124
dastlabki bosqichlari hisoblanadi. Jamoalar va atrof-muhit bilan o‘zaro
muvozanat holati ta’minlangan ekosistemalar klimaks bosqichidagi
ekosistemalar deb ataladi. Klimaks bosqichigacha
rivojlanish uzoq vaqt
talab etadi (bir necha yuz yoki ming yillik). Yetuk klimaksli ekosistemalar
tashqi muhit omillariga nisbatan yuqori barqarorlikka ega. Ekosistemada
qanchalik turlar soni ko‘p va ular o‘rtasidagi trofik
munosabatlar murakkab
bo‘lsa, ekosistema shunchalik barqaror va turg‘un bo‘ladi. Turlar soni ko‘p
bo‘lgan biogeotsenozlarda konsumentlar uchun oziq resurslar turi xilma-xil
bo‘ladi, bir turdagi oziqning yetishmovchiligi yoki yo‘qolishi katta xavf
tug‘dirmaydi, chunki konsumentlar boshqa oziq bilan ham oziqlanadi. Bu
esa individlarni soni kamaygan turlarning o‘zini
qayta tiklashiga imkon
yaratadi. Muhit sharoitlari o‘zgarganda ham shu usulda oziq resurslari va
uning iste’molchilari o‘rtasida muvozanat saqlanadi.
Moddalar va energiyaning aylanishi to‘liq muvozanatlashgan, ya’ni
bir turdagi organizmlarning hayotiy mahsulotlari
boshqasi tomonidan
o‘zlashtiriladigan kli maksli ekosistemalar tashqi muhitning muayyan ta’sirlariga
nisbatan turg‘un va barqaror bo‘ladi. Klimaksli ekosistemalarga tayga, tundra,
dasht misol bo‘ladi.
