Tish frezalash stanoklari

7.2-rasm 
Frezalash supporti shunday o'rnatiladiki, frezaning o'qi zagotovkaning yoni (tores 
yuzasi) bilan frezaning bo'lish diametridagi freza tishlarining vint chizig`ning ko'tarilish 
burchagi cob ga teng bo'lgan burchak cp tashkil qilsin, ya'ni cp =cob. Buning uchun freza 
supporti buriluvchi qismga ega bo'ladi. Bu sxema uchun quyidagi uch xil hara-kat mavjud 
bo'ladi. 
I. Bosh harakat — frezaning aylanma harakati 3 xil tezlikli elektr dvigateli M
1
dan 
boshlanib freza shpindeliga 11 xil chastotali («n
f
=40... 405 min
-1
) aylanishni uzatadi. 
Bosh harakat kinematik zanjiri tengla-masi quyidagicha yoziladi: 
n
f
=n
ed
31/62*a/b*29/29*29/29*20/80, min
-
1; 
(a va b-almashinuvchi g’ildiraklar tishlari soni).
Frezaning aylanish chastotasi quyidagi formuladan aniqlanadi: 
n
f
= 1000v/πd
f
min
-1 
II.Frezaning vertikal surish harakati S
v
-freza supportining zagotovkaning bir to'la 
aylanishiga to'g`ri keladigan vertikal yo'nalish bo'yicha siljishi, mm/ayl. Bu zanjirning 
oxirgi elementlari zagotovka va qadami t=10 mm li vertikal surishning yurgizish vintidir. 
Vertikal surish zanjiri kinematik balansi tenglamasi quyidagicha yoziladi: 
I
avlst
*96/l*35/35*33/33*2/96*a
2/
v
2
*/i
sq
*50/45*l/24*t
sq
(=10)=5
v 
III. Bo'lish (va obkatka) harakati zagotovkaning aylanishi frezaning aylanishi bilan 
moslashgan harakatdir (ya'ni frezaning bir marta aylanishida zagotovka Ag’dtishga 
burilishi kerak, bunda d-frezaning kirimlar soni, z-kesilayotgan g’ildirakdagi tishlar soni). 
Bo'lish zanjiri kinematik balansi tenglamasi: 
l
aylfr
*z80/20*29/29*29/29:27/27*/i
dif
*58/58*e/f*a
1
/v
l
*s
1
/d
l
*33/33*35/35*l/96=k/z:
To'g’ri tishli g’ildiraklar kesilayotganida differensialning uzatish nisbati i
dif
=l, chunki u 
zanjirdan o`zib qo'yiladi. 
B. Tishli g’ildiraklarning tishlari vintsimon bo'lgan holat uchun stanokni sozlash 
(7.3-rasm). 

ф= 
a+wb 
7.3-rasm. 
bu yerda v-kesish tezligi, m/min; d
f
-frezaning diametri, mm.
Zarur bo'lgan harakatlar: 
I. 
Frezaning aylanishi, n
f
, 
II. 
Vertikal surish, s
v
; 
III. 
Zagotovkaning aylanishi, n
z
; 
IV. 
Zagotovkaning qo'shimcha aylanishi (differensial zanjiri yordamida). 
Differensial zagotovkaning asosiy aylanishi va qo'shimcha aylanishini—algebraik 
qo'shishni amalga oshiradi. Differensial zanjirga ulanganda 
i
dif
=1/2 . Zagotovkaning qo'shimcha aylanish zanjiri kinematik balansi tenglamasi. 
T=l 
zag. qo`shimcha ayl
*96/l ♦35/35*33/33* 1/i
ь
*f/е*58/58*i
dif
*45/1 *27/21*d
3
/c
3
*b
3
/a
3
* 1/24* 10. 
Bundan differensial gitarasini sozlash formulasi kelib chiqadi: 
a
3
* c
3
I b
3
* d 
3
= 25 * sin σ ° I πm 
H
* к , 
bu yerda: m
n
- kesilayotgan g’ildirak normal moduli; 
σ - kesilayotgan tishning qiyalik burchagi, grad. 
D. Chervyak g’ildiraklarida tish kesish uchun stanokni sozlash (7.4-rasm). 
7.4-rasm 
Stanokda chervyak g’ildiraklarida tish kesish radial va tengensial (o'q bo'ylab) 
surishlar yordamida bajariladi. Stanokda radial surish harakatini sr zagotovka oladi. 
Zagotovka bir marta aylanganida u radial yo'nalishda srmasofaga suriladi. Bu harakat 
karetkaning radial surishning yurgizish vinti (t =10 mm) ishga tushgandagi surilishi orqali 
ta'minlanadi (mufta M
I0
).
4.5. Tish o'yish stanoklari 
Bu stanoklarda kesuvchi asbob sifatida o'ygich (dolbyak)lar, keskichlar o'rnatilgan 
maxsus kal-laklar va tish kesish taroqlaridan foydalaniladi. Dolbyaklar bilan ishlaydigan 
stanoklar vertikal va gorizontal ko'rinishlarda bo'ladi. 

Gorizontal tish o'yish stanoklari ko'pincha ikkita dolbyak bilan ishlab shevron 
tipidagi tishli g’ildiraklarni tayyorlashda qo'llaniladi. 
Dolbyak bilan ishlaydigan tish o'yish stanoklarida silindrik g’ildiraklarda tashqi va 
ichki (14.7-rasm) ilashadigan to'g’ri va vintsimon tishlarni, pog’onasimon blok-
shesternyalar (14.8-rasm), sektorlarning tishlarini o'yib hosil qilish mumkin. Bunday 
operatsiyalar ham obkatka usuli bo'yicha amalga oshiriladi. 
5A122 modelli tish o'yish yarim avtomati (14.5-rasm) vertikal tipdagi, yuqori 
aniqlikda ishlaydigan stanokdir. Uning texnik tavsifi quyidagicha:
tish 
qirqiladigan 
g’ildirakning 
eng 
katta 
diametri, 
mm 
250 
g’ildirak tishli qismining eng katta kengligi, mm 50 
7.5-rasm. 5A122 modelli tish o'yish yarim avtomati: 
l-stanina; 2-stoyka; 3- doiraviy surishlar gitarasi; 4- dolbyakni harakatdan 
o`zish mexanizmi; 5-shtossel karetkasi; 6-stol karetkasi; 7-gidroagregat. 
eng katta moduli, mm 
minutiga ikki marta yurishlar soni, i.m.y./min. 195...2000
Stanokda quyidagi harakatlar mavjud: 
1. Stanokdagi bosh harakat - dolbyakning ilgarilama-qaytar harakati. Bu harakatning 
tezligi (kesish tezligi) quyidagicha aniqlanadi: 
v=v
i.y.
=2l*n/1000m/min 
Bu yerda n—ikki marta yurishlar chastotasi (mazkur stanokda n almashinuvchi 
shkivlar va elektr dvigatel M
1
ning aylanish chastotasini qayta ulash orqali sozlanadi: 
n=n
ed
t*D1/D2, 
\ 
l=b+(5... 7)—dolbyakning yurish masofasi, mm. 
II. Dolbyakning aylanma (aylanma surish) harakati. Bu harakat M
2
elektr 
dvigatelidan boshlanadi, uning kinematik balans tenglamasi: 
n
ed
2/48 * a/b * 39/65 * 1/90 πmz
d 
= s
d
bundan: 
a/b = 3600 *s
d/
n
ed
* πmz
d
; a+b=100, 
bu yerda m - kesilayotgan tishlar moduli , mm. 

Z
d
-dolbyak tishlari soni. 
III. Bo'lish harakati —dolbyak va zagotovkaning o'zaro moslaahgan harakatidir, 
ya'ni dolbyak bir tishga burilganida (l/z
d
) zagotovka ham bir tishga burilishi (1/z) kerak. 
Bu harakatning kinematik balans tenglamasi: 
1/z
d
*90/1*65/39*21/21*21/21*a
1
/d
1
*с
1
/d
l
*32/40*1/120=1/г 
bundan: a
1
/b
1
*c
1
*d
1
=z
d
/z, 
bu formuladan bo'lish gitarasini sozlashda foydalaniladi. 
V. Zagotovkaning radial suhlishi (dolbyakning zagotovkaga qirqib kirish harakati). Bu 
harakat zagotovkaning dolbyakka qarab surilishi, ma'lum balandlikka ega bo'lgan 
tishni (ikki tish oralig`ini qirqib) hosil qilish uchun zarur bo'lib, uni gidrosilindrlar 
yordamida stol karetkasining chapga surilishi orqali hosil qilinadi.
Blok shesternya tishlarini o'yish. 
V. Salt yurish paytida dolbyak zagotovkadan uzoqlashtiriladi (zagotovka va 
dolbyakning o'zaro ishqalanmasligi uchun), ish yurishidan oldin dolbyak zagotovkaga 
yaqinlashtiriladi. 
Vintsimon tishli g’ildiraklarga ishlov berilganda dolbyak shtosseli-dagi z=90 
bo'lgan chervyak g’ildiragiga vintsimon yo'naltirgich o'rnatiladi (14.6-rasm), uning 
qiyalik burchagi qirqiladigan tishning qiyalik burchagiga teng bo'lishi kerak. Dolbyak 
ham vintsimon tishli bo'lishi lozim. Endi dolbyak yuqorida ko'rsatilganlardan tashqari 
aylan-ma qaytar harakatni ham bajaradi. 
Dolbyaklar o'matilish usuli bo'yicha dastali va dastaga o'tqaziladigan, konstruktiv 
belgilari bo'yicha disksimon va kosacha shaklidagi, aniqligi bo'yicha uch sinfga (AA, A 
va B), to`zilishi bo'yicha 5 tipga (I-disksi-mon to'g`ri tishli, 11-disksimon qiyshiq tishli, 
Ill-kosacha shaklidagi to'g’ri tishli, IV-dastali to'g`ri tishli, B-dastali qiyshiq tishli) 
bo'linadi. 

Download 472,83 Kb.