3 (79) 2021
PEDAGOGIK MAHORAT
199
Ruslan BAYDULLAYEV
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
axborot texnologiyalarining dasturiy ta’minoti
kafedrasi assistenti
Zamira AXMEDOVA
Toshkent davlat transport universiteti
informatika va kompyuter grafikasi
kafedrasi assistenti
YUQORI ISHONCHLILIK TIZIMLARI UCHUN DASTURIY TA’MINOT
ARXITEKTURASI
Maqolada juda ishonchli tizimlar uchun dasturiy ta’minotni yaratish muammosi koʻrib chiqiladi.
Loyihalashtirilgan dasturiy ta’minot arxitekturasi samaradorligini baholashning asosiy mezonlari
oʻrganilgan. Qisqacha tavsif berilgan. Amalga oshiriladigan keng qamrovli vazifalarga ega dasturiy
ta’minot modulli tarzda ishlab chiqilgan. Dastur funksional maqsadlariga muvofiq modullarga boʻlinadi.
Ishonchli tizimlarda dasturiy ta’minotning xatolarga chidamliligini oshirish uchun modulni alohida
dasturga ajratish taklif etiladi. Dasturiy ta’minotni funksional maqsadi boʻyicha modullarga (dasturlarga)
ajratish bilan taklif qilingan arxitekturani qurish misoli keltirilgan. Shu maqsadda vositachilik dasturi ishlab
chiqilgan boʻlib, uning yordamida odular ma’lumot almashishadi. Modullar va proksi-server oʻrtasidagi
aloqa turli texnologiyalar (TCP/IP, umumiy fayllar, umumiy xotira va boshqalar) yordamida amalga
oshirilishi mumkin. Berilgan misolda oʻzaro ta’sir TCP/IP tarmoq aloqa protokoli yordamida amalga
oshirildi va monolitik ravishda qurilgan dastur va taklif qilingan arxitekturaga muvofiq tuzilgan dasturni
taqqoslash boʻyicha tajriba oʻtkazildi. Eksperiment doirasida ma’lumotlar manbasi taklif qilingan
arxitektura asosida amalga oshirilgan dasturiy ta’minot orqali paketlarni uzatdi. Dasturiy ta’minotning
ishonchliligi mezonlari sifatida yetkazib berilgan paketlar soni olinadi. Ushbu tajriba tavsiya etilgan
arxitektura asosida yaratilgan dasturiy ta’minotning ishonchliligi ustunligini tasdiqladi.
