|
Sanli Ekanomikada informatsiya qawpsizligin ta’minlew usillari
|
| bet | 7/17 | | Sana | 20.04.2023 | | Hajmi | 70.46 Kb. | | #52856 |
Bog'liq Qalbaev Sardarbek 00066441, Hasanova Sh.(falsafa va madaniyatshunoslik), Gaz payvandlash ishlari o‘quv amaliyoti majmuasi 20 10 22docx, Rasmli tо‘plamlar, mulyajlar yordamida mashg’ulotlar tashkil etish, Tashqi qurilmalar turlari va vazifalari, 2-tajriba, AJNIYAZ ATINDAG’I NO’KIS MA’MLEKETLIK PEDAGOGIKA INSTITUTI MSHT 4 G KURS TALABASI ORINBAEVA MUXABBATTIN SLAYD JUMISI., 1 sinf Chiroyli yozuv To\'garak Yangi 2023-2024, 10-sinf Jahon tarixi tazorat testi1, Ssenariy Muhammad Yusuf ta, gospital, Elektronika va sxemalar Yakuniy nazoray savollari Birinchi var fayllar (1), TTB 2-ma\'ruza8. Sanli Ekanomikada informatsiya qawpsizligin ta’minlew usillari
Ózbekstannıń aymaqlıq birligin, suverenitetti hám konstituciyalıq basqarıw
princpısınıń bekkemligin, siyasiy, ekonomikalıq jáne social turaqlılıǵındı
támiyinlew maqsetinde informaciyadan paydalanıwda, nızamlılıq hám huqıq
tártipotni qatań ámelge asıwında, óz-ara teńlik hám óz-ara mápdarlıqtaǵı xalıq aralıq sheriklikti rawajlandırıwda ańlatpalanadı.
Informaciya qawipsizligi - kóp qırlı iskerlik tarawı bolıp, oǵan tek sistemalı,
kompleks jantasıw tabıs keltiriwi múmkin. Bul mashqalanı sheshiwde huqıqıy,
basqarıw, proceduralı hám programmalıq -texnikalıq sharalardı qollanıladı.
Búgingi kúnde informaciya qawipsizligin támiyinleytuǵın ush tiykarǵı
princip ámeldegi: maǵlıwmatlar pútkilligi informaciyanı joǵatılıwına alıp keliwshi buzılıwlardan, sonıń menen birge maǵlıwmatlardı avtorlıq huqıqı bolmaǵan halda payda etiw yamasa joq etiwden qorǵaw qılıw ;
- informaciyanıń konfedensialligi. Informaciya jáne onıń tasıwshısınıń jaǵdayın
belgileydi hám ol jaǵdayda informaciya menen ruxsacız tanısıwdıń yamasa onı
ruxsacız hújjetlashtirishning (nusqa kóshiriwdiń) aldın alıw támiyinlengen boladı ;
- paydalanıw huqıqlarına (avtorlıqqa ) iye barlıq paydalanıwshılar informaciyadan
paydalana alıwlıqları. Atap ótiw kerek, ayırım iskerlik tarawları (bank hám finans peneninstitutları, informaciya tarmaqları, mámleket basqarıw sistemaları, qorǵawhámarnawlı tuzulmalar) olarda kóriletuǵın máselelerdiń zárúrligi hám xarakterine kóre, olardıń informaciya sistemaları iskerligi isenimliligine salıstırǵanda joqarı talaplar hám qawipsizlik boyınsha arnawlı sharalar kóriliwin talap etedi.
Informaciya qawipsizliginiń milliy qawipsizlik sistemasındaǵı ornı. XXI
asirde shaxs, jámiyet hám mámleket rawajlanıwında informaciya resursları hám
texnologiyalarınıń rolin artpaqtası nátiyjesinde Ózbekstanda puqaralıq jámiyetin
informaciyalastırılgan jámiyet retinde qurıw máselesin sheshiw menen birge
tómendegi faktorlar milliy qawipsizlikti támiyinlew sistemasında informaciya
qawipsizliginiń jetekshi orın iyelewin belgileydi:
- milliy mápler, olarǵa hújim hám olardı bul shegaranı buzıp kiriwlerden qorǵaw
informaciya hám informaciya tarawı arqalı ańlatpalanadı, ámelge asıriladı ;
- insan jáne onıń huqıqları, informaciya hám informaciya sistemaları hám de olarǵa iyelik qılıw ; - bul tekǵana informaciya qawipsizliginińtiykarǵı obiektleri, bálki qawipsizlik
salasındaǵı barlıq qawipsizlik obiektleriniń tiykarǵı yelementlari ham bolıp tabıladı- informaciya jantasıwınan tiykarǵı ilimiy-ámeliy usıl retinde paydalanıw arqalı
milliy qawipsizlik máselelerin sheshiw múmkin; milliy qawipsizlik mashqalası ayqın ajralıp turıwshı informaciya xarakteristikaına iye. Informaciya qawipsizligi sisteması mámlekettiń informaciya salasındaǵı siyasatın mámlekette milliy qawipsizlikti támiyinlew mámleket siyasatı menen bekkem baylanıstıradı. Bunda informaciya qawipsizligi sisteması mámleket siyasatınıń tiykarǵı qurawshıların pútin bir pútinlikke biriktiradi. Bul bolsa informaciya qawipsizliginiń roli jáne onıń mámleket milliy qawipsizligi sistemasındaǵı poziciyasin belgileydi. Informaciya salasındaǵı Ózbekstannıń milliy máplerin, olarǵa jerishishning strategiyalıq baǵdarların hám olardı ámelge asırıw sistemaların ózinde hákis penenjetiretuǵın maqsetlerpútinligimámleket informaciya siyasatınańlatadı. Usınıń menen birge mámleket informaciya siyasatı mámlekettiń sırtqı hám ishki siyasatınıń tiykarǵı quraytuǵınsı esaplanadı hám de jámiettiiń barlıq iskerlik tarawıların óz ishine aladı. Informaciya qawipsizliginiń zamanagóy konsepsiyası informaciya
qawipsizligin támiyinleytuǵın maqsetler, wazıypalar, principler hám tiykarǵı
jónelisler boyınsha rásmiy kózqaraslar kompleksin ańlatadı.
Tómende informaciya qawipsizliginiń tiykarǵı qurawshıları hám tárepleri
keltirilgen: informaciyanı qorǵaw (jeke maǵlıwmatlardı, mámleket hám xızmet sırların hám basqatúrdegi tarqatılıwı shegaralanǵan maǵlıwmatlardı qorǵaw mánisind- kompyuter qawipsizligi yamasa maǵlıwmatlar qawipsizligi - kompyuter
tarmaqlarında maǵlıwmatlardıń saqlanıwın, paydalanıwǵa ruxsat etilgenligin hám
konfedensialligini támiyinleytuǵın apparat hám programmalıq qurallar kompleksi,
informaciyadan ruxsacız paydalanıwdan qorǵaw ilajları ; informaciya iyelerine yamasa informaciyadan paydalanıwshılarǵa hám de onı qollap quwatlaytuǵın infratuzilmaga zálel jetkiziwi múmkin bolǵan.
|
| |
