diffuziya ro’y beradi. Suvli idishdagi suv molekulalari (o’lchami kichik
bo’lgani uchun) shakar eritmasiga — ichki idishga o’ta boshlaydi.
Ichki
idishdagi shakar molekulalarining o’lchami (diametri, hajmi) idish devoridagi
teshiklarning o’lchamidan katta bo’lgani uchun tashqi suvli idishga o’ta
olmaydi. Natijada ichki idishdagi eritma hajmi orta boshlaydi va eritma idishga
tutashtirilgan nay orqali ko’tarila boshlaydi. Yarim o`tkazgichli to`siq orqali
amalga oshuvchi bunday bir
yoqlama diffuziyaga
osmos hodisasi
deyiladi.
1-rasm. Osmos hodisasi
Osmos hodisasi tufayli ichki idishdagi bosim (gidrostatik bosim) ortadi va
suyuqlik tashqi (masalan, at mosfera) bosimga nisbatan ish bajarib
yuqoriga ko’tariladi. Shu jarayonda bajarilgan
ish osmotik bosim tufayli
sodir bo’ladi,
Ayni misolda osmotik bosim ichki idishdagi suyuqlikning dastlabki va oxirgi
holatidagi sathlari farqiga teng bo’ladi,
Osmos hodisasi tufayli yuzaga kelgan gidrostatik bosim tashqi muhit
bosimi bilan tenglashganda osmos hodisasi to`xtaydi.
Umuman
eritmalardagi osmotik bosim
