|
26 may 2022 3-to’plam 16-bet Kichik maktab
Pdf ko'rish
|
| bet | 126/210 | | Sana | 25.01.2024 | | Hajmi | 2,85 Mb. | | #145888 |
Bog'liq 26-11-PBwww.pedagoglar.uz
26-son 3 –to’plam may 2022
Sahifa: 148
va to‘qimalararo bo‘shliqdan maxsus limfa tomirlariga o‘tib, yurakka qarab
siljiydi. Limfa tomirlaridagi to‘qimalararo suyuqlik (limfa suyuqligi) limfa
tomirlari va limfa tugunlaridan o‘tib, yurakka yaqin joyda qonga qo‘shiladi.
Limfaning harakat qilishi hujayralarning oziq moddalar va kislorod bilan
ta’minlanib turishida katta rol o‘ynaydi.
Qonning tarkibi. Qonning tarkibi va xossalari sog‘lom odamda deyarli
o‘zgarmaydi. Qon ikki qismdan: qon plazmasi va qonning shaklli elementlaridan
iborat. Qon plazmasi qon hajmining 60% ini tashkil etadi. Unda 90-92% i suv va
8-10% i quruq qoldiq bo‘ladi. Quruq qoldiqda 6,8-8,2% oqsil, 0,1-0,12%
glyukoza, 0,17% aminokislotalar, moddalar almashinuvi mahsulotlari (mochevina,
kreatinin, ammiak), har xil fermentlar va gormonlar bor. Oqsillar organik
moddalarning ko‘p qismini tashkil etadi. Plazmadagi oqsillarga albumin, globulin
va fibrinogen kiradi. Fibrinogen qon ivishida ishtirok etgani sababli, ayniqsa, katta
ahamiyatga
ega.
Qon
ivishida plazma fermentlaridan protrombin ham muhim rol o‘ynaydi. Quruq
qoldiqning taxminan 1% i anorganik moddalar (natriy, kaliy, kalsiy, magniy, fosfor
tuzlari va boshqalar)dan iborat. Bu mineral tuzlar plazmadagi osmotik bosimi
ni
tartibga solib turadi. Osmotik bosim deb, suyuqlikda erigan moddal
ar ko‘rsatadigan bosimga aytiladi. Hujayra va to‘qimalarning normal yashashi
uchun osmotik bosim turg‘un bo‘lishi kerak. Qon plazmasida tuzlar ko‘payishi
natijasida
osmotik bosimi ortadi. Tuzlar konsentratsiyasi pasaysa, osmotik bosim ham p
ast bo‘ladi. Plazmaning osmotik bosimi o‘zgargan sharoitda qon hujayralari yashay
olmaydi, bujmayib nobud bo‘ladi yoki yorilib ketadi. Qizil qon hujayralarning
yorilishi gemoliz deyiladi.
Qonda oqsil va natriy tuzlari miqdorining ortishi to‘qimalarda suv miqdori
to‘planishiga olib keladi. To‘qimalarda suv miqdorining ko‘payishi –
odamni
ko‘pchish (shishish)ga olib keladi. Qon moddalar almashinuvida vujudga kelg
|
| |
