1. Agarda mahsuldor qatlam bir jinsli yaxlit mustahkam tog‘
jinslaridan
(qumoqtosh, ohaktosh) tashkil topgan bo‘lsa, u holda quduq ochiq holda jihozlanadi
(8.3-rasm, a).
2. Agarda mahsuldor qatlamda noyaxlit har xil jinsli qatlamchalar kum,
loylar, kuchsiz sementlangan qumoqtoshlar mavjud bo‘lsa, u holda quduq tubi yopiq
holda jihozlanadi (8.3-rasm, b).
8.3 -rasm. Quduq tubi konstruksiyasi.
a - quduq tubi ochiq; b – quduq tubi mustahkamlash quvurli; v – yoriq filtrli;
g – quduq tubiga manjetni qo‘yish orqali filtr o‘rnatilgan bo‘lib oldindan teshilgan
konstruksiya.
1-mustahkamlash quvurlari; 2-sement toshi; 3-gazlilik qatlami; 4-mahsuldor qatlam;
5-teshilgan teshiklar; 6-zichlama; 7-dumli filtrni yoriqli teshiklari; 8-qo‘yish teshigi;
9-manjet; 10-teskari klapanni o‘rnatish joyi; 11-filtr teshiklari.
Bunda ochiq quduq tubida quduq mahsuldor qatlamning tepasigacha
burg‘ilanadi, ishlatish tizmasi tushiriladi va quduq tepasigacha sementlanadi. sement
eritmasi qotib bo‘lgandan keyin quduq tubi kichikroq diametrdagi burg‘i
bilan
burg‘ilanib ochiladi.
Quduq tubi yopiq bo‘lganda loyihaviy chuqurlikkacha burg‘ilanib, ishlatish
tizmasi tushiriladi, quduq ustigacha sementlanadi, sement
aralashmasi qotgandan
keyin neftli yoki gazga to‘yingan qismi teshiladi.
3. Ba’zida mahsuldor qatlam kuchsiz sementlangan qumoqtosh va
alevrolitlarning yotqiziqlaridan iborat bo‘lsa, unda mahsuldor qatlam ochiq quduq
tubida maxsus karnaysimon filtr xvastovik (dum) tushirilib ochiladi. Filtr yoriq
teshikli (0,8÷3 mm) dir. (8.3-rasm, v)
4. Ba’zida quduqqa oldindan teshilgan manjet qo‘yma filtrlar tushiriladi.
Bunda quduq loyihaviy belgigacha burg‘ilanadi, oldindan
teshilgan quvur manjet
bilan ishlatish tizmasiga tushiriladi. Undan maxsus teshik orqali manjetni yuqori
qismi sement aralashmasi bilan to‘ldiriladi. Quvurning teshilgan qismini (filtrni)
sementlashdan oldin qum yoki cho‘yanli teskari klapan bilan bekitiladi. sement
aralashmasi qotib bo‘lgandan keyin cho‘yan klapan burg‘ilanib
olinadi yoki qum
bo‘lsa yuvib tozalanadi. Quduq tubi yuqori gidrodinamik tugallanganlik
koeffitsienti bilan ta’minlanishi kerak. Quduq tubi konstruksiyasi o‘tkazuvchanlikni
ta’minlash uchun oraliqqa gidroyorish, kislotali ishlov berilganda teshiklarni ochish
uchun imkoniyat berishi kerak bo‘ladi. (8.3-rasm, g)
Quduq
tubida joylashgan qatlamlar past o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lsa,
hamda mustahkamligi yuqori bo‘lganda quduq tubining konstruksiyasini ochiq
ko‘rinishda tanlashga asos bo‘ladi. Bunda quyidagi sharoitlarni, ya’ni yuqori bosimli
gorizontlarning, tub suvlarning va gaz do‘ppisining
mavjud emasligini asoslash
zarur bo‘ladi. Quduq tubining ochiq konstruksiyasida (g‘ovakli va yoriqli
kollektorlarda) pakerlarni o‘rnatish oldindan ko‘rib chiqiladi. Ular teshilgan
dumlarga o‘rnatiladi, lekin sementlanmaydi.
Quduq tubining ochiq konstruksiyasidan foydalanishga g‘ovakli yoriqli,
yoriqli-g‘ovakli yoki g‘ovakli-yoriqli turdagi yaxlit mustahkam kollektor oldindan
ko‘rib chiqiladi. Bundan tashqari kollektor o‘zining geologik-fizik tasnifi bo‘yicha
qatlam quduq tubi zonasi kollektor xossasining
keskin va katta qiymatda
o‘zgarishida sementlanmagan bo‘lishi kerak.
Quduq tubining ochiq konstruksiyasida alohida ishlatish usuli oldindan
ko‘rib chiqiladi. Qatlamga depressiya hosil qilinganda kollektor mustahkamlikni
saqlashi kerak.
Quduqning tubi zonasidagi jinsning mustahkamligini
quyidagi holatlarda
aniqlash mumkin.
1. Qatlamdan suyuqlik yoki gaz olinganda:
