1.Ish tikayotgan paytda korcho’b ustiga yotib olib, og’irlikni tashamaslik kerak, aks holda kerish bo’shab ketib, ishning sifati buzilishi mumkin.
2.Hamma asbob - uskunalarni korcho’b ustiga qadab tashlamaslik kerak, bunda ham korcho’b bo’shab qoladi.
3.Korcho’b tikishga qulay bo’lishi lozim, uning ko’krakdan past yoki yuqori bo’lishi ishning sifatiga ham, sog’liqqa ham zarardir.
Zamindo'zi va guldo'zi usulida tikishni o'rgatish. Zardo’zlikda 30 xil klassik tikish usullari mavjud. Bu usullar o’ziga xos tomonlarining nomlari bilan bir- biridan farq qiladi. Zardo’zlik umuman ikkiga bo’linadi: birinchisi -zamindo’zi, ikkinchisi - guldo’zi.Zamindo’zi tikish turi. «Zamindo’zi» forscha «zamin» - er osti, tagi, «do’zi» - «tikmoq» degan ma’nolarni anglatadi. So’zning ma’nosidan ko’rinib turibdiki, zardo’zi tikish usullari naqshlar tagini yoppasiga zar iplar bilan to’ldirib tikish, ya’ni bunda zar tikilayotgan buyum gulnaqshining zamini yoppasiga zar bilan tikiladi va turli naqshlar hosil qilish vazifasini bajaradi. Bu usulda tikkanda buyumning hamma joyi zar ip bilan naqshlar hosil qilib tikib chiqiladi.
Zamindo’zi qadimda qimmatbaho to’nlarda ishlatilgan bo’lib, hozir zardo’zi do’ppilarning jiyagidagina qo’llanib kelinadi.
Guldo ’zi -bunda tikilayotgan naqshning tagi ochiq qolib faqat gul naqshlarning o’zi zar bilan tikiladi. Guldo’zi tikish usuli o’ziga xos bo’lib bu quyidagi bosqichda bajariladi. Naqqosh tomonidan naqsh chiziladi. Naqsh nusxasi qalin qog’oz karton yoki teridan qirqib andazasi tayyorlanadi. Sidirg’a baxmal matoga qadab chiqiladi, ya’ni omonat tikib chiqiladi yoki yelimlanadi.Teri - odam va hayvonlar tanasining tashqi qoplami. Organizmni tashqi taʼsirotlardan himoya qiladi, sezish, moddalar almashinuvi, organizmdan keraksiz moddalarni chiqarish, termoregulyatsiya va boshqalarda qatnashadi. Baxmal, ola baxmal, duxoba - mayin, silliq, patli gazlama. Patlari tabiiy yoki sunʼiy ipakdan, zamini ip yoki kanopdan toʻqiladi. B. toʻqishda ikkita oʻrish ipi ishlatiladi: biri zamin, ikkinchisi esa pat hosil qiladi. Karton nusxani zar ip bilan qoplab tikib chiqiladi. Biroz bo’rtma naqsh gul hosil bo’ladi. Bu usulda tikkanda naqshlarning tagi tikilmasdan qoladi.
IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash.
1.Zardo`zining necha xil usulda tikish turlari mavjud?
Zardo`zlikda 30 xil klassik tikish usullari mavjud.
-
Zardo`zi asosan necha turga bo`linadi va ularni ta`riflang.
Zardo’zlik ikkiga bo’linadi:
birinchisi -zamindo’zi, ikkinchisi - guldo’zi.Zamindo’zi tikish turi. «Zamindo’zi» forscha «zamin» - er osti, tagi, «do’zi» - «tikmoq» degan ma’nolarni anglatadi.
Ikkinchisi:Guldo ’zi -bunda tikilayotgan naqshning tagi ochiq qolib faqat gul naqshlarning o’zi zar bilan tikiladi.
-
Korchopni tayyorlash ketma ketligini ayting.
-
Birinchi korcho`pga bo`z taranglab tortiladi so`ng ustidan duxoba tikib chiqiladi uning ustidan naqsh shabloni tikib mahkamlanadi. So`ng ish jarayonlari boshlanadi.
V.Darsga faol qatnashgan o`quvchilarni rag`batlantirish.
“5” “4” “3”
VI.Uyga vazifa.
Mavzu bo`yicha qisqacha tushunchani yozib kelish.
O’quvchilarga mustaqil ravishda gazlama bo’lagiga zamindo'zi va guldo'zi usulida tikilgan namunalardan ijodiy ish tikib kelish.Mustaqillik - davlatning ichki va tashqi ishlarda boshqa davlatlarga qaram boʻlmay faoliyat koʻrsatishi. M. tamoyillariga rioya etish davlatlararo oʻzaro munosabatlarda yetakchi, hukmron qoidadir. Har bir davlatning mustaqilligini tan olish oʻzaro tinchtotuv yashashning prinsiplaridan biridir.
VII.Ish o`rnini yig`ishtirish.
6-sinf. Sana.
Mavzu: Choynak yopqichning gulnaqshini zar ipdan tikish.
Darsning texnologik xaritasi.
Mavzu
|
Choynak yopqichining gulnaqshini zar ipdan tikish.
|
Maqsad va vazifalari
|
Maqsad: Choynak yopqichining gulnaqshini zar ipda tikishni o`rgatish.
Vazifalar: O`quvchilarda mavzuga nisbatan qiziqish uyg`otish, o`zlashtirtishlarini nazorat qilish hamda bilim, ko`nikma, malakasini tekshirib baholash.
|
O`quv jarayonining mazmuni
|
O’quvchilarga choynak yopqichining gulnaqshini zar ipda tikish jarayonining ketma ketligini o`rgatish.Tikish jarayonida texnika xavfsizli qoidalariga amal qilishni eslatib o`tish.
|
O`quv jarayoning bajarilishining mazmuni
|
Uslub: og`zaki bayon, interfaol usulidan, yangi ped texnologiyalardan foydalanish, zinama zina, kim yepchilu kim chaqqon, insert metodlari, tarmoqlash
Shakli: suhbat , bahs munozara olib borish, yakka tartibda, guruhlarda, ishlash
Vosita: tarqatma materiallar, multemediya, rangli rasmlarlardan foydalanish,mavzu uchun kerakli buyumlar jihozlar.
Nazorat:Og`zaki savol javob tarqatma testlar
Baholash:Rag`batlantirish, baholash 5 ballik tizim asosida
|
Kutiladigan natija
|
O`qituvchi: Mavzuni qisqa vaqt ichida o`quvchilar tomonidan o`zlashtirishiga erishiladi, o`quvchilarning turli texnoligiyalar asosida yangi bilimlarga qiziqishini oshiradi.
O`quvchi: yangi bilim ko`nikma ,malakaga ega bo`ladi guruhlar bilan ishlashni o`zgalar fikrini hurmat qilishni urganadi
|
Kelgusi rejalar tahlili
|
O`qituvchi: O`z ustida ishlaydi, pedagogik mahoratini yanada oshirish uchun izlanadi.
O`quvchi: O`z fikrini guruhlar o`rtasida to`liq bayon qilishni hamda yangi mavzu qiziqishlari bo`yicha izlanish olib boradi. Amaliy mashg`ulotni hayotda qo`llay oladi
|
Darsning maqsadi:
Ta’limiy: O’quvchilarga choynak yopqichining gulnaqshini zar ipda tikish yo’llarini o’rgatish.
Tarbiyaviy: O’quvchilarni choynak yopqich tikish jarayonida ozoda, sifatli va tez ishlashga odatlantirish.
Rivojlantiruvchi: O’quvchilarda zamindo’zi va guldo’zi usulida tikilgan buyumlarni tikishda buyum turiga qarab ip rangi va gazlama turini to’g’ri tanlash ko’nikmalarini rivojlantirish.
Dars tipi:Yangi bilim berish, bilimlarni mustahkamlovchi.
Dars turi: nazariy, amaliy.
Dars uslubi: guruhlarda ishlashda, “aqliy hujum”,”Zinama zina”, “Klaster”,”O`z bilimingni sina”, “nima uchun” tarmoqlash, elektron savdo metodlaridan foydalanish.
Dars jihozi va ko`rgazmasi: zamindo’zi va guldo’zi usulida tikilgan buyum namunalari, choynak yopqich namunalari, mavzu bo’yicha bajarilgan buklet, plakatlar va slaydlar, kompyuter, o’quv qurollari, ish qutichasi, korcho’b, naqsh gullari namunalari, karton, baxmal matosi, andoza tayyorlash uchun qog’oz, qaychi, angishvona,
zar ip.
Fanlararo bog`liqligi: matematika, tasviriy san`at va boshqa fanlar
Darsning texnologik xaritasi
|
|
Vaqti
|
1
|
Tashkiliy qism
|
3
|
2
|
O`tilgan mavzuni mustahkamlash
|
10
|
3
|
Yangi mavzu bayoni
|
15
|
4
|
Yangi mavzuni mustahkamlash
|
10
|
|
Yangi mavzu yuzasidan amaliy mashg`ulot
|
43
|
5
|
O`quvchilarni baholash
|
5
|
6
|
Uyga vazifa
|
2
|
7
|
Ish o`rnini yig`ishtirish
|
2
|
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism:
-
Salomlashish.
-
Davomatni aniqlash.
-
Darsga tayyorgarlikni tekshirish.
-
O`quvchilar diqqatini darsga qaratish.
Ma`naviy daqiqa:
O`qituvchi: 2016 yil Prezidentimiz tomanidan qanday yil deb e`lon qilindi?
O`quvchi:
O`qituvchi: Nima uchun alohida ona va bolaga e`tibor qaratilmoqda?
O`quvchi:.
O`qituvchi: Barakalla.
Biz o`tgan darsda qaysi mavzu bo`yicha tushuncha olgan edik
O`quvchi:
O`qituvchi: Uyga vazifa nima berilgan edi?
O`quvchi:
II.O`tilgan mavzuni takrorlash.Uyga vazifani so`rash.
1.Savol –javob o`tkazish.
2.Topshiriqlarni tekshirish
O`qituvchi: Bugungi darsimiz no`n`anaviy tarzda bo`lib o`tadi.
O`quvcvhilar 2 guruhga bo`linadilar. Guruh nomlarini tanishtirishadi.1 guruh: “Zamindo`zi” 2 guruh “Guldo`zi” nomlari bilan ataladi. Sardorlar o`zlarini tanishtirishadi. Har bir guruh sardorlari kelib savol tortishadi.
O`tilgan mavzuni mustahkamlash uchun “Ochil gul “ metodidan foydalanamiz.Guruh sardorlari bittadan konvert olishadi. Har bir konvert ichida 5 tadan savol berilgan har bir savol javobiga bir baldan beriladi.Savollarga javobni to`liq berib konvert ichidagi gulni ochilishiga yordam berishlari lozim savollar har bir gul yaproqlariga yozilgan javobi topilgan yaproqlar gul novdasiga yelimlanadi va gulning ochilishiga sabab bo`ladi.
Baholash diagrammasi bo`yicha baholanadi.
 
1 TUR 1 konvertdagi savollar.
1 savol. Milliy xalq amaliy san`atining qaysi turlarini bilasiz? Sanab bering.
Javob: Kashtachilik, quroqchilik, zardo`zlik, gilamdo`zlik,ganjkorlik va boshqalar.
2 savol. Zardo`zi ustalaridan kimlarni bilasiz?
Javob: Usta Xalim, Majidov, Sultonov, aka- uka Xamidovlar, G`aybullayev, Sayfullayev, Ayollardan, Komolova, Samadova, Xamidova, Raxmatova, Yaxyoevalardir.
3 savol.Zamindo`zi tikish usuliga ta`rif bering.
Javob:Zamindo`zi forscha “zamin” er osti tegi, “Do`zi” tikmoq degan ma`noni anglatadi. Ya`ni naqshlar ichini tegini yoppasiga to`ldirib tikish usuli zamindo`zi hisoblanadi.
4 savol.Zardo`zlikda qanday gazlamalardan foydalaniladi?
Barxit, velyur, baxmal, adras, atlas, bo`z, surp gazlamalaridan foydalaniladi.
5savol: Naqshga ta`rif bering.
Javob.Naqsh arabcha so`zdan olingan bo`lib “gul” ta`svir degan ma`noni anglatadi.
1 TUR. 2 konvertdagi savollar.
1 savol: Zardo`zi yo`nalishida tikiladigan buyumlar nomini qaysilarini bilasiz? Sanab bering.
Javob: kelinlar xalati, o`g`il bolalar tuni, kelinlar oyoq kiyimi, qizlar nimchasi, choynak yopgich, ko`zoynak g`ilofi yelpig`ich.
2 savol: Zardo`zlikda qanday iplardan foydalaniladi?
Javob:Zar iplar ipak iplar, kumush rangli iplar, oddiy iplar, mulina iplar, do`moloq metal iplar.
3 savol: Zardo`zlikda qanday asbob uskunalardan foydalaniladi?
Javob:Korchup, patila, tuyabo`yin qaychi, oddiy qaychi.
4 savol: Guldo`zi usuliga ta`rif bering.
Gudo`zi so`zi aralash so`z bo`lib “gul” – gul, “do`zi”- forscha tikmoq gullarni tikmoq degan ma`noni anglatadi.
5 savol: Korcho`pga gazlama qanday joylashtiriladi?
Javob: Korcho`pga birinchi gazlamani tarang holda mustahkamlab olinadi. Keyin bo`z ustidan gazlama tikib chiqiladi.
2 TUR.
Bu turda “Klaster ” metodidan foydalanamiz.
Sardorlar kanvertni olishadi.
1 konvert savoli.
Berilgan so`zlarni tarmoqlash metodidan foydalanib joy joyiga qo`ying.
Quyosh va hayvonlar naqshi, anor, aylana, novda, to`g`ri to`rtburchak,islimiy, oq qush, oq kabutar,qalampir, geometrik naqshlar,kvadrat, bulbul, xumo,zardo`zlik naqsh elementlari,aylana, lola,gul, quyosh
2 konvert savoli.
Berilgan so`zlarni tarmoqlash metodidan foydalanib joy joyiga qo`ying.
Mavju yak ruya, sochmado`zi, guldo`z,i mavju du ruya, zardo`zlik tikish usullari, Brishimdo`zi zamindo`zi, likakdo`zi, vag`ardo`zi, zamindo`zi,maju shash xol, mavju sambosa, brishimdo`zi guldo`zi, shakarakdo`zi, brishimdo`zi.
3-TUR.
Etiboringizni manetorga qaratishingizni so`raymiz.
Elektron savdo bo`yicha chegirmalar..
-
Savdo rostalarida xarid uchun qo`yilgan buyumlar nomi va ballari yozilgan.
-
Savollarga javob bering ma`lum balni yig`ib sovrin g`olibi bo`ling.
-
Ikkita savolga ketma ket javob bergan guruhga guruh tomonidan bitta tanlangan buyum qo`shib beriladi
Savdo rastalariga xarid uchun qo`yilgan buyumlar nomi va ballari qo`yilgan.
-
Kelinlar xalati- 500 bal.
-
O`g`il bolalar tuni -500 bal.
-
Kelinlar do`ppisi-300 bal.
-
Qiz bolalar nimchasi- 300 bal.
-
Kelinl;ar oyoq kiyimi-200 bal.
-
Choynak yopgich-200 bal.
1.Kelinlar xalati-500 bal.
Kelinlar xalatini xarid qilish uchun- katakchalar orqasiga Zardo`zlik san`atining yirik nomoyondalaridan biri Buxorolik zardo`zi usta nomi yashiringan. Yashiringan nomni toping.
2.O`g`il bolalar tuni -500 bal.
Toshkent xalq amaliy san`ati muziyeda zardo`zi usta No`mon Aminovning san`at asarlaridan biri saqlanib kelmoqda. Katakchalar orqasiga ana shu san`at asarining nomi yashiringan.
3.Kelinlar do`ppisi-300 bal.
Xalq badiiy hunarmandchiligini va amaliy san`atini yanada rivojlantirish uchun davlat tomonidan qo`llab qo`vvatlash maqsadida qanday uyushma tashkil etildi.
4. Qiz bolalar nimchasi- 300 bal.
XIX asr oxiri XX asrboshlarida yashab ichod qilgan mutaffakir shoir zardo`zi usta nomi yashiringan.
5.Kelinlar oyoq kiyimi-200 bal.
Katakchalar orqasiga zardo`zlikda ishlatiladigan asosiy gazlamalardan biri yashiringan.
6.Choynak yopgich-200 bal.
Katakchalar orqasiga zardo`zlikda ishlatiladigan yordamchi gazlamalardan biri yashiringan.
|
