|
5-amaliy mashg’ulot. Mavzu: Oila xo’jaligini yuritish omili. Reja
|
| bet | 1/3 | | Sana | 23.04.2024 | | Hajmi | 17.62 Kb. | | #205566 |
Bog'liq 5-amaliy mashg’ulot. Mavzu Oila xo’jaligini yuritish omili. Rej-fayllar.org bibliofond.ru 865589, Paint grafik dasturida ishlash, Rs Pi, Ҳуқуқшунослик- Маматов Х-Т- 2016, 1-m, 105161, 123, Kirish umumiy ma\'lumotlar-fayllar.org, 1-mustaqil ish Bajardi Yusubjonov Bahodir Tekshirdi-fayllar.org, 1. Tabiat haqida beriladigan bilimlarning yoshga mosligi haqida -fayllar.org, треб
5-amaliy mashg’ulot. Mavzu: Oila xo’jaligini yuritish omili. Reja
5-amaliy mashg’ulot.
Mavzu: Oila xo’jaligini yuritish omili.
Reja:
1. Oila budjeti.
2. Xarajat turlari.
3. Oilada iqtisodiyot. To‘g‘ri tashkil qilish omili
Iqtisodiy
4. Rejasi borning –ertasi bor.
Oila budieli oilaning ma’lum muddatda kutadigan daromadlari va xarajatlarining hisob-kitobi.
Oila budjetining daromadi barcha oila a’zolarining ish
haqi, turli mukofotlari, nafaqa, stipendiya, pensiya, shaxsiy
yordamchi xo‘jaliklardan olinadigan foyda va boshqalar
yig‘indisi hisoblanadi.
Oila budjetining sarflanishi quyidagi yo‘nalishlarda bo‘-
lishini o'rgangan edik:
1. Uy-joy xarajatlari.
2. Oila uchun oziq-ovqatlar, kiyim-kechaklar, transport
xarajatlari.
3. Ro‘zg‘or uchun jihozlar.
4. Oila miqyosidagi an’anaviy tadbirlar o‘tkazish uchun
sarf-xarajatlar.
5. Oilaga qo‘shimcha daromad keltiruvchi xo‘jalikka
qaratilgan sarf-xarajatlar (yem-xashak, kunjara, siylos, don va
boshqalar).
6. Oila uchun texnikaviy jihozlar.
Sanab o'tilgan sarf-xarajatlar katta va kichik doimiy va
takrorlanuvchi bo‘lishi mumkin.
XARAJAT TURLARI
Uy-joy, avtomobil, zamonaviy texnika, an’anaviy tadbirlar kabilarga sarflanadigan mablag1 Katta xarajatlar hisoblanadi.
Turli uy-ro‘zg‘or anjomlari (bolg‘a, tesha, supurgi,
changyutgich, qozon, idish-tovoq va boshqalar), ro‘zg‘orga
oid, zarur kichik jihozlar, mayda-chuydalarga sarflanadigan
mablag* KichiK xarajatlar deb ataladi.
Oziq-ovqat mahsulotlari uchun, oilaga qo‘shimcha
daromad keitiruvchi xo‘jalikka yo‘naltirilgan sarflar hamda
kundalik ehtiycj uchun ajratiladigan mablag'lar doimiy
xarajatlar sanaladi.
Uy-hovli soliqlari, radio, telefon, gaz, suv, elektr kabilarga toiovlar, mavsumiy kiyim-kechaklar, o‘quv qurollari va
boshqalarga sarflanadigan mablag'lar taKrorlanuvchi xarajatlar deb yuritiladi.
Oila budjetini to‘liq va to‘g‘ri tushunishdan_ iqtisodning
tub ma’nosini anglash, shuningdek «Iqtisod» qasrining sehrli
kalitini topish boshlanadi. Gap shundaki, oila va uning
a’zolari ehtiyoji chegaralanmagan. Masalan: hamma oila
hashamatli uy-joy, zamonaviy avtotransport, texnikaviy
jihozlarga, eng yaxshi kiyim-kechak, sifatli oziq-ovqat,
ko'rkam dala hovli kabilarga ega bo‘lishni istaydi. Ammo,
oila budjeti doim chegaralangan. Demak, chegaralangan
imkoniyatdan samarali foydalangan holda chegaralanmagan
ehtiyojni qondirish muammolarini yechish iqtisodiyotni
keltirib chiqaradi.
Oila budjetni sarflash yo'nalishlari turining ahamiyatiga
qarab o‘zgaradi. Masalan, oila a’zolarini avtomobil olishga
bo‘lgan ehtiyoji birinchi o‘ringa qo‘yilsa, qolgan yo‘nalishlardagi sarf-xarajatlar avtomobil sotib olish maqsadiga
erishgunga qadar kamaytiriladi.
Shuningdek, yuqoridagi yo'nalishlarda ko‘rsatilgan katta
xarajatlarga bo‘lgan ehtiyoj maqsadga aylansa, qolgan
yo‘nalishlarga sarflanadigan mablag‘ o‘z-o‘zidan kamayadi.
Pul va molni kerakli, zarur narsalarga sarflagandan keyin
qolgan puldan bir qismini kelgusi kunlar uchun saqlash
lozim. Shunday qilinsa, doimo iqtisod qilib borilsa, katta
sarmoya hosil bo‘ladi.
Iqtisod qilishga, tejashga odatlangan odamlar saodat va
tinchlik bilan umr kechiradilar. To‘g‘ri, yaxshi yeyish, ichish,
kiyish kerak, ammo «ko'rpangga qarab oyoq uzat» naqliga
amal qilinsa, boshqalaming narsalariga ta’ma qilinmaydi,
ko‘ngil ham xotiqam bo'ladi. Qo'lida bo‘lgan pulga, mulkka
qanoat qilmagan odamning nafsi butun dunyo moliga ham
qanoat qilmaydi.
Isrof - o'rinsiz, foydasiz ishlarga pul va mol sarflashdir.
Qo‘ldagi pul va molni kerakli joylarga sarflash, yaxshi idora
qila olish, isrofgarchilikdan saqlanish lozim. Shuhrat qozonish uchun to‘y va ziyofatlar qilib, pul sarflash nodonlikdir.
Isrof natijasida yo‘qchilik, keyin har kimning mol, davlatiga
ta’ma va xasad qilish kelib chiqadi.
Bayt:
Sen agar isrof etishni tashlading,
U1 zamon davlat etagin ushlading.
Har qanday oila ma’lum bir daromad hisobiga yashaydi.
Davlatimiz oilalaming iqtisodiy quwatini oshirishga yaqindan yordam berish maqsadida yildan-yilga mehnatkashlaming oylik ish haqlarini oshiryapti, pensioner, student,
yolg‘iz ona ham davlat e’tiboridan chetda qolayotgani yo‘q.
Davlatimiz oilaga ma’naviy, iqtisodiy jihatdan yordam berar
ekan, oilada kelajak yaratuvchisining xarakteri, mehnatga
munosabati, axloqi, g'oyaviy-madaniy saviyasi o‘sishini
ko‘zda tutadi, oilalaming kundalik ro‘zg‘or uchun zarur
narsalar, uy-joy bilan ta’minlashni, ayolning mehnatini
yengillatishni o‘z oldiga vazifa qilib qo‘yadi. Bu esa mustaqil
davlat oilasining mustahkamlanishida, budjeti va xo‘jaligi
rivojida muhim ahamiyat kasb etadi.
Yosh oilalar faqat bir-birlarini tushunmasligi tufayligina
emas, balki iqtisodiy sharoitni yo‘lga qo‘ya olmay ham
ajraladigan hollar uchraydi.
Shunday oilalar borki, qiyinchilik bilan topilgan pulni,
osongina sovuradilar, ular oilaning iqtisodiy masalalari bilan
yuzaki shug‘ullanadilar. Ammo bu borada o‘nlab ko‘radigan
ko‘p muammolar bor. Oila a’zolari oyiga qancha ish haqi
olishi aniq, lekin bu pulni qaysi maqsadlarga qanday sarflayotganlari haqida aniq hisob-kitob yo‘q.
Oila budjeti - oila a’zolarining oylik ish haqi hisobidan
to‘planib, daromad va xarajatlar yig‘indisidir. Xo‘sh, tabiiy va
maishiy ehtiyojga sarflanganidan qolgan mablag'ni nimaga
sarflash kerak? Turistik sayohat uchunmi? Kitob sotib
olishgami? Qimmatbaho kiyimlar uchunmi? Mashina xarid
qilishgami? Buni oila a’zolari hal qilishi kerak?
Oilada bolalami yoshligidanoq oilaning iqtisodiy
masalalarini hal qilishga jalb etish birinchidan bolaning otaona oldidagi qadrini oshiradi, bolaning o‘ziga ishonchini
kuchaytiradi, ikkinchidan, pul sarflash madaniyatiga, hisobkitobga, tejamkorlikka o‘rgatadi. Oila xo‘jaligining iqtisodiy
masalalari, hamma oila a’zolari ishtirokida o‘tadigan oilalarda pul-mablag‘ sababli janjallar ro£y bermaydi, balki, oila
a’zolarini oila kollektiviga yanada jipslashtiradi.
|
| |
