|
Key words: uzbek language, physical education, sports, research, semantic unit “sport”, sports
terminology.
Kirish
Pdf ko'rish
|
| bet | 317/344 | | Sana | 07.12.2023 | | Hajmi | 3,37 Mb. | | #113345 |
Bog'liq Pedagogik mahorat 3-son 2021 yilKey words: uzbek language, physical education, sports, research, semantic unit “sport”, sports
terminology.
Kirish. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 21-oktabrdagi PF–5850-son “Oʻzbek
tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeyini tubdan oshirish chora-tadbirlari toʻg‘risida”gi [1], 2020-yil
20-oktyabrdagi PF–6084-son “Mamlakatimizda oʻzbek tilini rivojlantirish va til siyosatini takomillashtirish
chora-tadbirlari toʻg‘risida”gi Farmonlari [2] ijrosini ta’minlash, shuningdek, xalqimizning koʻp asrlik
madaniy, ilmiy-ma’rifiy va badiiy tafakkuri, intellektual salohiyatining yorqin va bebaho mahsuli boʻlgan
oʻzbek tilini targ‘ib qilish hamda oʻzbek tilshunosligi sohasida fundamental va amaliy tadqiqotlarni
rivojlantirish maqsadida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 11-martdagi “Oʻzbek
tili va adabiyoti boʻyicha fundamental va amaliy tadqiqotlar samaradorligini yanada oshirish chora-tadbirlari
toʻg‘risida”gi 139-sonli Qarori [3] qabul qilingan.
Asosiy qism. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy Attestasiya komissiyasi
oliy malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarni attestasiyasi natijalari koʻra, 2015-2021-yillarda “10.00.01 –
Oʻzbek tili (filologiya fanlari)” ixtisosligi boʻyicha 124 ta dissertatsiya ishi himoya qilingan. Ulardan 108
tasi falsafa doktori (PhD), 16 tasi fan doktori (DSc) ilmiy darajasini olish uchun yozilgan tadqiqotlar sanaladi
[4].
Mazkur
dissertatsion
tadqiqotlarning
faqat
bittasidagina,
ya’ni
Shokirova
Mahbuba
Nazirg‘ulomovnaning “Oʻzbek tilidagi “sport” sememali birliklarning struktur-semantik tadqiqi” nomli
tadqiqot ishidagina jismoniy tarbiya va sport sohasi atamalari bilan bog‘liq muammolar oʻrganilgan [4].
Muallif tadqiqotlarida “ot va ot sporti bilan bog‘liq odatlarni ifodalovchi leksemalar” mazmun va mohiyatiga
asosiy e’tiborini qaratgan [5]. Soʻnggi 5 yilda 10.00.01 – Oʻzbek tili (filologiya fanlari) ixtisosligidan
himoya qilingan umumiy tadqiqotlarning 0,0088 foizi jismoniy tarbiya va sport sohasiga oid muammolar
ulushiga toʻg‘ri keladi. Tahlillarga koʻra, M.N.Shokirova tadqiqotining ilmiy yangiligi sifatida quyidagilarni:
1) oʻzbek tili umumlisoniy leksikasi, sport sohaviy birliklari va terminologik qatlamga doir lug‘aviy
birliklarning iste’mol darajasi ochib berilganligini;
2) “sport” sememali shaxs, predmet va jarayon nomlarini anglatuvchi leksemalarning semantik
belgilari aniqlanganligini;
3) sohaviy birliklar tarkibidagi kurashmoq, tepmoq, yugurmoq, sakramoq singari leksemalarning
sintagmatik munosabati orqali ularning lokal va temporal valentliklari asoslanganligi;
4) oʻzbek milliy kurashi va ot sportiga doir uloq, koʻpkari, kurash, qilichbozlik kabi lug‘aviy
birliklarning lingvokulturologik asoslari ochib berilganligini alohida e’tirof etish mumkin [4].
https://buxdu.uz
|
| |
