|
Adabiyot darslarida virtual
imkoniyatlardan foydalanish
|
| bet | 49/133 | | Sana | 10.01.2024 | | Hajmi | 0,66 Mb. | | #134002 |
Bog'liq Ўзбек тили ва адабиети таълимида ахборот технологиялари Word varianti8.2. Adabiyot darslarida virtual
imkoniyatlardan foydalanish
Adabiyot darslarida ham virtuallik imkoniyatlaridan foydalanish mumkin.
Jamiyat hayotiga axborol-kommunikasiya texnologiyalarining jadal sur’atlar bilan kirib kelishi ta’lim, tibbiyot, iqtisod, noshirfik yoki sayyohlik kabi turli sohalardagi tub isiohotlarga sabab bo'ldi AKTning o'quv jarayoniga uyg'unlashuvi esa yangi imkoniyatlami yuzaga keltirishi barobarida pedagog xodimlar zimmasiga ulkan mas’uliyat yuklab. dolzarb vazifalami ko'ndalang qo'ymoqda.
Adabiyotning inson hissiyotlari, tuyg'ulariga ta’sir ko‘rsatisht nazarda tutilsa, o'quvchi asarni o'qish jarayonida hayotiy va badity haqiqatni tushunish, uqqanlarini boshqalarga tushuntirish va sujet, obraz, xarakter kabilami tahlil qilisb kabi xususiy kompetensiyalarni shakllantirish maqsadi amalga oshiriladi. Binobarin, o'quvchi uchun bilimlar va mazmunning yuqoridagi darajalari mutanosib bo'lishi murakkab jarayon hisoblanadi
Adabiy ta’limning Ufcii bosqichlarida o'quvchilarga yosh xususiyatlaridan kelib chiqib mavzuga oid grafik tasvirlar namoyish etiiishi, voqea-hodisalar, qahramonlar portretiga xos xususiyatlar, nazariy tushunchafarni virtual shaklda uzatish asar mazmuni, g'oyaviy-badiiy maqsadini anglash. cgallangan bilimlarni liayotga tatbiq ctishga yordam beradi. Bunday jarayonga xos tajribalarni modellashtirish o'quvchilarga real maktab laboratoriyasida amalga oshirish muammo bo'ladigan murakkab tajribalarni boshqarish va o'tkazishga sharoit yaratadi.
Ma’lumki, АКТ axborotlarni uzatish, qabul qilish, muayyan ma’lumot yoki obyekt tasvirini ifodalashda samarli va ta’sirchan vositadir. Kompyuter animatsiyasiva modellashtirish sujet elementlari yoki portret, peyzaj, detal kabi kompozitsion qurilishni idrok qilish uchun universal vositadir.
Animalsiyalarda muayyan ketma-kethkda asar mavzusi va I'.’tiyusiga oid turli diagrammalar, ramziy tasvirJar, strukturalar liuiiidii qahramonlar va personajlar orasida kechadigan dialoglar, loilliziyalar, muloqotlar jarayoni namoyish etilishi e’tiborga olinadi.
Mutimmo xorijda F.Amari, S.Wong, S.Demetiadis, A.Barbas, A.Molohides, G.Palaigeorgiou, D.Psillos, l.Tsoukalas kabi olimlar tomonidan o‘rganilganini qayd etish mumkin.
Mamlakatimiz ta’lim tizimida esa R.Jo‘rayev, Y.Taylakov, A Ibriiymov, U.Nasritdinova, N.Kamolova, M.Nosirov, /.„Sherdonov, Z.Sangirova kabi qator olim va tadqiqotchilar ilmiy i/lani.shlarida turli fanlar doirasida kuzatilmoqda.
l.nboratoriyalarda virtual tajribalarni amalga oshirishga vaqtdan, legishli resurslardan unumli foydalaniladi, natijalar kafolatlanadi, obyckt bilan islashda xatoliklaming oldi olinishiga muvaffaq bo'hnadi.
Virtual tajribalar uchun dasturiy ta’minotga o'qituvchi obrazli lulnkkur va badiiy to‘qimani ochib berishga qaratilgan g'oyalaiini liiqdim ctishi mumkin bo'ladi. Shu yo‘l bilan o'quvchilaming luidiiylik, obrazlilik va obrazni tushunish kabi xususiy l.ompelensiyalami rivojlantirish vazifalari hal qilinishi ko‘zda hililadi.
Dastur animatsiya shaklidagi voqea-sujet, xaraktcmi ochib beruvchi vosita, konflikt, sujet elcmentlari, detal hamda badiiy iliahorat kabilarnt ifodalash xususiyatiga ega.
Virtual laboratoriya mashg'ulotlarida, masalan, biologiyadan lirik organizmlarning ichki va tashqi tuzilishi, ularda sodir bo'ladigan hayotiy jarayonlar, kimyoda reaksiyalar, fizikada jismlaming hajmi yoki zichligini ma'lum sharoitda tahlil qilish mikoni mavjud.
Virtual laboratoriya bo'yicha dasturiy ta’minot - bu ta'lim iduvchilar o'tkazishi mumkin bo'lgan, adabiy hodisalar raazntun- mohiyatini aks ettirishga qaratilgan jarayon, zarur narsa-buyum va pliozlar tanloviga nisbatan qaror qabul qilishga imkon beradigan dasturdir.
Virtual laboratoriyaning afzalligi shundaki, uning yordamida o‘qituvchi va o'quvchi belgilangan maqsad va vazifalami amalga oshirishi, AKTni ishlatish, shart-sharoitlami hisobga olgan holda eng samarali tajribalarni tanlashga qulaylik yaratilishidadir. Bu kabi rejalashtirish mustaqil tadqiq qilish asosida kteativ va kognitiv xususiyatlarni yanada rivojlantirishni nazarda tutadi.
Bugungi kunda adabiyot oqitish metodikasi sohasida dolzarb va real muammo ta’lim oluvchilarning so'z san’ati qudratini ongli tarzda tushunishi, badiiy so'zning ta'sir kuchini teran his qilishi, asar mazmun-mohiyatini anglashi, qahramon muammolari misolida hayotiy masalalarga javob topishga harakal qilishi, yozuvchi ifodalamoqchi fikr va ramziy darajalami tushunishini osonlashtirish hisoblanadi.
Animatsiyalami adabiy jarayonga tatbiq etish esa idrok, anglash va bilish jarayonini yengillashtiradi, adabiy hodisalami aniq va ko'rgazmali tarzda jonlantiradi.
Agar tabiiy fanlar, xususan, fizikadan o‘tkazilishi rejalashtirilgan virtual laboratoriya mashg'ulotlari tahlil qilinsajarayon dastlab kompyuter sichqonchasi kursorini harakatga keltirish orqali boshlanib, so'ngra monitorda tanlangan mavzuga oid modeliar, ularni o'lchash tasvirlari belgilangan tartib va yo‘nalishda uzluksiz jonlana boshlaydi. a
O'lchash jarayoni ninoyasida natijalar muayyan geometrik shaklga ega jism hajmini hisoblash formulasi bilan avtomatik tarzda bajariladi. Navbatdagi ish tanlangan jismlaming massalarini topish va yuqoridagi kabi muayyan formulaga asoslanib, tcgishli jadvalga qayd qilish asosida nihoyasiga yetkaziladi.
Tadqiqotchi A.Ibraymov ta’kidlaganidek, virtual laboratoriya uskunalarning funksionalligi, universalligi, foydalanuvchi interfeysining ko'rgazmaliligi va qulayligi, dasturiy ta’minolning moslashuvchanligi, eng muhimi, mashg'ulotlami masofadan turib olib borish, uzoqda joylashgan ta’lim muassasalaridan turib bevosita laboratoriya asbob-uskunalarini harakatga keltirish, natijalarni o'lchash va baholash imkoniyatlari mavjudligi bilan an’anaviymashg'ulotlardan farq qiladi
Adabiy ta’limda nazariy tushunchalarga oid ma’lumotlarni virtual tarzda berish imkoni mayjud bo'lsa ham, qahramonlar tabiali, personajlarning ichki kechinmalari, o'y-xayollari bilan bog'liq epizodlarni visual tarzda yetkazisb qiyin hodisa hisoblanadi.
Obrazlaming xarakter xususiyatlari yoki ruhiyat manzaralarini o'lchash imkoniyati mavjud emasligi nazarda tutilsa, bu turdagi mashg'ulot dasturi qanday tuziladi, jarayon qanday rejalashtiriladi va iiniiilga oshiri ladi, nimalardan qay tartibda foydalaniladi, degati qator siivolkir lug'ilishi tabiiy.
Ma’luinki, multimediali elektron-pedagogik dasturiy vositalardan loydakinish orqali avtomatlasbtirilgan grafik va murakkab loyihalash i .lihui olib boriladi. Pedagogik dasturiy vositalar oqituvchilaring o'qilish g'oyalarini dasturda shakllantirish. uni tahlil qilish, qodlash vii baholash orqali takomillashtirishga xizmat qiladi,
PDMlar kompyuteming multimedia imkoniyatlaridan unumli luydiilangan holda ta’lim sifatini oshirish, zamonaviy ta’lim jarayoni iholiiyatini o‘zida kompieks mujassam etadigan dasturiy vosita bu'lishi zarur.
Manbalarda dasturiy pedagogik vositalar tarkiban o'qitishning kompyuter dasturlari, avtomatlashtirilgan ta’lim tizimiari, elektron diusliklar, texnologik jiliozlaming kompyuter imitatorlari, deinonslratsion va modellashtiruvchi dasturlar, kompyuter o'quv uiuhiilari, kasbiy-dasturiy vositalar paketlarining ma’lumot ho'limlari, instrumental dasturiy vositalar, dasturlashtirish tillari, va bilimlar bazasi, masofaviy ta’limdagi kompyuter va Iclekoinmunikatsion vositalardan iborat bo'lishiga alohida urg‘u buiiladi.
Multimedia tizimlarini yaratishda kompyuterlar, audio-video .ixborotlarni uzatish vositalari imkoniyatlari uyg‘unligiga erishish iiuiliim hisoblanadi. Bunday tizim dasturiy vositalar va asboblar miijmuasini shakllantirib, axborotning matn, grafika, ovoz, tasvir kabi turli ko'rinishlarini o‘zida mujassam etadi. Natijada luydiilanuvchi bilan interaktiv muloqot vujudga keladi.
Animatsiya va rasmlami FLASH, Free Hand, Dream weaver kabi dasturiy ta’minotlar, shuningdek, Java, C++ dasturlash irxiiologiyalari vositasida yaratish mumkin.
Virtual laboratoriya tajribalarini o‘tkazishda:
asosiy grafik dastuming buyruqlaridan foydalanishni ii'rgiinish;
inavzu yuzasidan bajariladigan topshiriqlarning bajanlish ki'tiua-kctligini ifodalovchi o‘rgatuvchi harakatli tasvirlar hamda niiixsus ssenariylar tuzish zarur bo'ladi.
Adabiyoldan virtual laboratoriyani quyidagicha rejalashtirish liiiiqsadga muvofiq:
|
| |
