|
1-modul: ta’limda axborot texnologiyaiarining oʻRNl
|
| bet | 50/133 | | Sana | 10.01.2024 | | Hajmi | 0,66 Mb. | | #134002 |
Bog'liq Ўзбек тили ва адабиети таълимида ахборот технологиялари Word variantiMaxsus virtual хона yaratislt. Xonani adabiy jarayon va hodisalar, asarda tasvirlangan zamon va rnakon ruhini aks ettirishda manba hisoblanuvchi kompyuter, proyektor, monitor kabi multimedia vositalari bilan ta’minlash. Binobann, zarur texnik jihozlaming dasturlashtiriiishi, kompyuter yordaniida loyihalashtirilishi jarayonga maqbul sharoilni vujudga keltiradi.
Qulay kreativ mu hit shakllantirish. Professor R.X.JoTayevning ko'rsatishicha, kreativ muhit ta’lim oluvchining inellektual rtvojlanishini ta’minlash omili bo'lib, tarkiban mualliflik o'qitish tizimlari, imitatsion va modellashtiruvchi dasturlar. mikroolamlar, ma’lumotlar va internet bilimlar bazasiga kirish va dasturlashning instrumental vositalardan iborat bo'ladi.
Statistik va qayta tahlil etish, faoliyat, kommunikativ aloqa hamda global va lokal tarmoqlarda masofaviy ta'limda qo'llaniladigan dasturiy vositalar ham mazkur ro'yxat tarkibini boyitadi.
Xarakterli mavzularni an iq lash. Laboratoriya mashg'ulotlari mavzusi adabiy ta’litng^ oid OTS, taqvim-mavzu reja va o'qttv dasturiga talablariga muvofiq sinflar kesimida uzviylik va izchillik tamoyili asosida belgilanishi mumkin.
Virtual xarita tuzish. Bunda PDV dasturlari asosida ijodkor hayoti va ijodi, adabiy tushunchalar, asar sujcti va kompozitsiyasi, muhim epizod, qahramon hayotining burilish nuqtalari, portrct, peyzaj namunalari yoki ramzlar animatsiyasi audio-video vositalar, modeliar, makctlar, rasmiar, jadvalar vositasida muayyan kctma- ketlikda aks ettiriladi.
Titrlar bilan bog'liq tajribalar simulyatsiya qilish. Z Sherdonovning qayd etishicha, sintulyatsiya “komplcks vaziyatlarni qabul qilish uchun ajoyib vaziyat yaratib, dasturiy ta’minot yordamida tasvirni va rcaksiyaning ma’lum ko'rsatkichlarini o'zgartirish imkonini beradi”
Titrlar asar sujctining ma’lum ketma-kellikda ifodalanishiga qo'shimcha izoh bo'lib. jaraycnni sayqallaydi va yanada boyitadi. Yuqoridagi fikrlarga tayanilsa, turli janrdagi asarlar, jumladan, xalq ertaklarining “Bor ckanda, yo‘q ekan, qadim o'tgan zamonda...”, “Kunlaming birida...”, “Shu payt qarasa...”, “.. murod-maqsadiga yetibdi” kabi ovozli yozuvlarga matnning turli ko'rinish va tczlikdagi harakatli tasvirlari taqdim ctilishi oTganilayotgan obyekt haqidagi iisavvurlami oydinlashtirish va bilimlaming ongda mustahkam muhiianishiga zamin yaratadi.
Umumiy o‘rta ta’lim maktabiari 7-sinfda Alisher Navoiyning "Siibai’ sayyor” dostonidagi “Beshinchi iqhm yo'lidan kelgan niiisolnning dostonorolig‘i” nomli parchani o’rganishga baifishiangan virtual laboratoriya maqsadini amalga oshirishdafan o'qiluvchisi va tcxnik ma’lumotli mutaxassis hamkorligida quyidagi vnzilalar hal qilinadi:
matndan harakatli tasvirlarishlash manikin bo‘lgan epizodlar taulab olinadi. Xususan, Adan mamlakatidagi qaroqchi Jobirning dengizdagi yo'lto‘sarligi, uning qo’liga asir tushgan o‘g‘lini qulqarishga kelayotgan shoh Navdaming gulrang bir ohu ketidan quvib, pistinnaga tushishi vahokazo.
lavhalarga aid animatsiyalar yaratishda matematik modellashtirish, o‘rganilayotgan jarayon yoki obyektlarni optimallashtirish va hisob ishlari bajariladi. Bunda xuddi iiiulliplikatsion fihnlardagi kabi tanlangan obyekt xatti- harakatlari, hadiiy detal yoki manzaraiar ifodasi belgilanadi. MasaJan, Jobirning yangi oyga o'xshash tez yurar kemachalari, qaroqchilaming baland daraxt ustiga chiqib, dengizni kuzatib turishi tasvirlari PDV orqali luyihalanib, to‘g‘ri yoki egri chiziqlar yordamida turli shakllar yasash, aylana va yoylar hosil qilinib, tutashinalar bajarihshi orqali guvdalantiiiiadi.
Turli burchak ostida chiziqlar chizilib, tahrir qilinishi, detallarga qirqiin va kesimlar berilib, ularning tasvirini ko'rsatishda rang, material va leksturalardan ijodiy foydalanish hanida modellarga o'lchamlarberish jarayoni sujetni tasavvur qilishrii yengillashtiradi.
adabiy material mohiyatini tushunish, turli muammoli vaziyatlar yechimini hal qilishga doir maxsus virtual ssenariylar finish. Mazkur usul orqali animatsiya jarayonidagi uzviylik va izchillik ta’minlanadi, voqealarning maqsadli va muayan ketma- kdlikdagi namoyishi ta’minlanadi. Bunda matnning qisqartma varianliga ehtiyoj sezilsa ham voqciarning rivojlanish dinainikasi o'zgarmaydi.
Masalan, agar shoh Navdar maqsadidan chalg'imay, o‘z yo‘lida qiit’iy davom etganida asarda tasvirlangan vaziyatlarni boshidan kcchirmagan va qiyin ahvolga tushmagan boTar cdi. Shuning uchun qabramon intilayotgan manzil yo'nalishining to‘g‘ri va maqsadga zid shaklini grafik tarzda taqdim etish va har ikki holatni o'zaro qiyoslashni takJif etish orqali o‘quvchida tanqidiy tafakkur, fikrlar xilma-xilligi, masala mohiyatiga obyektiv yondashish, eng asosiysi, muallif maqsadini anglash imkoni yuzaga keladi.
Jarayon sxemasini quyidagi tartibda loyihalashtIrish mumkin:
I -variant:
2-variant:
Demak, virtual laboratoriyalar o'quvchilar faoliyatini maqsadli boshqarish, bilimlami yangilash, nazariyani amaliyotga bog'lash, o‘quv ishlaridagi faollik va mustaqillikni oshirish, axborotlarni qabul qilishni osonlashtirish, materiallarga istalgan vaqtda murojaat qilish kabi qulayliklar yaratishi bilan ahamiyatlidir.
|
| |
