|
Kompyuter xotirasi va uning turlariBog'liq ma`ruza-3 Turar joy va jamoat binolarini loyihalashning tipologik asoslari, ЛИРА версия 9, qurilish mexanikasiKompyuter xotirasi va uning turlariXotira kompyuterda dasturlar va berilganlarni, amal
natijalarini saqlaydigan qurilmadir. Xotiraning turlari ko`p: tezkor, doimiy, tashqi, kesh, video va
boshqalar.
Tezkor xotira (RAM – Random Access Memory – ixtiyoriy kirish mumkin bo`lgan)
kompyuterning muhim qismi bo`lib, protsessor undan amallarni bajarish uchun dastur,
berilganlarni oladi va amalni bajarib, natijani yana saqlaydi. Shuni alohida takidlash lozimki,
kompyuter o`chirilsa, tezkor xotirada saqlanayotgan dasturlar va berilganlar yo`q bo`lib ketadi.
Tezkor xotira juda tez yozishi va o`qishi bilan farq qiladi. Uning «tezkor» nomini olishining
sababi, u juda tez ishlaydi va protsessor berilganlarni xotiradan o`qishida yoki yozishida
kutishiga hojat yo`q.
Kompyuterda tezkor xotira standart panellarda joylashgan, ular modullar deb ataladi.
Tezkor xotira modullari sistema platasida mos hajimlarda qo`yiladi. Xotira modullari ikki xil
bo`ladi: bir qatorli (SIMM modullar) va ikki qatorli (DIMM modullar). Pentium protsessorli
kompyuterlarda bir qatorli modullarni juft ishlatish kerak (sistema platasiga o`rnatishda hamma
vaqt juft sonda bo`ladi). DIMM modullarni bittadan o`rnatish mumkin. Bitta platada har xil
modullarni o`rnatish mumkin emas.
Tezkor xotira modullarining asosiy xarakteristikasi quyidagicha:
xotira hajmi;
murojaat vaqti.
SIMM modullari 4, 8, 16, 32, 64 Mbayt hajimga ega; DIMM modullariniki esa 16, 32, 64,
128, 256, 512 Mbayt. Murojaat vaqti xotira yacheykalariga murojjat qilishda qancha kerak
bo`ladigan vaqtni ko`rsatib, vaqt qancha kam bo`lsa shuncha yaxshidir. Bunda vaqt nanosekunda
o`lchanadi. SIMM modullarida – 50 – 70 ns, DIMM modullarida esa – 7 – 10 ns.
Doimiy xotira (Read Only Memory – ROM – faqat o`qish uchun). Bunda, berilganlar
(standart dasturlar) unga avvaldan xotira mikrosxemasiga ishlab chiqarilgan zavodida
joylashtirilgan bo`ladi va berilganlarni o`zgartirish talab qilinmaydi. Bunday xotiradan faqat
unda saqlanayotgan ma’lumotlarni o`qish mumkin. Shuning uchun ham u ROM deb ataladi.
ROM da kompyuter o`chirilganda ham ma’lumotlar saqlanadi. IBM PC kompyuterlarida bu
xotira kompyuter jihozlarining ishlashini tekshirish, operatsion tizimning boshlang`ich
yuklanishini ta’minlash, qurilmalarga xizmat ko`rsatishning asosiy funksiyalarini bajarish uchun
ishlatiladi.
Kompyuter ishga tushganda uning tezkor xotirasida hech qanday ma’lumot bo`lmaydi,
chunki yuqorida ta’kidlaganimizdek tezkor xotirada kompyuter o`chirilganidan so`ng hech
qanday ma’lumot saqlanmaydi. Lekin, kompyuter ishga tushganidan protsessorga buyruq kerak.
Shuning uchun protsessor unga ma’lum bo`lgan maxsus boshlang`ich manziliga murojaat qiladi,
ya’ni birinchi buyrug`iga. Bu manzil ROM yoki doimiy xotiradir. Doimiy xotiradagi dasturlar
majmuyi BIOS (Basic Input Output) kiritish/chiqarish tizimning bazasini tashkil qiladi.
Bu dasturlarning asosiy vazifasi shundan iboratki, ular tizimning tarkibi va ishga
yaroqliligini tekshiradi hamda klaviatura, monitor, yumshoq va qattiq disklar orasidagi
bog`lanishni ta’minlaydi.
4
Discovering Computers 2016. Tools, Apps, Devices,and the Impact of Texnology. 56 page.
|
| |
