XAVFSIZLIK TALABLARINI O'ChIRIShNING MISOLLARI
MKning dizayniga misol, unda "Maxsus ko'rsatmalar" ustunida bir xil turdagi ikkita operatsiya uchun IOT haqida umumiy ma'lumot mavjud.
MARSHRUT KARTASI
Marshrut kartasi (MK) har qanday texnologik jarayonning asosiyy va majburiu hujjati hisoblanadi. Asosiy va yordamchi ishlab chiqarishlarda buyumlarni tayyorlash yoki ta’mirlash texnologik jarayonlarini tuzishda qo’llaniladigan marshrut kartalarning shakllari va rasmiylashtirish qoidalari GOST 3.1118-82 bilan reglamentlangan.
Texnologik hujjatlarning grafalarini to’ldirishga quyidagi talablar qo’yilgan:
1.Har bir qator xayolan gorizontal bo’yicha ikkiga bo’linadi hamda ma’lumotlar qatorning pastki qismiga yoziladi, usti o’zgartirishlar kiritish uchun bo’sh qoldiriladi.
2.Yogom chiziqlar bilan ajratib ko’rsatilgan gragalarni to’ldidrishning uchta varianti mavjud:
a) grafalar tegishli klassifikatorlar va standartlarga muvofiq kodlar va belgilashlar bilan to’ldiriladi. Kerakli variantni tanlash korxonada ishlab chiqarishning avtomatik boshqaruvini joriy qilgan guruh tomonidan tayinlanadi:
b) axborot kodsizlantirilgan ko’rinishda yoziladi;
v) axborot kodlar ko’rinishida beriladi va rashifrovka qilinadi (yoyilmasi yoziladi);
Marshrut kartasidagi texnologik jarayonlarni bayon qilish uchun axborotlarni qatorma-qator yozish usuli qo’llaniladi, bunda har bir qatorga bir necha qator yozuv kiritish mumkin. Har bir qator turiga o’zininh xizmatchi simvoli (belgisi) mos keladi.
Xizmatchi simvollar hujjatning berilgan qator turiga joylashtiriladigan axborot tarkibini shartli ifodalaydi va ushbu axborotga avtomatlashtirilgan-kompyuter vositalari bilan ishlov berish uchun mo’ljallangan. Xizmatchi simvollarni kiritish har qanday holda ham majbutiy hisoblanadi.
Xizmatchi simvollarni belgilash uchun rus alifbosining bosma katta harflari qabul qilingan bo’lib, bu harflar tegishli qator nomeri oldiga qo’yiladi.
8.1-rasmda marshrut kartasini to’ldirish shakli misol sifatida keltirilgan.
Marshrut kartasining alohida grafalari va qatorlariga yoziladigan axborot 8.1-jadvaldan tanlab olinadi. Kartadagi kerakli grafalrni qidirib topishni osonlashtirish uchun jadvaldagi punktlar raqamlari chiqarish chiziqlari bilan varaq atrofidagi bo’sh joylarda ko’rsatilgan.
8.1-jadval.
Marshrut kartasining grafalari va qatorlariga kiritiladigan axborotlar mazmuni.
Qidiruv punktining nomeri
|
Axborot mazmuni
|
1
|
2
|
1
|
Xizmatchi simvollarning belgilanishi
A-operatsiyni bajarishda qo’llaniladigan hujjatlar, sex, uchastka, ish joyi, operatsiya nomeri, operatsiyaning nomi va kodining belgilanishi.
B-jihozning nomi, kodi va mehnat xarajati bo’yicha axborot.
K-buyumni (yig’uv birligini) tarkibiy qismlar bilan butlash (komplektlash) haqida axborot, detallar, yig’uv birliklari nomlarini, ularni belgilanishini, kattalik birligi kodini, me’yyorlash birligini, bitta buyumga to’g’ri keladigan detallar va yig’uv birliklari sonini va sarflash me’yorini ko’rsatgan holda.
|
1
|
M-qo’llaniladigan asosiy material va boshlang’ch zagotovka haqida axborot, yordamchi va butlovchi materiallar haqida, ularning kodlari, kattalik birligining kodi, me’yyorlash birligi, bitta buyumga to’g’ri keladigan soni, sarflash me’yori haqida axborot.
O-operatsiy (o’tish)ning mazmuni. Axborot qatorning jami uzunligi bp’yicha yoziladi, zarurat bo’lsfa yozuvlar keying qatorlarga ham o’tadi.
T-texnologik jihozlash haqida quyidagi ketma-ketlikda axborot kiritiladi: moslamalar; yordamchi asbob; kesuvchi asbob, slesarlik-montaj qilish asbobi, o’lchash vositalari.
P-ishlov berish rejimlari (maromlari) haqida axborot.
|
2
|
Grafalar: sex, uchastka va ish joyining nomeri.
|
3
|
Buyumni tayyorlash, nazorat qilish va siljitish bo’yicha texnologik ketma-ketlikda operatsiya nomeri.
|
4
|
Materialning kodi. Ushbu grafa to’ldirilmayda – chiziqcha qo’yiladi.
“MO1” grafada manerialning nomi, sortamenti, o’lchami, rusumi (markasi) ko’rsatiladi, standart nomeri, ya’ni matnli hujjatlarda kasr bilan yoziladigan ma’lumotlar kiritiladi. Ushbu grafaga yozuv bir qator yoziladi va “/” bo’lish belgisi bilan ko’rsatiladi.
|
5
|
Kattalik birligining kodi – detalning yoki zagotovkaning massasi, uzunligi, maydoni (uyzasi) yoziladi.
|
6
|
Texnologik operatsiyalar klassifikatoriga muvofiq operatsiyning kodi yoziladi.
|
7
|
Jihozlar kodi, jumladan yuqori (birinchi oltita raqam) va quyi (nuqtadan so’ng to’rtta raqam) klassifikatsion guruhlar ko’rsatiladi.
|
8.1-rasm. Marshrut kartasi.
8
|
Mehnatni mexanizatsiyalash kodi bitta raqam bilan ko’rsatiladi:
1-avtomatlar ishini kuzatish, 2-mashina va avtomatlar yordamida iskah, 3-mashina va avtomatlarda qo’l bilan ishlash, 4-mashina va avtomatlarsiz qo’l bilan ushlash, 5-mashinalarni sozlashda va ta’mirlashda qo’l bilan ishlash.
|
9
|
Klassifikatorga muvofiq ishchi kasbining kodi
|
10
|
Operatsiyani bajarish uchun zarur bo;lgan ishning razryadi. Kod uchta raqamdan iborat: birinchisi – tariff-malaka ma’lumotnomasi bo’yicha ishning razryadi, keying ikkitasi- shaklning kodi va mehnatga haq to’lash tizimining kodi:
10-mehnatga haq to’lashning ishbay shakli
11- mehnatga haq to’lashning to’g’ri ishbay tizimi
12- mehnatga haq to’lashning ishbay-mukofotli tizimi
13- mehnatga haq to’lashning progressive-ishbay tizimi
20- mehnatga haq to’lashning vaqtbay tizimi
21- mehnatga haq to’lashning oddiy vaqtbay tizimi
22- mehnatga haq to’lashning vaqtbay-mukofotli tizimi
|
11
|
Mehnat shroitlari kodi o’z ichiga quyidagi mehnat sharoitlarini oladi:
1-normal
2-og’ir va zararli
3-o’ta og’ir, o’ta zararli
hamda vaqt me’yyorini ko’rsatuvchi harfni o’z ichiga oladi:
P-nahliliy (analitik)-hisobli. И-analitik-tadqiqot, X-xronometrajli, O-tajriba-statistik.
|
12
|
Ushbu operatsiyani bajarishda qo’llaniladigan hujjatlarning belgilanishi, masalan ИOT-mehnat muhofazasu bo’yicha yo’riqnoma.
|
13
|
Zagotovkalarni profile va o’lchamlarini belgilash. Zagotovkaning qalinligini, enini (kengligini), uzunligini, kvadratninh tomonini, diametrini. Uzunligini ko;rsatish tavsiyz etiladi, masalan: 20x50x300; 35.
|
14
|
Opratsiyani bajarishda band bo’ladigan ijrochilar soni
|
15
|
Bir vaqtning o’zida ishlov beriladigan zagotovkalar soni
|
16
|
Bitta zagotovkadan tayyorlanadigan detallar soni, vasalan po’lat chiviqdan
|
17
|
Vaqt me’yyori o’rnatilgan me’yyorlash birligi, masalan 1,10,100 dona.
|
18
|
Zagotovkaning massasi
|
19
|
Ishlab chiqarish partiyasining donalardagi hajmi
|
20
|
Ko’p sonli dastgohlarga xizmat ko’rsatishda donabay vaqt koeffitsienti, xizmat ko’rsatiladigan dastgohlar soniga bo’g’liq: 1,2,3,4,5,6 bo’lganida koeffitsient 1; 0,65; 0,45; 0,39; 0,35; 0,32.
|
21
|
Operatsiyaga tayinlangan donabay vaqt me’yyori
|
22
|
Operatsiyaga tayinlangan tayyorlash-tugallash vaqt me’yyori
|
23
|
Klassifikator bo’yicha texnologik jihozning kodi
|
Izoh: hujjat xarakteristikasi asosiy kodining besh raqamli strukturasi o’rnatilgan (XXXXX).
Birinchi ikkita raqam – hujjatning turi (ko’rinishi):
01-texnologik hujjatlar komplekti (butligi);
10-marshrut kartasi;
20-eskizlar kartasi;
42-jihozlar qaydnomasi;
44-tipaviy (guruhli) texnologik jarayonga (operatsiyaga) detallar qaydnomasi;
60-operatsion karta;
62-sozlash kartasi;
67-axborotni kodlash kartasi.
Uchinchi raqam – korxona bo’yicha texnologik jarayonning (operatsiyaning) turi (ko’rinishi):
0-ko’rsatilmasdan;
1-yagona (bitta) jarayon (operatsiya);
2-tipaviy jarayon (operatsiya);
3-guruhiy jarayon (operatsiya).
Oxirgi ikkita raqam – bajarish uslubiga ko’ra texnologik jarayon turi (ko’rinishi):
ko’rsatilmasdan;
02,03-texnik nazorat;
04-siljitish;
21-bosim bilan ishlov berish;
41,42-qirqish (kesish) bilan ishlov berish;
50,51-termik ishlov berish.
Qirqish (kesish) bilan ishlov berish operatsiyasida ishlatiladigan jihozning nomi ko’rsatilishi va 8.2 va 8.3 jadvallarga muvofiq bosh kelishikdagi sifatning nomi bilan yozilishi lozim (“Galtovka” operatsiyasidan tashqari).
Qirqish (kesish) bilan ishlov berish operatsiyalari guruhlari
8.2-jadval
Operatsiylar guruhlari nomi
|
Ishlatiladigan jihozlar (dastgohlar)
|
Avtomatik-chizig’iy
|
Avtomatik liniyalar
|
Agregatli
|
Agregatli
|
Dolbyojli
|
Dolbyojli
|
Tishga ishlov beruvchi
|
Tish frezerlik, tish randalash, tish jilvirlash va boshqalar
|
Kombinatsiyalashgan
|
Parmalash-frezerlik va boshqalar
|
Pardoz berish
|
Xononinglash, superfinislash, polirovkalash va yaltiratish
|
Kesib (qirqib) tashlash
|
Kesib (qirqib) tushirish
|
Dasturli (programmali)
|
Dasturiy boshqaruvli dastgohlar
|
Protyajkalash (cho’zish)
|
Protyajkalash dastgohlari
|
Ichini yo’nish (rastochka)
|
Ichini yo’nish dastgohlari
|
Rezba qirqish (ochish)
|
Gayka qirqish, rezbafrezerlash va boshqa
|
Parmalash
|
Parmalash dastgohlari
|
Tokarlik
|
Tokarlik, tokar-vint qirqish, ko’p keskichli va boshqa
|
Frezerlik
|
Frezerlik (tish frzerlikdan tashqari)
|
Jilvirlash
|
Jilvirlash (tish jilvirlashda tashqari)
|
Kesish (qirqish) operatsiyalari
Operatsiya nomi
|
Kodi (tanlab)
|
Jihzning kodi
|
Izoh
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Avtomatik-chizig’iy
|
Agregatli
|
4101
|
381881
|
Gorizontal bir tomonlama
|
381884
|
Gorizontal ko’p tomonlama
|
381885
|
Vertikal bir stoykali
|
381887
|
Vertikal ko’p stoykali
|
|
|
Dolbyojli
|
4175
|
381718
|
|
Tish dolbyojli
|
|
381571
|
|
Tish dumaloqlash
|
4152
|
|
|
Tish nakatlash
|
|
|
|
Tish obkatkalsh
|
|
|
|
Tish moslashtirish
|
|
|
|
Tish ishqalash
|
|
|
|
Tish protyajkalsh
|
|
|
|
Tish randalash
|
4154
|
381520
|
|
Tish tokarlik
|
4153
|
381572
|
|
Tish frezerlik
|
|
Tish protyajkalash
|
|
|
|
Tish shevinglash
|
4157
|
381574
|
|
Tish jilvirlash
|
4151
|
|
|
Shlitsa nakatlash
|
|
|
|
Shlitsa randalash
|
|
|
|
Shlitsa frezerlash
|
|
|
|
Kombinatsiyalshgan
|
|
|
|
Vibroabraziv
|
|
|
|
Galtovka
|
|
|
|
Dovodkalash
|
|
|
|
Arralash (opilovka)
|
|
|
|
Silliqlash (polirovkalash)
|
|
|
|
Ishqalash (pritirka)
|
|
|
|
Superfinish
|
|
|
|
Xoninglash
|
|
|
|
Abraziv-kesish
|
|
|
|
Lentali-kesish
|
|
|
|
Nojovkalab-kesish
|
4281
|
381762
|
|
Arralab-kesish
|
|
|
|
Tokarlik-kesish
|
|
|
|
RDB ichini yo’nish
|
|
|
|
RDB parmalash
|
|
|
|
RDB tokarlik
|
|
|
|
RDB frezerlik
|
|
|
|
RDB jilvirlash
|
|
|
|
Vertikal-protyajkalash
|
4182
|
381753
|
Ichli protyajkalash uchun
|
Nojovkalab-kesish
|
4281
|
381754
|
Tashqi kesish uchun
|
Gorizontal-protyajkalsh
|
4181
|
381751
|
|
Olmos-ichini yo’nish
|
4224
|
38126X
|
|
Vertikal ichini yo’nish
|
4222
|
381262
|
|
Gorizontal-ichini yo’nish
|
4221
|
381261
|
|
Koordinat-ichini yo’nish
|
4223
|
381263
|
|
Boltga rezba o’yish
|
|
|
|
Gayka rezba o’yish
|
|
|
|
Rezba nakatlash
|
|
|
|
Vertikal-parmalash
|
4121
|
|
|
Gorizontal ichini yo’nish
|
4221
|
381213
|
|
Gorizontal parmalash
|
4122
|
381829
|
|
Radial-parmalash
|
4123
|
381217
|
|
Ko’ndalang parmalash
|
|
|
|
Ko’ndalang randalash
|
|
|
|
Bo’ylama randalash
|
4172
|
381713
|
|
Avtomat tokarlik
|
4112
|
381713
|
|
Radial-parmalash
|
4123
|
381111
|
|
Valsovka tokarlik
|
|
|
|
Lobo tokarlik
|
|
|
|
Rezba tokarlik
|
|
|
|
Ko’ndalang randalash
|
|
|
|
Tokarlik-vintqirqish
|
4110
|
381101
|
|
Tokarlik-zatilovkalash
|
4116
|
381143
|
|
Tokarlik-karusel
|
|
|
|
Ko’ndalang randalash
|
|
|
|
|
|
|
|
Tokarlik-nusxa olish
|
|
|
|
Tokarlik-revolver
|
4111
|
381131
|
Vertikal o’qli
|
381133
|
Gorizontal o’qli
|
Chetini qirqish- markazlash
|
|
|
|
Barabanli-frezerlik
|
4265
|
38167X
|
|
Vertikal-frezerlik
|
4261
|
381611
|
Konsolli
|
381612
|
Xochsimon stolli
|
Chetini qirqish- markazlash
|
|
381861
|
Maxsus
|
Gorizontal-frezerlik
|
4268
|
381621
|
Konsolli
|
Vertikal-frezerlik
|
4261
|
381631
|
Universal
|
Karusel-frezerlik
|
|
381632
|
Keng universal
|
Chetini qirqish- markazlash
|
|
|
|
Nusxalash-frezerlik
|
|
|
|
Gravirovkalash-frezerlik
|
4268
|
|
|
Bo’ylama-frezerlik
|
4263
|
|
|
Vertikal frezerlik
|
4261
|
381641
|
|
Karusel-frezerlik
|
|
Karusel-frezerlik
|
|
|
|
Nusxalash-frezerlik
|
|
381661
|
Bir stoykali
|
Gravirovkalash-frezerlik
|
4268
|
381661
|
Bir stoykali
|
Bo’ylama-frezerlik
|
4263
|
|
|
Chetini qirqish- markazlash
|
|
381667
|
Ikki stoykali
|
Rezbafrezerlash
|
4271
|
|
|
Frezerlik-markazlash
|
4269
|
381667
|
Ikki stoykali
|
Shponka frezerlash
|
|
|
|
Markazsiz jilvirlash
|
|
|
|
Nusxalalsh-frezerlik
|
|
|
|
Gravirovkalash-frezerlik
|
4268
|
381623
|
|
Bo’ylama-frezerlik
|
4263
|
|
|
Vertikal-frezerlik
|
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4261
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4271
|
|
|
Rezba-frezerlik
|
4269
|
381825
|
|
Frezerlik-markazlash
|
|
|
|
Shponka-frezerlik
|
|
|
|
Markazsiz jilvirlash
|
|
|
|
Vertikal-frezerlik
|
4261
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4271
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4269
|
381825
|
|
Karusel-frezerlik
|
|
|
|
Rezba-frezerlik
|
4271
|
|
|
Frezerlik-markazlash
|
4269
|
|
|
Shponka-frezerlik
|
4261
|
|
|
Markazsiz jilvirlash
|
4132
|
|
|
Vertikal-frezerlik
|
4141
|
|
|
Rezba-frezerlik
|
4269
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4269
|
|
|
Vertikal-frezerlik
|
4271
|
|
|
Shponka-frezerlik
|
4141
|
|
|
Vertikal-frezerlik
|
4261
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4271
|
|
|
Rezba-frezerlik
|
4261
|
|
|
Frezerlik-markazlash
|
4132
|
|
|
Vertikal-frezerlik
|
4261
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4271
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4261
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4269
|
381312
|
|
Rezba-frezerlik
|
4261
|
|
|
Frezerlik-markazlash
|
4132
|
|
|
Shponka-frezerlik
|
4141
|
|
|
Vertikal-frezerlik
|
4271
|
|
|
Karusel-frezerlik
|
4269
|
|
|
Ichki jilvirlash
|
4132
|
|
|
Charxlash
|
4141
|
|
|
Charxlash
|
4269
|
381312
|
|
|
