5.3.1 Xalq xo„jaligi taraqqiyotida standartlashtirishning o„rni
Jamiyat rivojlanishida standartlashtirish xalq xo‗jaligining boshkarqaruvida
asosiy bo‗lib xisoblanadi. Standarlashtirish umumiy ishlab chiqarishning
samradorligini oshirishda bevosita tasir etib, kengaytirishda optimalashgan ilmiy
uslibini o‗zida mujasamlaydi. Standart va sifat ajralmasdir. Davlvt standarti ilg‗or
ishlab chiqarish usuli hamda yangi fan texnika tarqqiyoti bilan halq xo‗jaligi
rivojlanish istiqbolini belgilaydi. Standart jamiyati maxsulat sifatida eng zaruriy
talablarni me‘yo rlarda mujasamlaydi.
Standartlashtirishning qo‗ydagi: amali faoliyat, boshqaruv tizim va fan
sifatlarida ko‗rib chiqamiz.
Standartlashtirish amaliy faoliyat sifatida o‗rnatilgan me‘yoriy xujjatlar
bo‗yicha standartlashtirish va koydalarini qo‗llash, ijtimoyi xayot va jamiyatning
137
ishlab chikarish sohalarida takrorlanuvchi masalalar yechimining optimal qarorlarini
taminlaydi. Bu faoliyat qo‗ydagi yo‗nalishlarda:
–xalq-xo‗jaligini boshkarishni takomillashtirishda har tomonlama kompleks
me‘yoriy-texnik taminlash;
–jadal yalpi ishlab chiqarish va uning samoradorligini oshirish;
–mahsulotsifatini yaxshilash va ilmiy-texnik taraqqietini rivojlantirish;
–resurslarni tejashva ratsionalfoydalanish.
Standartlashtirish boshqaruv tizimi sifatida O‗zbekiston Respublikasida Davlat
standarlashtirish tizimi (DST) asosida rejali boshqaruv tizim sifatida amaliy
faoliyatdir.
Bu faoliyat me‘yoriy texnik xo‗jjatlar majmuasiga, standarlashtirish bo‗yicha
amaliy
ishlarni
bajarish
usuli
va
tashkillashtirish
bo‗yicha talablarni
o‗zarobog‗likligini o‗rnatuvchidir.
Standartlashtirish fan sifatida standartlashtirish usuli va vositalari to‗g‗risida
aniqlik kiritish, standarlashtirsh bo‗yicha qonunchilik faoliyatni shakllantirish va
umumlashtirish fan sifatida rivojlanish ushbu faoliyat soxasida amaliy ishlarni
takomillashtirish asosida bu faoliyatni tashkiliy tizimini yaxshilashga yordam beradi.
Standartlashtirish ob‘ektlari (O‘z DSt 1.0 bo‗yicha )maxsulot, ish (jarahn) lar,
xizmatlar standartlashtirishga molik, ya‘ni xohlagan materiallarning darajasiga loyiq
bo‗lgan komponentlar, qurilmalar,tizimlar, ularning kushimchalari, qoydalar, usullar
yeki faoliyatlar kiradi.
Bunda xizmat standartlashtirish obekti aholi uchun madaniy-mayshiy xizmatlari
qamrovi, tashkilot va korxonalar uchun ishlab chikarish xizmatlari majmui tariqasida
bo‗lishi munkin.
Mahsulot texnikaviy-ishlab chikarish tariqasida va halq istemoli tovarlari bo‗lib,
standartlashtirishning ananaviy obekti, ya‘ni bk borada ko‗plab standartlar ishlab
chikarilgan. Standartlashtirish obektlari texnologik jaraenlar, ishlab chiqarishni va
mehnatni tashkil etish usul va shakllari ishlpb chikarish va nazorat operatsiyalari
qoydalari, mahsulotni saqlash va tashish qoydalari va hakozolar hisoblanadi.
Jamiyatning ijtimoiy hayotida standartlashtirish obekti aholi sog‗ligini saqlash
va mehnatini muhofazalash, tabiatni quriqlash va inson xayotini yaxshilash, tabiiy
boyliklardan ratsional foydalanish va shular kabi jamiyat manfati yulida umumfoyda
beradigan barcha munosabat jarayonlari va tadbirlaridir.
|
