|
13-mavzu: sovet davlatida ma’muriy buyruqbozlik tuzumining kuchayishi va inqirozi davrida o’zbekiston
|
| bet | 8/15 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 73,98 Kb. | | #236493 |
Bog'liq 13-mavzu60-yillardan adabiyotda yangi avlod paydo bo’ldi. Odil Yoqubov, Pirimqul Qodirov, O’lmas Umarbekov, Ilyosiddin Sharipov, Ozod Sharafutdinovlar bilan izma-iz yangi ijodiy tafakkurga ega bo’lgan iste’dodli Abdulla Oripov, Erkin Vohidov, Shukur Xolmirzayev, O’tkir Hoshimov, Muhammad Ali, Jamol Kamol, Omon Matjon, Rauf Parfi kabi yosh adabiyotchilar maydonga chiqdi. 80-yillarning o’rtalaridan adabiyot xalq hayotini haqqoniy aks ettirish yo’lida yangicha qadamlar qo’ya boshladi. Badiiy asarlarning mavzui doirasiga Orol fojeasi, o’zbek dehqonining mashaqqatli taqdiri, tabiat, til, madaniyat va tariximizga oid muammolar shiddatliroq kirib keldi. Yangi mazmun ijodda yangicha zamonaviy shakl, xalqona ohanglarda keng yo’l ocha boshladi.
50-60 yillarda Respublika san’atida, xususan teatr va raqs san’atida ilgari siljishlar yuz berdi: 1947 yili Toshkentda xoreografiya bilim yurti ochildi. 1957 yili mashhur raqqosa M.Turg’unboyeva tomonidan "Bahor" o’zbek xalq raqs ansambli, 1958 yili G.Rahimova rahbarligida - Xorazm ashula va raqs ansambllari tuzildi. Bu jamoalar o’zbek sahna raqslarini boyitdi. Respublikada teatr sa’natining rivojlanishida Samarqand Davlat ashula va balet teatrining (1964 yil), Toshkentda "Yosh gvardiya" (1990 yildan Abror Hidoyatov nomidagi) o’zbek drama teatrining ochilishi katta ahamiyatga ega bo’ldi.
Musiqa va teatr sohasidagi bu o’zgarishlar bir tomonlama bo’lib jahon san’ati darajasiga tezroq yetib olish uchun o’zbek milliy madaniyatidan uzoq bo’lgan opera, balet, simfonik musiqaga asosiy e’tibor berilib, milliy drama teatrlarimiz e’tibordan chetda qoldi. Urushdan keyingi chorak asr mobaynida O’zbekiston sanoati va qishloq xo’jaligi, madaniyati va fani rivojlanishida ma’lum natijalarga erishdi. Lekin bu rivojlanish ziddiyatlar bilan to’la bo’ldi, demokratiyalashtirish yo’lida olib borilgan tadbirlar yetarli natijalarni bermadi.
Ma’muriy buyruqbozlik tizimi kuchayib borayotgan O’zbekistonda xalqning turmushi, aholiga ko’rsatiladigan maishiy xizmat jihatidan Respublika sobiq ittifoqda oxirgi o’rinlarda edi. Ta’lim tarbiya va sog’liqni saqlash sohasidagi balanparvoz ko’rsatkichlar sosialistik tizimning tashviqot-targ’iboti uchun foydalanildi. Umuman olganda, jamiyatning inqiroz tomon yo’l tutishi kuchaya bordi.
Urushdan keyingi yillarda mamlakatning ijtimoiy-siyosiy tizimida partiyaning yakka hukumronligi kuchayib bordi. Siyosiy qatag’onlikning yangi bosqichi boshlandi. Agar 30-yillarda qatag’onlikni ichki ishlar xalq komissarlari (NKVD) olib borgan bo’lsa, endilikda bu mudhish ishlarni kommunistik partiyaning markaziy komiteti va uning quyi tashkilotlari bajardi. 1949 yilning martida chaqirilgan O’zbekiston kommunistlarining X se’zdi respublika mehnatkashlarini kommunistik ruhda zaharlash, milliy qadriyatlarga qarshi kurashni kuchaytirish vazifalarni qo’ydi.
|
| |
