7-rasm. Ta ‘lim metodiarining tasnifi
Ta'Iim metodlari turli shakllar hamda xilma-xil ta'Iim vositalari yordamida joriy etiladi. Ta'Iim shakllari ta'Iim jarayonining tashkiliy-tuzilmaviy ko'rinishidir. Bugungi kunda ta'Iim muassasalarida quyidagi ta'Iim shakllaridan samarali foydalanib kelinmoqda: ma'ruza, seminar, amaliy mushg'ulot, uchrashuv, taqdimot, sayohat, o'quv konferensiyasi va boshqalar.
Ta'Iim jarayonida ta'limning samaradorligini ta'minlovchi muhim elementlardan biri sifatida ta'Iim vositalari e'tirof etiladi. Ta'Iim vositalari sirasiga quyidagilar kiradi: texnik hamda axborot qurilmalari (dioproektor, kinedoskop, uskunalar, radio, televideniye, komputer, audio hamda video magnitafonlar), laboratoriya jihozlari (kolbalar, Probirkalar, kimyoviy reaktivlar, mikroskop), xarita, maketlar, diagrammalar, plakatlar, rasmlar, chizmalar va hokazolardan foydalaniladi. N.S.Sayidahmedov tomonidan asoslangan ta'lim metodlari tasnifi asosida didaktik jarayon nazariyasi yotadi. Ma'lumki, didaktik jarayon har qanday pedagogik texnologiyaning asosi sifatida o'zida quyidagi uchta komponentni mujassamlashtiradi:
1) motivatsion bosqich;
2) o'quv faoliyati;
3) boshqaruv.
Demak, didaktik jarayon tuzilmasiga mos holda ta'lim metodlarini quyidagi uch guruhga ajratish mumkin:
O'qish va mehnatga rag'batlantiruvchi hamda motivlashtirish metodlari.
O'quv-bilish faoliyatini tashkil etish va amalga oshirish metodlari.
III.O'quv-bilish faoliyatini boshqarish metodlari.
O'z navbatida, har bir guruh ilmiy asosda kichik guruhlarga ajratiladi:
I. O'qish va mehnarga rag’batlantiruvchi hamda motivlashirish metodlari
| |
I kichik guruh
|
II kichik guruh
|
III kichik guruh
| |
O'qishga qiziqishni rag’batlantiruvchi metodlar
|
O'qish va mehnatda burch hamda javobgarlikni rag’batlantiruvchi metodlar
|
Mehnatga va muayyan kasbga qiziqishni rag’batlantiruvchi metodlar
| |
- biluv o’yinlari;
- o’quv bahsi;
- hissiy-axloqiy kechinmali vaziyatlar yaratish
- appersepsiyali (idrokning tajribaga bog’liqligi) vaziyatlarni yaratish
- biluv yangiliklari vaziyatlarini yaratish
|
- o’qish va mehnatning muhimligiga ishontirish
- talablarni ifodalash
- talablarni bajarish uchun mashq
- o’qishdagi rag’bat
- o’qishdagi kamchilik uchun tanbeh
|
- g’oliblarni ma’naviy va moddiy rag’batlantirish
- o’quvchilarning ishlab chiqarish vositalarini mustaqil boshqarishga intilishlarini rag’batlantirish
- ish joyidagi xulqini rag’batlantirish
|
|
|
