonni tavsiflaydi. xalqaro birliklar tizimida (si) magnit maydon kuchi metrga (a/m) bo‘lingan amperlarda ifodalanadi, amalda erstedlar (e), milli erstedlar (me) va tarozilar qo‘llaniladi:(нТл); 1нТл =10-9. magnit induksiyasi magnit oqimiga asoslangan. Magnit maydonining ikkinchi xoosasi, ba'zi muhitda kuzatiladigan magnit maydon kuchidir. Ushbu parametr atrof-muhit ta'sirida buzilmagan maydonni tavsiflaydi. Xalqaro birliklar tizimida (SI) magnit maydon kuchi bir metrga amperda (A/m) ifodalanadi, amalda oerstedlar (Oe), millioerstedlar (mOe) va gamma ishlatiladi. : 1Э= 1000 мЭ =10-5 гамм = 10³ / (4 ) А/м. Download 1.28 Mb.

Download 1.28 Mb.