yuradi, boshi va qo’llari haraqat qiladi, musiqani tushunadi va uning ohangiga o’ynaydi va
hokazo. Ikkinchi robot «Demonstrator» («namoyish qiluvchi») Ukraina Fanlar akademiyasi
institutlaridan birida bor. Bu robotning ichiga sun’iy olmos ishlab chiqaruvchi laboratoriya
qurilmasi joylashtirilgan. Robot oddiy grafitdan sun’iy olmos ishlab chiqarish texnologiyasini
ommabop qilib tushuntirib bera olgan. Ma’ruza paytida robotning og’ziga
grafit parchalari
solingan, robot esa jag’i bilan uni ezgan va ko’p o’tmay uning o’zi maxsus teshigidan tayyor
bo’lgan olmos kristallni olib bergan. Bu namoyish katta samara bergan. Yuqorida aytilgan
fikrlarni umumlashtirib, shuni tasdiqlashimiz mumkinki, android va birinchi
robotlar insonning
harakat va ta’sir qilish sohasidagi imkoniyatlarini modellashtirishda birinchi urinish bo’lgan.
Ular hozirgi zamon robotlarining asoschisi bo’la olmadi. Bunga eng oddiy intellektning yo’qligi
sababdir. Bu nimada ifodalangan? Bu, birinchidan, tashqi muhit bilan android (robot)lar harakati
o’rtasida teskari aloqaning yo’qligi hamda bu tashqi o’zgaruvchan muhitga moslanish
qobiliyatining yo’qligi bilan ifodalanadi. Bular mahorat bilan yasalgan o’yinchoqlar edi, ularning
harakati qat’iy programmalashtirilgan edi. Masalan, «Nusxa ko’chiruvchi» android hamma vaqt
oldindan belgilangan jumlalar to’plamidan birini yozardi. Agar uning siyohdonida siyoh
bo’lmasa ham u siyohdonga perosini tiqishni va qog’ozga pero bilan (perosida siyoh bo’lmasa
ham) yozishni davom ettirar edi. «Naychi» android esa, agar, uning nayi o’rniga
xuddi nayga
o’xshash o’lchamda dumaloq yog’och qo’yilsa ham o’zining ohangini o’ynay berardi. Birinchi
robotlar androidlardan deyarli farqlanmasdi. Ular o’zlariga xos harakatlarni (tashqi muhit
ta’sirida bo’ladigan harakatlarni emas, balki topshiriq signallari yordamidagi har xil ketma-
ketlikdagi harakatlarni) bajarardilar. Shunday bo’lsa ham, android va elektromexanik robotlarni
yaratishga ketgan urinishlar zoye ketmadi. Bunday o’yinchoqlarni yaratuvchilar
antropomorf(odamga xos) harakatlarga mexanik o’xshatish imkoniyati to’g’risidagi
masalani
ijobiy hal qilganlar. Bu ishlarning natijalari biomexanika (odam harakati nazariyasi)
rivojlanishida katta rol o’ynagan, ya’ni insonlar uchun protezlar yaratishga imkon bergan.
Androidlar qo’li inson tomonidan yaratilgan birinchi manipulyatorlar sanalgan. Hozirgi paytdagi
manipulyatorlar qanchalik mukammal bo’lmasin, ular bilan mexaniklarning «oltin asri»ning
ajoyib ijodkorlari tomonidan yaratilgan manipulyatorlar orasida genetik o’xshashlikni oson
ko’rish mumkin. Shuni alohida qayd qilish kerakki, robot-androidlarning ijodkorlari hozirgi
zamon robotlari paydo bo’lishi uchun imkon yaratganlar.
