401
2-rasm. Xizmatlar sohasining qo‘shilgan qiymatida Toshkent shahrining ulushi, jamiga
nisbatan foizda
Manba: Statistika agentligi ma’lumotlari asosida muallif ishlanmasi
Adabiyotlar ro‘yxati:
1. Sivaev D. et al. The Time is Now. – 2022. P.26.
2. Эркаева, Г. П., & Жаҳонгиров, Ш. (2023). ҲУДУДНИНГ ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ
РИВОЖЛАНИШИ ВА ТАРТИБГА СОЛИШНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ. Innovative Development in
Educational Activities, 2(2), 115-120.
3. Dietrich A. Does growth cause structural change, or is it the other way around? A dynamic panel
data analysis for seven OECD countries // Empirical Economics. – 2012. № 43(3), P. 915-944.
4.
Panjiyevna, E. G., & Alisher o’g’li, V. R. (2022). MINTAQALARNING TURISTIK IMKONIYATLARINI
OSHIRISHDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNI QO’LLASH XUSUSIYATLARI.
Gospodarka i Innowacje.,
24,
230-233.
QORAQALPOĠISTONDA FERMER XO‘JALIKLARINING RIVOJLANISHI VA
FAOLIYATI SAMARADORLIGI
Reymbaeva Z.A.
Berdaq nomidagi Qoraqalpoq
davlat universiteti doktoranti
Yurtimiz mustaqillikka erishgandan so‘ng dastlabki qadam,
yuqoridagi paragaraflarida
taʼkidlab o‘tganimizdek, bozor munosabatlarga asoslangan iqtisodiyotga o‘tish, yaʻniy xo‘jalik
yuritishning barcha shakllari uchun teng iqtisodiy shart-sharoitlar yaratish, xususiy
mulkchilikni shakllantirish va rivojlantirish hamda mulkdorlar
mustaqil faoliyat yuritishi
uchun zarur bo‘lgan tashkiliy, iqtisodiy, huquqiy asoslarni va institutsional tuzilmalarni barpo
etish bilan tavsiflanadi. Agrar sohada bosqichma-bosqich olib borilgan islohotlar, xususan ana
shu amalga oshirilgan ishlar natijasida xususiy mulkchilikka asoslangan turli toifadagi
xo‘jaliklar tashkil etildi va faoliyat ko‘rsata boshladi. Shuni taʼkidlash kerakki, ohirgi yillarda
fermer xo‘jaliklarini tashkil etish va ularni rivojlantirish uctuvor vazifaga aylandi. Shuningdek,
kelgusi yillarda qishloq xo‘jaligida olib boriladigan o‘zgarishlarning asosiy vazifasi qishloq
xo‘jaligi ishlab chiqarishini tashkil etish, qishloq xo‘jaligi ekinlari hosildorligi va chorvachilik
mahsuldorligi oshirish negizida mahsulot etishtirish hajmining izchil o‘sib
borishini
ta‘minlashning asosiy shakli bo‘lgan fermerlik institutini yanada mustahkamlash va
rivojlantirish bo‘ladi.
402
Shu nuqtai nazaridan respublikamizda bu yo‘nalishda keng ko‘lamli ishlar amalga
oshirilmoqda. Buni davriy statistik maʼlumotlar, fermer xo‘jaliklarini
tashkil etish, ular
faoliyatini ragʻbatlantirish va uygʻunlashtirish, ularga xizmat ko‘rsatuvchi
infratuzilma
muassasalarini tashkil etish, innovatsion texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha qabul qilingan
meʼyoriy-huquqiy hujjatlar dalil sifatida xizmat qilishi mumkin.
Shu nuqtai nazaridan respublikamizda bu yo‘nalishda keng ko‘lamli ishlar amalga
oshirilmoqda. Buni davriy statistik maʼlumotlar, fermer xo‘jaliklarini tashkil etish, ular
faoliyatini ragʻbatlantirish va uygʻunlashtirish, ularga xizmat ko‘rsatuvchi infratuzilma
muassasalarini tashkil etish, innovatsion texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha qabul qilingan
meʼyoriy-huquqiy hujjatlar dalil sifatida xizmat qilishi mumkin.
R.X.Tashmatov tomonidan olib borilgan tadqiqotlarda [2] respublikamizda fermerlik
harakati rivojlanishining IV bosqichi (I bosqich – 1993-1997 yillar, II bosqich – 1998-2002
yillar, III bosqich – 2003-2007 yillar, IV bosqich – 2008 yildan-keyingi yillar) o‘rganilgan.
Ushbu tadqiqot 10 yil oldin olib borilganligini inobatga olib, mazkur sohada maʼlum
institutsional o‘zgarishlar amalga oshirilganligini va yangi turdagi ko‘p
tarmoqli fermer
xo‘jaliklari instituti paydo bo‘lganligini inobatga olib, O‘zbekistonda fermer xo‘jaliklarining
rivojlanishining V bosqichi (2017-hozirgi davrgacha) aniqlanib, uning o‘ziga xos institutsional
asoslar va bu borada amalga oshirilgan ishlar tavsiflangan.
Ushbu institutsional o‘zgarishlar O‘zbekiston, shu jumladan Qoraqolpog‘iston
Respublikasi hududlarida fermer xo‘jaliklari soni o‘zgarishiga sabab bo‘ldi. Jumladan, mazkur
hududda fermer xo‘jaliklari soni 1991-2018 yillar mobaynida barqaror oshib borgan. Mana
shu davr oraligʻida fermer xo‘jaliklari soni 1215 tadan 6872 tagacha, yaʻniy 5,6 martaga
oshgan. 2019 yilga kelib ularning soni 1257
ga kamayib, 5615 tani tashkil etgan. Keyingi
yillarda esa fermer xo‘jaliklari soni barqaror o‘sib borgan va 2021 yilga kelib,
ularning soni
6385 taga etgan (1-rasm).
