| Ferritlar. Tarkibida, temirdan tashqari, ikki va undan ko’p valentli metall (Ni, Co, Mn, Zn, Cu, Cd, Pb, Mg) oksidlari ham bo’lgan birikmalar ferritlar deyiladi. Ular qisman elektronli elektr o’tkazuvchanlik xossasiga ham egadir. Ferritning kristall panjarasi kub shaklida bo’ladi. Odatda, yaxlit ferrit tayyorlash uchun ferrit kukuniga polivinil spirti plastifikatori qo’shiladi va bu massa yuqori bosimda qoliplanadi. Uning solishtirma qarshiligi sof temirning solishtirma qarshiligiga nisbatan 105-106 barobar yuqoridir. Shu sababli, ferritda quyun toki hisobiga sodir bo’ladigan isroflar keskin kamayadi va materialni yuqori chastotalarda ham ishlatsa bo’ladi. Ferritning magnit singdiruvchanligi sof temirnikiga nisbatan 102-103 barobar yuqori bo’lganligi uchun undan tayyorlanadigan o’zaklar hajmini keskin kichraytirish mumkin. Ferritdagi (rjm) qiymatlar ferromagnit (yoki oddiy metall) dagiga nisbatan juda kichik bo’lgani uchun, u past chastotali asboblarda ham qo’llaniladi.
Ferrit tarkibi oddiygina qilib quyidagicha ifodalanadi:
MFe2O4, yoki MoFe2O3,
bunda: M- ikki valentli biror metall.
Ferritlar tarkibidagi qo’shimchalarga mis, ruh, nikel-ruh, marganes-ruh misol bo’ladi. Ular elektr texnikada keng miqyosda qo’llanilmoqda. Ferritlarda Kyuri nuqtasidagi harorat ancha past, ya’ni 100-150C atrofida bo’ladi. Uning solishtirma og’irligi 3700-4800 kg/m3 atrofida bo’lib, asosiy xossalari 21-jadvalda keltirilgan.
Ferritning gisterezis halqasi to’g’ri burchakka yaqin bo’lishi uni maxsus apparatlarda qo’llash imkonini yaratadi. Ferrit, asosan, aloqa, radiotexnika, hisoblash texnikasi, avtomatika asbob-uskunalarida keng miqyosda qo’llaniladi.
4-jadval
Navi
|
rb
|
max
|
Hr,A/m
|
Br,Tl
|
In, MGs
|
Tk,C
|
,Omm
|
x103, kg/m3
|
20000HM
6000HM
1000HM
|
15000
4800-8000
800-1200
|
35000
10000
1800
|
0,24
8
28
|
0,11
0,11
0,11
|
0,1
0,5
5
|
110
130
200
|
0,001
0,1
0,2
|
-
5,0
4,5
|
1000HM
600HM
|
800-1200
500-800
|
3000
1500
|
24
40
|
0,10
0,12
|
3
5
|
110
110
|
10
100
|
4,9
4,8
|
2000HM1
700HM1
|
1700-2500
550-850
|
3500
1800
|
25
25
|
0,12
0,05
|
1,5
8
|
200
200
|
50
140
|
5,0
4,8
|
100VCh
20VCh2
|
80-120
16-24
|
210
45
|
300
1000
|
0,15
0,1
|
80
300
|
400
450
|
105
106
|
4,8
4,7
|
300NN
9VCh
200VCh
50VCh3
|
280-350
9-13
180-220
45-65
|
600
30
360
200
|
80
500
70
100
|
0,13
0,06
0,11
0,14
|
20
600
-
-
|
120
500
360
480
|
106
107
103
104
|
4,8
4,4
4,7
466
|
Gisterezis halqasi to’g’ri burchakli ferritlar hisoblash texnikasining xotira qurilmalari uchun asosiy material bo’lib xizmat qiladi. Bunday materiallarning xossalarini izohlash uchun qo’shimcha maxsus parametrlar kiritiladi. Bunday parametrlardan biri gisterezis halqasining to’g’ri burchakli koeffitsientidir:
Kn=Br/Bmax
bunda kn qiymati iloji boricha birga yaqin bo’lishi kerak. O’zaklar tezda qayta magnitlanishi uchun ularning qayta ulanish koeffitsienti Sq kichik qiymatga ega bo’lishi kerak.
Ferrit o’zaklarining xossalari 22-jadvalda keltirilgan.
5-jadval
|
