2
Elektron emissiyasının fiziki təbiəti. Elektron emissiyası, maddənin
səthindən ətraf fəzaya elektronların buraxılmasına deyilir. Katodların hazırlandığı
metallarda sərbəst elektronlar fasiləsiz xaotik istilik hərəkətində olurlar və katodun
temperaturundan asılı olan kinetik enerjiyə malikdirlər. Adi temperaturlarda elektro-
nun öz enerjisi onun metaldan çıxmasına kifayət etmir.
Elektronun metaldan vakuuma çıxması üçün yerinə yetirilən işə
çıxış işi
deyirlər. Bu iş metalların və onlardan hazırlanan katodların emissiya qabiliyyətini
xarakterizə edir. Elektronların məcburi emissiyasının yerinə yetirilməsi üçün verilən
əlavə enerjinin növündən asılı
olaraq termoelektron, avtoelektron, fotoelektron və
ikinci elektron emissiyası olur.
Yalnız metalın (elektrodun) qızdırılması hesabına baş verən
emissiya termo-
elektron emissiyası adlanır. Metalın qızdırılması hesabına elektronların kinetik ener-
jisi və sürəti artır. Müəyyən temperaturda elektronun enerjisi metaldan çıxmağa
kifayət edir və elektron metalın səthini tərk edir. Elektron-idarə olunan lampalarda
geniş istifadə olunan termokatodların işi termoelektron emissiyası hadisəsinə əsaslan-
mışdır.
Elektronların, optik diapazonlu elektromaqnit şüalanmaların (fotonların) təsiri
ilə baş verən emissiyası
fotoelektron emissiyası adlanır.
Elektrovakuum
fotoelementlərinin iş prinsipi fotoelektron emissiyası hadisəsinə əsaslanmışdır.
Avtoelektron emissiya, güclü elektrik sahəsinin təsiri altında metaldan elektron-
ların emissiyasına deyilir. Bu növ emissiya civəli ventillərdə və bəzi qazboşalma
cihazlarında tətbiq tapır.
İkinci elektron emissiyası, metalın səthinin bombardman edilməsi zamanı onun
səthindən elektronların emissiya edilməsini adlandırırlar. İlkin adlanan elektronlar
metalın səthinə dəydikdə öz enerjisini səthdəki elektronlara verir. Bu halda səthdəki
elektronlar əlavə enerjinin hesabına bombalanan səthi tərk edirlər. Bu hadisə hesabına
emissiya olunan elektronlar ikinci elektronlar adlanırlar.
