|
26 may 2022 3-to’plam 16-bet Kichik maktab
Pdf ko'rish
|
| bet | 129/210 | | Sana | 25.01.2024 | | Hajmi | 2,85 Mb. | | #145888 |
Bog'liq 26-11-PBwww.pedagoglar.uz
26-son 3 –to’plam may 2022
Sahifa: 152
o‘rgatish — uning tarbiyaviy rolini oshirish, uni tarbiya quroliga aylan tirish
demakdir. Tilning ijtimoiy vazifalari va tarbiyaviy ahamiyatini faqat
o‘qituvchigina emas, balki o‘quvchi ham sezsin, his qilsin. Kishining o‘zi uchun
gapirib, o‘zi uchun yozmasligini, aksincha, kishilar uchun gapirib, kishilar uchun
yozishni o‘quvchilar ijtimoiy zaruriyat deb anglamoqlari shart.
Til — jamiyatni boshqarish va rivojlantirish quroli. Tilni atroflicha bilish tufayli
o‘quvchilar jamiyat a ’zolarining ishlab chiqarish qurollarini boshqarishga oid
tajribalarini, moddiy ne’matlarni ishlab chiqarish usullarini atroflicha bilib oladilar.
Til insonning faoliyati bilan uzviy bog‘langan. Tilni o‘rganish vositasida
o‘quvchilar oddiy va ma’naviy hayotning faol ishtirokchilari bo‘lib yetishadilar.
Til — jamiyat a’zolarini tarbiyalash vositasi. Uning qonuniyatlari va grammatik
qurilishini anglash bolalarda nutq qobiliyati va nutq madaniyatini shakllantirishda,
estetik did va fahm-farosatni takomillashtirishga xizmat qiladi. Til va tafakkur. Til
va tafakkurning o‘zaro munosabati masalasi fanda uzoq tarixga ega.
Qadim zamonlardan toki hozirgi kunlarga qadar olimlar shu savollar ustida bosh
qotiradilar. Antik faylasuflar o‘zlarining logos-koinot to‘g‘risidagi ta’limotlarida
«so‘z va fikr borliqni birgalikda ifodalaydi» degan xulosani chiqarishgan edi.
Yunon faylasufi Aristotel «til va tafakkur o‘zaro aloqador ikki narsa» deb talqin
qiladi. So‘z narsalarni tasavvur etish ramzi, yozuvni so‘zlarning ramzi shaklida
qayd etadi. Ammo u tafakkur qonda paydo bo‘ladi deb, tafakkum ing fiziologik
zaminini noto‘g‘ri tushuntiradi. Gippokrat tafakkurni bosh miya bilan bog’laydi,
o‘zaro so‘zlashuv jarayonida nafas olishni e’tiborga olib, «fikr kishi ongiga havo
orqali kiradi», deb yozadi. Rus olimi A.A.Potebnya so‘z va tafakkuming o‘zaro
munosabatini tahlil qilib, shunday xulosa chiqaradi: til tayyor fikrlarni ifodalash
vositasigina emas, balki u fikrni tug‘diruvchi hamdir. A.A.Potebnya fikrlash
jarayonida so'zning rolini juda to ‘g‘ri ko‘rsatadi. Inson so‘z vositasida fikrlaydi.
Fikr so‘z vositasida olg‘a siljiydi. Til tafakkur bilan bevosita bog’langan. Tilni
tafakkursiz, tafakkurni tilsiz rivojlantirib bo‘lmaydi. Binobarin, ona tili
mashg'ulotlarida o'quvchilaming nutqini o‘stirish uchun. qilingan har bir ish
bolalarning tafakkurini o‘stirish omili ham sanaladi. Shu tufayli, ona tili ta’limida
|
| |
