|
3 (79) 2021 pedagogik mahorat
Pdf ko'rish
|
| bet | 123/344 | | Sana | 07.12.2023 | | Hajmi | 3,37 Mb. | | #113345 |
Bog'liq Pedagogik mahorat 3-son 2021 yil3 (79) 2021
PEDAGOGIK MAHORAT
95
Manzura YULDASHEVA
Buxoro davlat tibbiyot instituti
oʻzbek tili va adabiyoti
kafedrasi oʻqituvchisi
AJDODLAR MEROSIDA OILAVIY MUNOSABATLAR TALQINI
Mazkur maqolada ajdodlarimiz zardushtiylar ta’limoti va ularning muqaddas kitobi “Avesto”
matnlarida yoritilgan oilaviy munosabatlar tizimi hamda farzandlarning ma’naviy-axloqiy tarbiyasi
mazmuni yoritilgan.
Kalit soʻzlar: ajdodlar merosi, tarbiya, ma'naviyat, ezgulik, oila, farzand, salomatlik, barkamollik.
В статье раскрыто содержание семейных традиций и духовно-нравственного воспитания
детей в семье, которое отражено в учении наших предков зороастрийцев в их священной книге
“Авесто”.
Ключевые слова: родовое наследие, воспитание, духовность, доброта, семья, дети, здоровье,
совершенство.
This article describes the content of the spiritual and moral upbringing of children in the family,
which is reflected in the teachings of our ancestors Zoroastrians and their holy book “Avesto”.
Key words: ancestral heritage, upbringing, spirituality, kindness, family, children, health, perfection.
Kirish. Har qanday jamiyatning asosini, oʻzagini oila tashkil etadi. Xalqimizning azaliy qadriyatlari,
an’analari hisoblanmish: halollik, or-nomus, mehr-oqibat, sadoqat, mehnatsevarlik, vatanparvarlik kabi
insoniy fazilatlar, eng avallo, oilada shakllanadi. Ayniqsa, oʻzbek oilalarining mustahkamligi, muqimligi va
manguligi ana shu ma’naviy an’analarga tayanganligi bilan bog‘liqdir. Shularni hisobga olgan holda “oʻzbek
oilalarining ma’naviy asoslarini tadqiq qilish” [7] muhim ahamiyatga ega.
Asosiy qism. Zardushtiylarning hayot tarzi, ularning tabiat va olam haqidagi tassavurlari, axloqiy-
ijtimoiy qarashlari, shuningdek, “Avesto”ni oʻrganishga qaratilgan tom ma’nodagi yirik tadqiqotlar XVIII
asr boshlarida G‘arb olimlari va tadqiqotchilari tomonidan amalga oshirila boshlandi. J.Bauje, F.Vol'f,
G.Pommel, Jem Darmsteter, En Rasko, G.Ritter, A.Bryunuf, X.Bartolome, M.Myuller, A.Dyuperon,
I.Maymers, M.Boys, R.Fraylar zardushtiylik dini, tarixi, falsafasi, zardushtiylarda dunyoviylik, hayotiylik,
turmush madaniyati, urf-odatlar, an’analar, shuningdek “Avesto” va boshqa pandnomalarning badiiy-
ma’rifiy qimmati, tili va koʻpgina boshqa jihatlari yuzasidan ilmiy tadqiqotlar olib borib, keyingi davr ilmiy
xodimlari uchun mustahkam poydevor yaratdilar. Mustaqillik sharofati bilan Zardushtiylarning tarixi va
“Avesto”ni oʻrganishga boʻlgan talab va ehtiyoj bir qator taniqli tarixchi, adabiyotshunos, etnograf,
musiqashunos, huquqshunos, geograf, ekolog olimlarning ushbu sohaga murojaat qilib, tadqiqot ishlarini
amalga oshirishlariga imkoniyat yaratdi. Olima Fozila Sulaymonovaning “Sharq va G‘arb”, H.Homidiyning
“Avesto fayzlari”, “Avesto va tibbiyot”, “Avestodan Shohnomaga”, S.Nishonovaning “Komil inson
tarbiyasi”, T.Mahmudovning “Avesto haqida”, H.Boboev, S.Hasanovlarning “Avesto ma’naviyatimiz
sarchashmasi”, “Avesto Sharq xalqlarining bebaho yodgorligi”, M.Umarzodaning “Ovisto sirlari”,
M.Ishoqovning “Avesto”da ezgulik va yovuzlik, N.Mahmudovaning “Avestoda ta’limiy-axloqiy qarashlar”,
A.Ashirovning “Avesto”dan meros marosimlar”, Q.F.Abdullayevning “Zardushtiylarning ta’lim tizimi” kabi
bir qator tadqiqotlarida Zardushtiylik ta’limotining nazariy asoslari, zardushtiylarning udumlari, odatlari,
oilaviy munosabatlar tizimi, “Avesto”ning yaratilishi, vatani, ilmiy-ma’rifiy jihatlari, axloqiy, ekologik,
huquqiy tarbiya masalalari singari koʻp jihatlari muayyan tarzda oʻrganilib yangi ilmiy xulosalarga kelingan.
Qadim zamonlardan boshlab, Turonzaminda xalq og‘zaki ijodi namunalari, Qur’oni Karim va
hadislarda, buyuk qomusiy olimlarimizning betakror, oʻlmas asarlarida oila masalalari, oilaviy munosobatlar
tizimi talqin etilgan , maxsus tavsif etilgan.
Ana shunday ma’naviyatimizning koʻhna sarchashmalaridan biri boʻlgan, qadimgi Turon va
Eronzamin xalqlarining mushtarak ma'naviy qadriyati hisoblanmish “Avesto”da ham insoniyat va uning
taraqqiyoti bilan bog‘liq tasavvurlar, ma’naviy-ruhiy va axloqiy mezonlar, olamni, tabiatni bilishga boʻlgan
ehtiyoj va intilish, insondagi eng oliyjanob, pok fazilatlar kuylanishi bilan bir qatorda, oila asoslari, tuzilishi,
tarkibi, oila ma’naviyati, ota-onalarning oiladagi mavqelari, oilada ayol erki, burchi va huquqlari yuksak
ma’naviy va axloqiy chizgilar asosida tavsiflanganligi diqqatga sazavordir.
“Avesto”da patriarxal oila jamiyatning eng quyi boʻg‘inini tashkil etilishi aytilib, u oʻz ichiga 4 avlod
va 9 guruhni olganligi ta’kidlanadi. Oila markazida oila boshlig‘i - kadxudo turgan. Xoʻjalikni er va xotin
boshqarib, oila davrasiga: ota-ona , er-xotin, farzand va nevaralar kirishgan. Shuningdek oila tarkibiga:
otaning aka-ukalari va opa-singillari, aka-ukalari hamda ularning bolalari va nevaralari ham mansub
https://buxdu.uz
|
| |
