Variantlar
Variant | Xonaning uzunigi (A) | Xonaning eni (B) | Xonaning balandligi (H) | | hR | Yorug’lik oqimi uchun koyfisent (η) | EH – me’yoriy yoritilish |
KSS yoritgichlari uchun turi
(λ)
| zahira koeffitsiyenti (К ) | Yoritilishning tengsizlik koeffitsiyenti (Z) |
1
|
7,2
|
5,6
|
3,2
|
ЛБ40-1
|
0.8
|
0.59
|
300
|
D
|
1.4
|
1.1
|
2
|
8,5
|
6,7
|
3,8
|
ЛБ40-1
|
0.8
|
0,65
|
300
|
K
|
1,6
|
1.1
|
3
|
7,5
|
5,7
|
3,4
|
ЛД40-1
|
0.8
|
0,69
|
500
|
G
|
1,5
|
1.1
|
4
|
9,5
|
8,2
|
3,5
|
ЛБ65-1
|
0.8
|
0,89
|
400
|
M
|
1,8
|
1.1
|
5
|
10,5
|
9,2
|
4,5
|
ЛД65
|
0.8
|
0,63
|
200
|
L
|
1,7
|
1.1
|
6
|
11,5
|
10,2
|
3,7
|
ЛБ80-1
|
0.8
|
0,67
|
300 −500
|
D
|
1.4
|
1.1
|
7
|
6,5
|
4,8
|
3
|
ЛБ18-1
|
0.8
|
0,68
|
100
|
K
|
1,6
|
1.1
|
8
|
8,2
|
6,8
|
3,6
|
ЛЕЦ18
|
0.8
|
0,60
|
300
|
G
|
1,5
|
1.1
|
9
|
9,2
|
7,8
|
4
|
ЛБ36
|
0.8
|
,065
|
500
|
M
|
1,8
|
1.1
|
10
|
10,2
|
9,8
|
4,2
|
ЛЕЦ36
|
0.8
|
0,69
|
400
|
L
|
1,7
|
1.1
| Sun’iy yoritilishni hisoblash
Xonalarning sun’iy yoritilishini lyuminessen lampalardan foydalanish orqali hisoblash
Buxgalteriya xonadagi sun’iy yoritilganlikni aniqlash.Xonada personal elektron –hisoblash mashinasi (PEVM) ishlatiladi
Dastlabki ma’lumotlar:
Xonaning uzunigi А = 7,2 м;
Xonaning eni В = 5,6 м;
Xonaning balandligi Н = 3,2 м;
Qaytgan (aks etgan) koeffitsiyent:
shiftning ρn = 70 %;
devorlarning ρc = 50 %;
ishchi yuzaning ρР = 30 %
1 Yorug’lik manbasini tanlaymiz. Eng iqtisodiy oq rangli lampalarni ишлатамиз LB.
2 Yoritgich turini tanlaymiz. Qatorli yoritgichlarni ikki lampali LV003-2x40-001 turini LB40 ning KSS si bilan D turidan foydalanamiz.
3 Yoritgichning shiftdanilib osilib turishini hS = 0 m deb qabul qilamiz.
4 Ishchi yuzaning balandligini OST 32.120-98 (jadval. 4) ga binoan hR = 0,8 m deb qabul qilamiz.
jadval.4
Ishlab chiqarish korxona xonalarining yoritilish normalari
(извлечение из ОСТ 32.120-98)
Sex,uchaska, ish o’rni va uskunalarining nomlanishi
|
Tekislik yuzasining meyyoriy yoritilishi
|
Ko’rish uchun begilangan ish razryadi
|
Umumiy yoritilish
|
Yoritilganlik, lk
|
Gaz raz- ryadli lampalar
|
Chug’lanma lampalar
|
Texnik hizmat ko’rsatish sexi TO-3, TO-4, joriy (hozirgi) ta’mirlash TR-1, texnik hizmat ko’rsatish punkti TO-2, singdirilgan-quritish maydoni, yuvish mashinalari, nasos stansiyalari, strelali (temir yo’l) postlar
|
G-0
|
VI
|
150*
|
75*
|
Sexning joriy (hozirgi) ta’mirlash
TR-2, TR-3, kapital (remonta) ta’mirlash KR-1, KR-2, elektr mashinalarini ta’mirlash bo’limlari
|
G-0
|
VI
|
200
|
100
|
Yig’ish (sborka qilish, elektroapparatnыy,elektromashina sexi, joyidan jilmay aylanadigan (buksovoy)detallarni ta’mirlaydigan sex, elektrolit i dissillyatorli xonalar
|
G-0,8
|
VI
|
200
|
100
|
Telejkali, g’ildirakli, mexanikli, uskunali, dizel sexi, refrijeratorli harakatlanuvchi tarkibli va passajirli vagonlarsh ta’mirla,muzlatgchlixonalar va uskunalar , yonilg’ili apparaturalar, termik bo’limlar, vagon – g’ildirakli utaxonalar
|
G-0,8
|
Va
|
300
|
200
|
Payvandlash bo’limlari, detallarni ko’ydirish va toblash (qizdirish) pechilari
|
G-0,5
|
VII
|
300
|
150
|
5. Yoritgichning shiftdanilib osilib turishini aniqlash(1) quydagicha
HР = H – hС – hр
Н – xonaning balandligi, m;
hС – Yoritgichning shiftdanilib osilib turishi, m;
hР – ish yuzasining balandligi yoki tekisligi m.
HР = 3,2 – 0,8-0 = 2,4 м.
6 Lyuminessent yoritgichlarning qatorlar orasidagi optimal masofasini L aniqlash fomulasi (2), jadval bo’yicha. (5)
L = ∙ НР , (2)
Bu yerda L – yoritgichlar orasidagi yoki qatorlar orasidagi optimal masofasi, m;
HР – Yoritgichning shiftdanilib osilib turishi, m;
− yoritgichlar orasidagi masofani aniqlash uchun koeffitsiyent.
Tavsiya etiluvchi jadvalda keltirilgan. 5 [16].
жадвал 5
KSS turudagi yoritgichlar uchun tavsiya etiluvchi
KSS turi
|
S
|
E
|
Konsentrlangan (boyetilgan, tuyingan) (K)
Uzoqa chuzilgan (chuqurlashgan) (G)
Kosinusli (D)
Teks, bir me’yorda (M)
Yarimkengaygan (L)
|
0,6
0,9
1,4
2,0
1,6
|
0,6
1,0
1,6
2,6
1,8
|
Izoh. S lyuminessent lampalar uchun tavsiya etiladi, E – qolgan xollarda.
D turudagi KSS yoritgichlari uchun λ = 1,4 deb qabul qilamiz:
L = 1,4 · 2,4 = 3,4 м.
7 Yoritgichlarning qatorlar sonini N quydagi fomula orqali aniqlaymiz (3):
Bu yerda В -xonaning eni ,m;
L- yoritgichlar orasidagi yoki qatorlar orasidagi optimal masofasi, m;
N = 5,6/3,4 = 1,6.
N = 2 deb qabul qilamiz.
8 ОСТ 32.120-98 (jadval.6) dan personal elektron –hisoblash mashinasi (PEVM) ishlatiladigan xona uchun normal yoritilishni tanlaymiz
jadval.6
Umumiy va yordamchi bino (xona)lar uchun lyuminessent lampalar orqali yoritilish
normasi (ОСТ 32.120-98)
Xonalar
|
Tekislik yuzasining yoritilishi normalash
|
Yoritilganlik, lk,
|
Kabinetlar, ishchi xonalar
Proyektli zallar, chizma byurolar
Mashina yozuvli va mashina hisobli byurolar
Majlislar zali
personal elektron –hisoblash mashinasi (PEVM) ishlatiladigan xona
passajirlar dam olishi uchun xonalar
elektrli markazlashtirish posti
|
G-0,8
G-0,8
G-0,8
G-0,8
G-0,8
G-0,8
G-0,8
|
300
500
400
200
300 − 500
100
300
|
ЕН = 400 lk.
9 Xonaning yuzasini quydagi formula orqali aniqlaymiz (4):
S = A ·B .
Bu yerda А = xonaning uzunigi,m;
В = xonaning eni, m;
S = 7,2 · 5,6 = 40,3 м2.
10 Zaxira koeffitsiyentini tanlaymiz jadval. 7
Жадвал 7
Zaxira koeffitsiyenti (ОСТ 32.120-98)
Xona
|
Хоналар мисолида
|
Koeffitsiyent zapasa, k
|
Havo muhitli ishlab chiqarish xonasi:
a) chang,tutun, 1 dan 5 mg/m3 gacha sust harakatlanuvchi
b) 1 mg/m3 cha chang, tutun sust harakatlanuvchi
|
Chlangarlik sexi, metal quymachilik,payvandchilik, yig’ish (sborka qilish) , KR-1, KR-2
Sex TR-1, TR-2, mexanikli, rolikli bo’limlar, vagon-g’ildirakli ustaxonalar, elektromashinali sexlar
|
1,6 – 1,8
1,4 – 1,5
|
Umumiy va yordamchi xonalar, passajirli bino normal muhit va sharoitli vokzallar
|
Kabinetlar va ishchi xonalar, VDT va PEVM li xonalar, o’quv xonalar, laboratoriyalar, majlislar zali, kassa zallari
|
1,4
|
К = 1,4.
11 Yoritilishning tengsizlik koeffitsiyenti quydagicha qabul qilamiz (. p. 3)
Chug’lanma lampalar uchun, DRL va DRI Z = 1,15,
lyuminessent lampalar uchun Z = 1,1.
Z = 1,1.
12 Xonaning indeksi φ quydagi formula orqali aniqlanadi (5):
φ = 40,3/2,4 (7,2 + 5,6) = 1,3.
13 Yorug’lik oqimining koeffitsiyentini η ishlatamiz
Yorug’lik oqimi uchun ishlatiladigan koeffitsiyentlar
D turda KSS li yoritkichlar uchun ρn = 0,7, ρc = 0,5, ρр = 0,3 xonaning indeksi φ =1,3 interpolyatsiyasini quydagicha qabul qilamiz η = 0,59.
14 bir qator yoritgichlarning talab qilinuvchi yorug’lik oqimini quydagi formula yordamida aniqlaymiz (6):
F = EH S K Z / N
Bu yerda F – bir qator yoki bir dona lyuminessent yoritgichlarning talab qilinuvchi yorug’lik oqimini , lm;
EH – me’yoriy yoritilish СНиП 23-05-95 yoki ОСТ 32.120-98 bo’yicha, lk;
S – maydon yuzasi, m2;
К – zahira koeffitsiyenti;
Z – Yoritilishning tengsizlik koeffitsiyenti;
N – lyuminessent lampalar yoki qatorlar soni, dona;
− ishlatiladigan yorug’lik oqimining koeffitsiyentini.
F = 400 · 40,3 · 1,4 · 1,1/2 · 0,59 = 21 038 lm
15 Bir qatordagi yoritgichlar sonini quydagi formula yordamida aniqlaymiz (7).
n =F / Fсв,, (7)
Bu yerda n –bir qatordagi lyuminessent yoritgichlarning soni, dona.;
Fсв – Bitta yoritkichning yorug’lik oqimi, lm.
ЛБ40-1 lampali yorug’lik oqimini jadval. 9
жадвал 9
Lyuminessent lampalarning texnik ma’lumoti
Lampa turi
|
Quvvati, Vt
|
Belgilangan yorug’lik oqimi, lm
|
Lyuminessent lampalarningumumiy ko’rsatgichlari (ГОСТ 6825-74)
|
ЛБ15-1
ЛД15
ЛБ20-1
ЛД20
ЛБ30-1
ЛД30
|
15
15
20
20
30
30
|
835
700
1200
1000
2180
1800
|
ЛБ40-1
ЛД40-1
ЛБ65-1
ЛД65
ЛБ80-1
ЛД80
|
40
40
65
65
80
80
|
3200
2600
4800
4000
5400
4300
|
Energiya tejamkor lyuminessent lampalar (ГОСТ 6825-91)
|
ЛБ18-1
ЛЕЦ18
ЛБ36
ЛЕЦ36
ЛБ58
ЛЕЦ58
|
18
18
36
36
58
58
|
1250
850
3050
2150
4800
3300
|
Izoh. Lampalar turidagi harf va raqamlarning o’qilishi: Л – lyuminessentnaya (lyuminessentli), Б – белая (oq), Д – дневная (kunduzgi), Е – естественная (tabiiy), Ц – с улучшенной цветопередачей (yaxshilangan rang uzatuvchili); harflardan keyingi raqamlar – lampaning quvati vattlarda,ohirgi raqam– modifikatsiya raqami.
Fл = 3200 lm. Ikki lampali ЛБ40-1 yoritgichning yorug’lik oqimi
Fсв = 2 · Fл = 2 · 3200 = 6400 lm.
n = 21 038/6400 = 3,3 dona.
n = 3 deb qabul qilamiz.
16 Yoritilganlik aniqligini quydagi formula yordamida topamiz Efakt (8).
lyuminessent yoritkichlar uchun
Еfakt = ЕНFfakt / F.
Bir qator yoritgichlarning yorug’liklar oqimining aniqligi:
Ffakt = n Fсв= 3 · 6400 = 19 200 lm,
Efakt = 400 · 19 200/21 038 = 365lk.
17 Yoritilganlikni normal miqdordan og’ishi Δ quydagi formula yordamida topamiz (9):
=100(Еfakt − ЕН) / ЕН, (9)
Be yerda − Yoritilganlikni normal miqdordan og’ishi,%.
Δ = 100(365 – 400)/400 = – 8,75 %.
18 Yoritilganlik normal miqdordan 8,75 % ga kam bo’lib bu og’ishi SN va Q 23-05-95 talablarini qoniqtiradi.
Amaliy ishni bajarish jarayonida talabalarning mavzuni
to’liq o’rganishida yordam beruvchi savollar:
Sun‘iy yorug’lik haqida nimalarni bilasiz?
Qandillarga qo’yilgan talablar?
Sexlarni yoritishga qanday talablar qo’yiladi?
Yorug’likni me’yorlashtirishning qanday usullari mavjud?
|
