|
QON KETGANDA BIRINChI TIBBIY YoRDAM
|
| bet | 19/20 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 60,61 Kb. | | #249286 |
Bog'liq HFXQON KETGANDA BIRINChI TIBBIY YoRDAM
Yordam berish sharoitlari va tibbiyot xodimininig malakasiga ko‘raqon oqishini tuxtatish vaqtinchalik yoki uzil-kesil bo’lishi mumkin.
Qon oqishini vaqtincha tuxtatish usullari.
-Bosib turuvchi bo‘glam-qo‘l oyoqni immobilizatsiya qilib va balandga kutarib, bosib turuvchi bog‘lab quyiladi. Bunda jaroxatga doza bir necha qavat steril quyiladi va uninig ustidan maxkam bintlanadi yoki jgut quyiladi.
-Qulni bug‘imidan bukish-taqim, elka, son arteriyalari jarohatlanganida yuz beradigan qon oqishi ba’zan oyoq-qulni maksimalbukish yoki bo‘glam tortib quyish yo‘li bilan tuxtatiladi.
-Jarohatda tomirni bosib turish-qo‘lga steril qo‘lqop kiyiladi va jarohat spirt yoki yod bilan artiladi. Kursatkich barmoq jarohatga kiritiladi va sizib chiqayotgan qon tomirini bosib qon ketishi tuxtatiladi.
-Jarohatni tarang tamponlash-buininiguchun tampon olinib, uni kornsang bilan birin-ketin va tarang qilib tuldirish orqali qon tuxtatiladi. Odatda bu usul burun jarohatlarida kuzatiladi.
-Qonab turgan tomirga qisqich qo‘yish–oyoq, qo‘l, chanoq, qorin bo‘shlig‘ida chuqur joylashgan tomirlardan oqayotgan qonni tuxtatish uchun qo‘llaniladi. Bunda jarohat orqali qisqich yoki kornsang kiritilib, qonayotgan qon tomirini qisib qon tuxtatiladi.
-Tomir bo‘ylab bosibturish – bu usulda ayrim yirik arteriyalardan oqayotgan qonni tuxtatish tomirni usha yirik arteriyalardan oqayotgan qonni tuxtatish tomirni usha tomir yaqinida joylashgan suyakka bosish yo‘li bilan amalga oshiriladi: umrov osti arteriyasini umrov suyagi ostida joylashgan nuqtadagi 1 qovurg‘aga bosiladi. Uyqu arteriyasi barmoq bilan 6-buyin umurtqasininig kundalang usimtasiga, Son arteriyasi Pupart boylamidan pastroqqa kov suyagininig gorizontal suyagining tarmog‘iga tarmog‘iga bosiladi.
Jgut bog‘lash-bu arterial qon ketishini tuxtatishda asosiy usul xisoblanadi. Arterial qon ketishida jgut jarohatga nisbatan markaziy tomonga qo‘yiladi. Jgut solishdan oldin jgut solinadigan terini qisib qo‘ymaslik uchun oyoq yoki qo‘lga sochiq yoki bint o‘raladi. Jgutni cho‘zib oyoq atrofidan aylantiriladi, jgut uchlari maxkamlanadi va jgut solingan vaqt yozilgan qog‘oz qistiriladi.
Jgut to‘g‘ri solinganida oyoqninig jgutdan chetrog‘idagi qismi oqaradi, jgutdan pastda puls yuqoladi qon oqishi tuxtaydi. Arteriyaga quyilgan jgut ko‘pi bilan 1.5-2 soat qoldirilishi mumkin.
Maxsus jgut bo‘lmaganda tasma, ro‘molcha, tizimcha kabilar ishlatiladi. Yasama jgutninig bosish kuchini oshirish uchun unga tayoqcha suqiladi va burash yol’i bilan qon oqishi uzil-kesil to‘xtatiladi.Venoz qon oqishida venoz jguti deb ataladigan jgut ishlatiladi.Uni shikastlangan joydan pastroqqa chamasi 6 soat muddatga solinadi va u qattiq tortilmaydi.Bunda oyoq yoki qo‘l ko‘karadi, arteriyada puls saqlanib qoladi, qon oqishi tuxtaydi.
Qon oqishini uzil-kesil tuxtatish.
Mexanik usullar: Jarohatdagi tomirni bo‘glash bunda qonagan tomir istalgan chok materiali (ipak, lavsan, ketgut)bilan bog‘lanadi.
- Tomir bo‘ylab bo‘glash jarohat qattiq infeksiyada, jarohatdagi tomirni topish qiyin bulganda qullaniladi.
-tomirlargachok solish-maxsus chok materiali bilan travmatik ignalar yordamida tomirlarga mexanik chok solinadi.
Fizikaviy usullar:-Sovuqni maxalliy quyish-bunda muz solingan rezina yoki polietilen xaltachalar ishlatiladi.
- elektr koagulyatsiya-maxsus koagulyator yordamida operatsiya vaqtida mayda tomirlardan qon ketishida qullaniladi.
- issiq fizilogik eritmani qo‘llash- 60-80 %gacha qizdirilgan eritmaga xullangan salfetka qonayotgan soxaga birnecha minutga quyiladi.
Kimyoviy usullar:
-Tomirlarni toraytiradigan preparatlar 0.1 %li adrenalin preparati maxalliy yoki parenteral ishlatiladi.
-Qonning ivish xususiyatini oshiradigan preparatlar-vodorod peroksid, kalsiy xlorid, aminokapron kislotasi va vikasol ishlaydi.
Biologik usullar:
- Gemostatik vositalarni ot zardobi,gemostatik bulut, fabrin pardasi kabilardan foydalaniladi.
-Gemostatik vositalarni venaga qo‘llash–qon, plazma, gemofobin, antigemofil globulin va antimofil plazma, fibrinogen va boshqalardan kichik dozalarda bo‘lib-bo‘lib quyiladi. Qon ketganda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish bo‘yicha namunalar:
|
| |
