Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 2 | ISSUE 9
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor
SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor
ASI Factor = 1.7
551
w
www.oriens.uz
September
2022
samaradorligini oshirish, quyidagi chora-tadbirlarni o‘z ichiga oladi: yangi
quriladigan binolar uchun qurilish me’yorlari, passiv energiya
va deyarli energiya
talab etmaydigan binolarni qurish, mavjud binolarni energiya tejamkorlik nuqtai
nazaridan qayta jihozlash, qurilish sertifikatsiyasini ham joriy etish.
Halqaro
energetika agentligining yakuniy statistik ma’lumotlariga ko‘ra unga a’zo 19
mamlakatda yuqoridagi energiya samaradorlik sohasidagi siyosat hal qiluvchi ro‘l
o‘ynadi, unga ko‘ra 1990 yildan beri ushbu ko‘rsatkich 1,3 % ni tashkil etdi.
Bugungi kunda turar-joy binolarining zamonaviy tendensiyasi bu “yashil binolar”
qurishdan iborat. Ushbu tendensiya doirasida dunyoda yagona standartlar ishlab
chiqilmagan bo‘lib bunga sabab jahon tajribasida binoning ekologik darajasini
aniqlash yondashuvi ishlab chiqilmagan. O‘zigagina tegishli bo‘lgan standartlar
faqatgina
Buyuk Britaniya, Fransiya, Germaniya, Italiya, Avstraliya,
YAponiya va
Xitoydagina mavjud. AQSHda “yashil binolar”ning to‘rtta standarti amal qiladi.
Ba’zi bir shtatlarda Ekologik qurilish Kengashi tomonidan tasdiqlangan binolar
egalariga subsidyalar beriladi. Ko‘pgina shtatlarda qurilish me’yorlari har yili
yangilab boriladi, chunki 2030 yilga qadar har quriladigan yangi binolarning energiya
sarfini ikki maratoba kamaytirishdan iborat. Bir qator shaharlar binoning energiya
tejamkorlik darajasini aniqlashning ENERGY STAR dasturi
doirasida tekshirishni
qonunan belgilab qo‘ydi, unga ko‘ra 1 dan 100 gacha va undan ortiq hamda maydoni
1000 m2 ortiq bo‘lgan binolar uchun mos jadvallardan iborat.
2. Binoning energiya samaradorligini oshirishda davlat ko‘magi va subsidyasini
taqdim etish. Buyuk Britaniyada Warm Front (Issiq Front) dasturi mavjud bo‘lib,
ushbu dastur kam ta’minlangan oillarga yo‘naltirilgan, unga ko‘ra issiqlik
izolyasiyasi va isitish tizimining energiya samaradorligini oshirish amalga oshiriladi,
investitsiya 50 mln funt sterlingni tashkil etadi. AQSHda ham ushbu dastur amal
qiladi. Yaponiyada subsidyalar “yangi energiya manbalari va sanoat texnologiyalarini
rivojlantirish” (NEDO) tashkiloti tomonidan amalga oshiriladi, ushbu tashkilot turar-
joy binolarini issiqlik himoyasiga muvofiq (Energiya samaradorlik qonuni asosida)
rekonstruksiya qilinadi, qayta tiklanuvchi energiya
manbalaridan foydalanuvchi
energiya tejamkor ma’ishiy qurilmalar va samarador tizimlar bilan jihozlanadi.
Subsidyalar munosabati bilan yangi quriladigan uylarda energiya samaradorlik 15%
va rekonstruksiya qilinadigan uylarda esa qurilgandagi energiya sarfiga nisbatan 25%
kam energiya talab etadi. Yangi va rekonstruksiya qilingan uy egalari har uch yilda
NEDO tashkilotiga energiya sarfining oshganligi to‘g‘risita ma’lumot berishlari shart.
Asosiy energiyaning talab darajasi Polshada barpo etilayotgan yangi zamonaviy
binolarda quyidagi texnologiya binolar kVt/m2 uchun turli energiyasidan foydalidir: -
